"Bệnh viện Bạch Mai xin dừng thí điểm tự chủ theo Nghị quyết 33 của chính phủ để chuyển sang thực hiện tự chủ theo Nghị định 60, tức chỉ tự chủ chi thường xuyên, như vậy sẽ phù hợp với điều kiện thực tế của bệnh viện lúc này", Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai Đào Xuân Cơ nói trong cuộc làm việc với quyền Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan, sáng 18/8.
Bạch Mai là bệnh viện lớn, tuyến cuối tại miền Bắc và là một trong 4 bệnh viện cả nước thí điểm tự chủ toàn diện theo nghị quyết 33 (nhóm một). Ba bệnh viện còn lại là Chợ Rẫy, Hữu nghị Việt Đức và Bệnh viện K. Tuy nhiên, đến nay chỉ còn bệnh viện Bạch Mai và K tiếp tục tự chủ tài chính hoàn toàn.
Nghị quyết 33 ban hành năm 2019, giao các bệnh viện tự chủ toàn diện, tức được quyết định giá dịch vụ y tế, dịch vụ khám chữa bệnh theo yêu cầu theo khung giá được Bộ Y tế ban hành; kê khai, công khai giá theo quy định pháp luật. Bên cạnh đó, các bệnh viện quyết định quy mô, lựa chọn phát triển các chuyên ngành mũi nhọn, thực hiện mô hình như doanh nghiệp, có hội đồng quản lý gồm 7 đến 11 người... mà không cần thông qua Bộ Y tế.
Nghị định 60 ban hành năm 2021 quy định về tự chủ tài chính, bao gồm: Danh mục và giá, phí dịch vụ sử dụng ngân sách nhà nước; phân loại chi tiết hơn mức độ tự chủ tài chính; cách thức xác định mức tự bảo đảm chi thường xuyên; quy định các nguồn tài chính của đơn vị... Trong đó nhóm hai không cần tự đảm bảo chi phí đầu tư như nhóm một, chỉ tự đảm bảo các khoản chi thường xuyên như lương, các khoản góp theo tiền lương, hoạt động chuyên môn, phí quản lý...
Trả lời VnExpress, PGS.TS Đào Xuân Cơ cho biết bệnh viện đã hoàn thành đề án tự chủ vào tháng 3 năm nay, gặp rất nhiều khó khăn khi thực hiện. Bệnh viện bắt đầu thí điểm tự chủ toàn diện từ đầu năm 2020, song dịch Covid-19 bùng phát khiến bệnh viện bị phong tỏa từ cuối tháng 3 cùng năm. Trong suốt hai năm đại dịch vừa qua, bệnh viện hỗ trợ toàn bộ sức người sức của chống dịch trên khắp cả nước. Số lượng người bệnh đến khám giảm mạnh do dịch bệnh, nguồn thu sụt giảm 50%. Thêm vào đó, bệnh viện thu giá khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế theo quy định của Bộ Y tế - đa số giá này đã lạc hậu, lỗi thời, thu không đủ bù chi. Còn giá khám chữa bệnh theo yêu cầu chưa có khung giá trần từ Bộ Y tế, do đó bệnh viện rất khó quyết định giá hợp lý.
Hơn 90% người khám chữa bệnh tại bệnh viện thuộc nhóm sử dụng bảo hiểm y tế, đối tượng chính sách... Trong khi đó, tự chủ tài chính, bệnh viện sẽ phát triển nhiều lĩnh vực có lợi nhuận, giá khám chữa bệnh cao để có kinh phí hoạt động. Các thiết bị y tế đắt tiền khiến bệnh viện phải đi vay hoặc xã hội hóa nhiều. Như vậy, chi phí điều trị của người bệnh tăng lên do phải tính lãi vay vào cơ cấu giá, người bệnh nghèo sẽ thiệt thòi.
Mặt khác, khi thực hiện tự chủ, bệnh viện vẫn không giảm được tình trạng quá tải do số lượng người vượt tuyến điều trị lớn, còn nhiều bệnh viện tuyến dưới không có bệnh nhân.
Về mặt tổ chức, mô hình bệnh viện tự chủ còn nhiều bất cập. Ví dụ, hoạt động của Đảng ủy và hội đồng quản lý chồng chéo; vai trò của hai đơn vị này và ban giám đốc bệnh viện chưa được phân định rõ ràng. Bệnh viện thành lập ban kiểm soát, thanh tra nhưng đều là nhân sự làm việc tại viện, do đó quản lý, đánh giá và đưa ra quyết định sẽ thiếu khách quan, không kiểm soát được hoạt động của bệnh viện. Tổ chức nhân sự nói trên cũng thiếu thống nhất do không xác định rõ ai là người đứng đầu bệnh viện.
Ngoài ra, các quyết định pháp lý ban hành rất chậm khiến bệnh viện lúng túng khi thực hiện, đặc biệt về quy trình đầu tư, mua sắm. Bệnh viện Bạch Mai và tất cả bệnh viện công lập tự chủ phải trả thêm thuế đất, gây khó khăn hơn cho hoạt động, do tiền thuế đất chưa được kết cấu vào giá dịch vụ y tế.
Người bệnh điều trị tại Trung tâm Cấp cứu A9, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Giang Huy
Nói thêm về vấn đề tự chủ tại buổi làm việc với quyền Bộ trưởng Y tế, TS Dương Đức Hùng, Chủ tịch Hội đồng Quản lý Bệnh viện Bạch Mai, bức xúc: "Chúng tôi chưa bao giờ được giao đủ điều kiện để làm tự chủ, đã bao giờ tự chủ đâu nên không thể đánh giá được hoạt động tự chủ".
Theo ông, các điều kiện cơ bản là tự chủ về tổ chức bộ máy, tự chủ về giá và giao vốn để làm tự chủ. Hiện nay, bệnh viện mới được tự chủ về tổ chức bộ máy, do đó chưa đủ điều kiện và chưa làm đúng nghĩa tự chủ nên cần thay đổi. Trên thực tế, ông cho rằng khó khăn mà Bạch Mai gặp phải khi thực hiện tự chủ là bài toán chung của ngành y tế. "Giải được bài toán tự chủ của Bạch Mai là giải được bài toán của ngành y tế", ông Hùng nói.
Đại diện Vụ tổ chức cán bộ, Bộ Y tế nhìn nhận cơ chế tự chủ là xu hướng tất yếu của tất cả đơn vị sự nghiệp, giúp cơ sở y tế phát huy tốt nhất nguồn lực hiện có, nâng cao chất lượng và đời sống cán bộ, nhân viên... Thời gian qua, các bệnh viện khó khăn khi thực hiện tự chủ, Bộ Y tế ghi nhận nguyên nhân liên quan cơ chế và đang dần hoàn thiện.
Đại diện Vụ cũng nói rằng các quy định pháp luật cho phép bệnh viện tiếp tục tự chủ theo Nghị quyết 33 hoặc theo Nghị định 60. Liên quan tới tổ chức bộ máy, Bệnh viện Bạch Mai được tự quyết định về quy mô nhân sự, thành lập, giải thể các đơn vị trong bệnh viện, tránh lập xong lại giải thể.
"Dù thực hiện theo nghị định nào thì bệnh viện vẫn phải tự chủ nhóm một, tức nhóm phải tự chi thường xuyên và chi đầu tư. Bệnh viện vẫn cần hội đồng quản lý, cần duy trì và xây dựng lại cơ chế làm việc để tự chủ hiệu quả", đại diện này nói.
Chi Lê