Benedict Cumberbatch từng thể hiện vô số nhân vật kiệt xuất trên màn ảnh rộng. Một Stephen Hawking lỗi lạc trong Hawking (2004). Một Van Gogh với tài năng hội họa tột đỉnh trong Painted With Words (2010). Một Julian Assange sáng lập ra Wikileaks trong The Fifth Estate (2013). Một Khan có đầu óc lẫn sức mạnh hơn người trong Star Trek Into Darkness (2013). Dĩ nhiên không thể thiếu được Sherlock Holmes - vị thám tử tài ba trong loạt phim Sherlock của đài BBC khiến hàng triệu người say mê…
Hào hoa và tài năng, không phải ngẫu nhiên mà Benedict Cumberbatch được tờ Time đưa lên bìa trong số báo đặc biệt với chuyên đề về những thiên tài. Sau một loạt vai diễn nổi bật trên, giờ đây anh đang có cơ hội nhận tượng vàng Oscar cho “Nam diễn viên chính xuất sắc” khi thủ vai nhà khoa học Alan Turing trong The Imitation Game.
Tài tử Benedict Cumberbatch.
Một Laurence Olivier của thế kỷ 21
Khi ban tổ chức Oscar công bố các đề cử vào ngày 15/1, Cumberbatch chia sẻ với tờ Mirror: “Một trong những khoảnh khắc tự hào nhất cuộc đời tôi là được gọi điện cho cha mẹ mình - những người đều làm diễn viên - để thông báo rằng đứa con trai duy nhất của họ đã được đề cử Oscar Nam chính”. Hai ông bà Timothy và Wanda Ventham hẳn đều rất hãnh diện về cậu con trai Cumberbatch, khi tài năng mà anh thể hiện từ nhỏ cuối cùng cũng được ghi nhận tại giải thưởng điện ảnh cao quý nhất thế giới.
Chào đời ngày 19/7/1976 tại London (Anh), Cumberbatch thừa hưởng gen nghệ thuật từ cha mẹ. Gia đình Cumberbatch có những thành viên nổi tiếng như người ông Henry Carlton từng tham gia cả hai Thế chiến hay cụ của anh, Henry Arnold, là một nhà ngoại giao của nước Anh. Bản thân Cumberbatch cũng thể hiện xu hướng trở thành người tiếp theo làm rạng danh dòng họ mình ngay từ nhỏ, khi giáo viên kịch của anh phải thốt lên: “Cậu ấy là diễn viên nhí giỏi nhất mà tôi từng làm việc cùng” khi chứng kiến anh trong một vài vở diễn của Shakespeare.
Theo học tại một trong những trường nội trú danh giá và lâu đời nhất nước Anh là Harrow, Cumberbatch là một thành viên của câu lạc bộ kịch “The Rattigan Society”. Cumberbatch bắt đầu diễn kịch từ năm 12 tuổi và tiếp tục đam mê với sân khấu khi theo học tại Đại học Manchester và sau đó là Học viện Âm nhạc và Nghệ thuật kịch London. Trong khoảng thời gian trai trẻ, anh từng rời xa nước Anh một năm để tới Ấn Độ trải nghiệm với tư cách một giáo viên tiếng Anh.
Tốt nghiệp môn “Diễn xuất cổ điển” một cách xuất sắc, Benedict Cumberbatch bắt đầu trở thành diễn viên chuyên nghiệp từ năm 2000. Không phải ngẫu nhiên mà từng có tờ báo ví Cumberbatch như “người duy nhất hiện tại tiệm cận được đẳng cấp của Laurence Olivier”. Trong quá khứ, Sir Olivier đã tạo dựng tên tuổi như một huyền thoại của làng diễn xuất Anh nhờ những vai diễn trên sân khấu kịch, điện ảnh và truyền hình. Cumberbatch cũng đi trên con đường của bậc tiền bối, khi bắt đầu sự nghiệp với các vở kịch cổ điển trước khi bước sang hai mảng diễn xuất khác và tiếp tục gặt hái những thành công.
Từ năm 2001, anh thường xuyên góp mặt trong những vở diễn trên các sân khấu của nhà hát Royal National Theatre, Royal Court hay Almeida. Những cống hiến của Cumberbatch được ghi nhận vào năm 2005, với đề cử giải Olivier Award dành cho “Vai diễn phụ xuất sắc” với vở Hedda Gabler. Các vở diễn nổi tiếng như After the Dance, Frankenstein hay Love’s Labour’s Lost... là minh chứng cho tài năng của Cumberbatch. Tới tận ngày nay, khi đã là một tài tử tầm quốc tế, Cumberbatch vẫn tham gia sân khấu kịch và sẽ đóng vở Hamlet tại nhà hát Barbican (London) từ tháng 8 năm nay.
