Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TP HCM thành lập năm 1861, tên gọi ban đầu là Bệnh viện Chợ Quán, vừa xác lập kỷ lục bệnh viện lâu đời nhất Việt Nam. Năm 1972, khu nhà chính 6 tầng (màu trắng) được xây dựng, được xem như là một trung tâm y tế toàn khoa hiện đại của miền Nam thời bấy giờ.
Ngày nay đây là bệnh viện tuyến cuối điều trị các bệnh lây nhiễm, kể cả các bệnh mới nổi như Covid-19, đậu mùa khỉ, được xem là "tiền đồn" chống dịch chủ lực, bảo vệ người dân thành phố và khu vực phía Nam chống chọi các dịch bệnh nguy hiểm.
Tuy nhiên bệnh viện dần xuống cấp, quá tải bệnh nhân. Dự án xây Khoa Khám bệnh hơn 10 năm vẫn chưa được triển khai vì vướng quy hoạch. Các khoa phòng khám chữa bệnh rất tạm bợ, sân và khuôn viên quanh phòng chức năng trở thành bãi giữ ôtô, luôn đông đúc.
Khu phòng khám gan vốn là khuôn viên sân, được bệnh viện cơi nới, che trần bằng mái tôn xuyên qua cây xanh để làm nơi cho người bệnh chờ lượt vào khám, lấy thuốc.
Khoa Khám Bệnh của bệnh viện này là một trong ba bệnh viện xuống cấp vừa được Sở Y tế đề xuất UBND TP HCM xây mới. Giám đốc Sở Y tế Tăng Chí Thượng cho rằng tình trạng quá tải, xuống cấp khiến người bệnh thiệt thòi, khó khăn, chưa tương xứng với tầm phát triển của một bệnh viện chuyên khoa nhiễm đầu ngành.
Khoa Cấp cứu rộng chưa đầy 60 m2, chỉ có 6 giường bệnh (quy định là phải hơn 20 giường), được tận dụng bằng cách ngăn lại từ phòng khám của Khoa Khám bệnh. Hành lang chật hẹp phía trước được chắn nhôm để tạo thành phòng cách ly, khám sàng lọc.
Hành lang phía sau Khoa Khám bệnh là nơi bộ phận hành chính của Khoa Cấp cứu làm việc. Trong khi đó, bệnh viện truyền nhiễm rất cần không gian rộng rãi để cách ly, phân luồng, tránh lây nhiễm chéo.
Năm ngoái, khi dịch Covid cao điểm, nơi này phải kê thêm giường ở hàng lang, có lúc khoa tiếp nhận 10 ca thở máy cùng lúc. Đây cũng là bệnh viện có hàng chục nhân viên y tế mắc Covid cùng lúc vào tháng 6 năm ngoái khi dịch bắt đầu bùng phát tại TP HCM, do lây nhiễm chéo.
Bệnh nhân ngồi chờ ở khu khám bệnh gan. Những mảng tường của khu vực này bong tróc lớp sơn, dây điện và đường ống nước chằng chịt.
Khu vực giếng trời được che tạm, tận dụng thành nơi cho bệnh nhân ngồi chờ.
Mỗi ngày, nơi đây tiếp nhận gần 3.000 người đến khám. Bệnh viện quy mô 550 giường bệnh, những lúc dịch sốt xuất huyết cao điểm phải kê thêm giường tiếp nhận 700-800 bệnh nhân nằm viện cùng lúc.
Trần nhà luôn bị thấm nước, rêu mốc bám đen kịt. Hệ thống la phông trần ở các phòng khám hư hỏng, bị bong ra ngoài.
Các lối đi giữa các phòng ban rộng hơn một mét nhưng phải kê nhiều đồ đạc dọc theo hành lang nên chật hẹp.
Hầu hết phòng khám của bác sĩ có diện tích nhỏ hẹp, chỉ chưa đầy 10 m2, đủ kê bàn khám và một bệnh nhân vào. Các khoảng hở thông gió trong phòng khám được che chắn bằng tấm tôn, thanh gỗ để lắp máy lạnh.
Nền bên trong tòa nhà và quanh khuôn viên bệnh viện nhiều chỗ bị sụt lún, lớp bê tông và gạch vỡ nát.
"Tháng 11 bệnh viện kỷ niệm 160 năm thành lập nhưng quy hoạch vẫn treo, ‘món quà’ xây khu khám bệnh mà lãnh đạo thành phố hứa tặng nhân kỷ niệm 150 năm thành lập đến giờ vẫn chưa được nhận”, TS.BS Lê Mạnh Hùng, Phó giám đốc bệnh viện, nói.
Bác sĩ Hùng theo đuổi dự án xây khu khám bệnh đã hơn 10 năm, từ khi mới được bổ nhiệm phó giám đốc. "Giờ tôi sắp về hưu, điều ray rứt nhất là chưa quy hoạch được khu khám bệnh đàng hoàng cho anh em có chỗ phục vụ người bệnh tốt hơn, xứng tầm là tiền đồn chống dịch", ông chia sẻ.
Một số đoạn cống dẫn nước thường xuyên bị tắc phải khơi thông định kỳ, mỗi khi mưa lớn gây ngập cục bộ.
Năm 2011, UBND TP HCM chấp thuận cho bệnh viện triển khai dự án xây dựng mới khối Khoa Khám bệnh, song phần đất này trước đó đã bị quy hoạch thành đất công viên cây xanh, thể dục thể thao của quận 5.
Bệnh viện cầu cứu nhiều nơi để từng bước tháo gỡ vướng quy hoạch. Sau đó, dự án cũng không thể triển khai do lại vướng quy hoạch ranh bảo vệ di tích trại giam Chợ Quán nằm trong khuôn viên bệnh viện. Năm 2017, khi điều chỉnh được ranh bảo vệ thì xảy ra vấn đề quận 5 quy hoạch đường Cao Đạt dự phóng cắt ngang. Do đó, đến nay bệnh viện vẫn chưa có được quy hoạch chi tiết để xây dựng.
Quỳnh Trần - Lê Phương