Bước đột phá mang tên “Sherlock”
Trong giai đoạn từ khi tham gia diễn xuất là 2000 cho tới năm 2010, Benedict Cumberbatch đã trải qua hàng loạt vai diễn lớn nhỏ. Từ vai phụ trong bộ phim được đề cử Oscar - Atonement (2007) - tới vai chính trong các phim chiếu truyền hình như Hawking (2004), Painted with Words (2010)... song nam diễn viên này vẫn chưa thực sự vươn lên thành một ngôi sao tầm cỡ quốc tế.
Bước ngoặt đến với anh bằng vai diễn chính Sherlock Holmes trong dự án đưa thám tử huyền thoại của nhà văn Conan Doyle lên màn ảnh nhỏ của đài BBC. Thay vì trung thành với nguyên tác, loạt phim truyền hình Sherlock lại hấp dẫn với việc đặt bối cảnh trong thế kỷ 21, khi Sherlock Holmes (Cumberbatch) phối hợp cùng bác sĩ Watson (Martin Freeman) phá án với sự trợ giúp của Internet hay iPhone.
Benedict Cumberbatch và Martin Freeman trong phim "Sherlock".
Trước năm 2010, khi nhắc tới Sherlock Holmes trên màn ảnh, người hâm mộ thường nghĩ tới tài tử Robert Downey Jr với vai diễn trong bộ phim cùng tên của Hollywood. Nhưng kể từ sau khi Sherlock lên sóng, hình ảnh thám tử tài ba ấy lại được gắn liền với Benedict Cumberbatch. Vóc người cao ráo, ăn mặc lịch lãm đúng phong cách một quý ông Anh điển hình cùng ánh mắt sắc sảo, Cumberbatch thực sự là một Holmes hoàn hảo như tưởng tượng của khán giả từng đọc qua tiểu thuyết.
Nhân vật Sherlock được khâm phục bởi tài suy luận có một không hai, đem lại tiếng cười qua những màn đối đáp với Watson và khiến khán giả say mê theo dõi từng bước trong cuộc điều tra. Cặp bài trùng Cumberbatch - Watson mới xuất hiện trong ba mùa Sherlock với 9 tập phim nhưng đã đủ để thu hút hàng triệu người hâm mộ và gặt hái hàng loạt giải thưởng danh giá như BAFTA, Emmy hay Quả Cầu Vàng.
Kể từ sau Sherlock, Benedict Cumberbatch đã tạo được cả một cộng đồng fan đông đảo luôn dõi theo anh trong từng bước đi sự nghiệp. Tài tử này chia sẻ rằng mình rất ngạc nhiên khi biết người hâm mộ có thể dành hàng giờ đồng hồ để tưởng tượng và vẽ về anh trên mạng xã hội: “Tôi thực sự rất vinh hạnh. Tên tôi thậm chí còn được dùng làm động từ thay cho từ ‘chinh phục khán giả’ nữa chứ. Điều này quả thực điên rồ, vui nhộn và đầy vinh hạnh”.
Ngoài đời, Cumberbatch luôn thân thiện với người hâm mộ và còn như một cậu bé tinh nghịch với sở thích “phá đám” các sao khác khi chụp ảnh trên thảm đỏ.
Loạt phim truyền hình đình đám trên cũng trở thành tấm vé thông hành cho Cumberbatch bước vào Hollywood với những dự án đáng chú ý hơn. War Horse, Tinker Soldier Tailor Spy (cùng 2011), August: Osage County và 12 Years a Slave (cùng 2013) là những phim mà Cumberbatch tham gia được đề cử Oscar, trong đó tác phẩm cuối được vinh dự trao giải “Phim hay nhất” tại Oscar 2014.
Không chỉ tham gia những bộ phim có giá trị nghệ thuật, tài tử này còn thử sức với những bộ phim bom tấn và gặt hái không ít thành công. Anh lồng tiếng và mô phỏng cử động cho rồng Smaug trong loạt phim chuyển thể tỷ đô The Hobbit, đóng vai phản diện chính Khan trong Star Trek: Into Darkness hè 2013 và nhận được hàng loạt lời khen ngợi.
Tuy nhiên, các vai diễn trên vẫn chưa ghi nhận đúng mực tài năng của Cumberbatch, khi anh thường vào vai phụ và phải chứng kiến những bạn diễn như Gary Oldman, Meryl Streep, Chiwetel Ejiofor hay Lupita Nyong’o được đề cử Oscar. Ra mắt vào cuối năm qua, bộ phim The Imitation Game đã làm thay đổi điều đó.
“The Imitation Game” và những dự án trong tương lai
Ra mắt vào dịp cuối năm 2014, The Imitation Game là bộ phim tái hiện cuộc đời của nhà toán học người Anh - Alan Turing - người được xem như cha đẻ của ngành khoa học máy tính và trí thông minh nhân tạo. Trong thời kỳ Thế chiến hai, chính nhóm giải mã Hut 8 do ông lãnh đạo đã phá được mã Enigma mà quân Đức sử dụng để liên lạc, qua đó giúp chiến tranh rút ngắn được hai năm và cứu sống 14 triệu mạng người. Nhưng bất chấp những đóng góp lớn lao ấy, Turing lại chịu số phận bi thảm do là người thuộc giới tính thứ ba vào giai đoạn mà việc quan hệ đồng tính luyến ái là phạm pháp.
Mãi tới năm 2009 (hơn nửa thế kỷ từ khi Turing qua đời), Thủ tướng Anh Gordon Brown mới thay mặt chính phủ xin lỗi gia đình Turing vì cách ông bị đối xử sau chiến tranh. Vào năm 2013, nữ hoàng Elizabeth II đã ân xá cho nhà khoa học không gặp thời này. Nhưng với Benedict Cumberbatch, chỉ Turing là người có thể nói lời tha thứ: “Đó là một giai đoạn đáng xấu hổ trong lịch sử của nước Anh. Hy vọng rằng bộ phim này sẽ đem lại công bằng cho con người vĩ đại ấy cũng như phản ánh cách đối xử kinh hoàng của chính quyền thời đó”.
Đúng như lời hứa, Cumberbatch đã dành hết tâm huyết để có một trong những vai diễn hay nhất năm 2014. Xem The Imitation Game, khán giả được chứng kiến nhiều sắc thái khác nhau của Turing. Ở đầu phim, ông hiện lên như một kẻ thông minh nhưng ương ngạnh, khó gần. Song càng về sau, người xem càng có thiện cảm với nhân vật này khi chứng kiến những nỗ lực giải mã Enigma và những nỗi niềm không thể kể với ai của Turing. Ông là một người hùng thầm lặng, dành cả đời để giải những bí mật nhưng lại phải chôn sâu trong lòng bí mật về giới tính, về tình yêu với cậu bạn học thuở thiếu niên.
Một cảnh trong phim "The Imitation Game".
Trường đoạn cuối phim thực sự lay động khi khán giả phải chứng kiến một Turing suy sụp do hậu quả của việc bị tiêm hormone. Cumberbatch tiết lộ anh đã thực sự khóc trong cảnh quay trên do quá thương xót cho nhân vật mình vào vai: “Thông thường bạn chỉ cần dựa trên kinh nghiệm bản thân hay ký ức để diễn. Nhưng tôi thực sự đã nhập tâm vào Turing, cảm nhận nỗi đau đớn về thể xác, sự mong manh trong tâm hồn, kiệt quệ về trí óc mà ông ấy phải chịu đựng”.
8 đề cử Oscar cho The Imitation Game, trong đó có hạng mục Nam chính cho Cumberbatch là một phần thưởng xứng đáng cho những nỗ lực của tài tử này. Anh từng chia sẻ: “Tôi luôn cố gắng phấn đấu mỗi ngày. Tôi đã trải qua đủ mọi thăng trầm, nếm đủ cảm xúc của nghề diễn. Nếu mọi thứ có chấm dứt vào ngày mai, tôi chẳng hề có gì phải nuối tiếc”.
Quả thực, Cumberbatch đang sống trong những ngày tháng đẹp nhất cuộc đời. Danh tiếng anh ngày càng vang xa và được tờ Time đưa vào danh sách “100 người giàu ảnh hưởng nhất thế giới”. Về mặt đời tư, anh cùng bạn gái Sophie Hunter đang chờ đón đứa con đầu lòng sau khi đính hôn trong sự chúc phúc từ người hâm mộ.
Vào năm 2016, Cumberbatch sẽ tái xuất với Sherlock mùa thứ tư và còn thủ vai chính trong bộ phim Dr. Strange của Marvel - những dự án xứng tầm vóc của “báu vật nước Anh” như báo chí xứ sương mù ưu ái gọi anh.
Thịnh Joey