Ngày 8/2, "Album của năm" ở Grammy 2015 - giải thưởng quan trọng của ngành công nghiệp âm nhạc thế giới xướng tên Morning Phase, tập nhạc của ca sĩ kiêm nhạc sĩ Beck. Album mới đánh dấu sự tái xuất lặng lẽ nhưng rực rỡ của rocker thiên tài ở tuổi 44, sau nhiều khó khăn, mất mát trong cuộc sống, cùng thời gian dài bị chấn thương cột sống.
Cậu bé khu ổ chuột mê nhạc rock
Sinh năm 1970 ở khu phố nghèo sát đại lộ Hollywood ở Los Angeles, Beck có tuổi thơ khốn khó với ông bố là nhạc sĩ. Khi anh còn nhỏ, gia đình sống trong nhà trọ thuê xập xệ. "Bố mẹ luôn gặp khó khăn về tài chính và họ thường xuyên chuyển nơi trọ. Có thời gian tôi đến ở nhà ông bà nội", ca sĩ kể.
Năm Beck 10 tuổi, cha mẹ anh ly thân. Năm 16 tuổi, Beck mua được cây đàn đầu tiên và trở thành nghệ sĩ đường phố. Tuy có đi học nhưng Beck thường xuyên trốn trường, nhốt mình trong phòng chơi đàn mỏi ngón tay. Cậu gần như chỉ thích âm nhạc dân gian, sau này phát triển thành cá tính âm nhạc riêng. Sau thời gian học cấp 2 tại ngôi trường chỉ có một mình Beck là người da trắng, cậu bỏ học.
Nghệ sĩ nhạc rock Beck vừa giành giải thưởng cao quý nhất ở Grammy 2015 - "Album của năm".
Tuổi mới lớn, Beck vừa làm những việc chân tay như phu khuân vác cho xe tải hoặc quét rác, vừa cố gắng học mót về âm nhạc. "Một lần tôi nhảy lên xe bus chơi đàn xin tiền, bị hai người say mắng chửi, đánh và đuổi khỏi xe", ca sĩ kể. Năm 19, Beck bắt xe bus đến thành phố New York với 8 USD và đàn guitar trong tay. Ở đó, anh sống nhờ hết nhà bạn này tới nhà bạn khác và chơi nhạc rock thể nghiệm ở các quán nhỏ. "Cuối cùng tôi ăn hại tới nỗi tất cả bạn bè đều phát mệt. Tôi đã trải qua một mùa đông sống lề đường ở New York, rét mướt rồi còn bị đánh đập đuổi đi, tôi trở về Los Angeles", ca sĩ cho biết.
Trở về thị trấn quê nhà, ban ngày Beck làm nhân viên sắp xếp phim khiêu dâm ở cửa hiệu video, tối chơi nhạc ở các câu lạc bộ nghệ thuật hoặc hộp đêm. Anh chơi ngẫu hứng các thể loại nhạc thể nghiệm mới, không hẳn là dòng dân gian hoặc rock mà mọi người biết. Người nghe bắt đầu để ý đến anh. Sau đó, ca sĩ được Margaret Mittleman, một nhà sản xuất âm nhạc của hãng BMG để mắt và giúp đỡ ra mắt album đầu tay - Golden Feelings.
Đó là năm 1993. Golden Feelings gồm 17 ca khúc được phát hành dưới dạng băng cassette với số lượng hạn chế, sau này được phát hành lại ở dạng CD cũng chỉ với 2.000 bản. Album cho thấy ngay từ đầu, Beck là một nhạc sĩ thể nghiệm giàu cá tính âm nhạc. Sau khi phát hành album, Beck vẫn sống trong khu ổ chuột và làm việc chân tay với mức lương 4 USD một giờ, chỉ để sinh nhai. Tuy vậy, anh đã kết nối được với một số nghệ sĩ có chuyên môn và tạo được lòng tin nhất định.
Những album xuất sắc của thập kỷ
Năm 1994, Beck ra liên tiếp ba album gồm Stereopathetic Soulmanure, Mellow Gold và One Foot in the Grave. Các album này đều kết hợp những âm thanh rock thể nghiệm vào nhạc dân gian Mỹ và được giới phê bình am tường nhạc đánh giá cao, tuy gây rất ít chú ý với công chúng.
Sau đó, Beck được nhận vào phòng thu và ghi âm tập nhạc mới có tên Odelay. Để làm album này, mỗi ngày ca sĩ tuổi 25 mất 16 tiếng đồng hồ làm việc liên tiếp cho các ca khúc. Nội dung album đều phảng phất tinh thần của những ngày tháng gian khó, phiêu du nhiều đau khổ và chết chóc. Beck chia sẻ: "Làm việc với album này giống như ngồi giữa một vòng những người đã chết trở lại với tôi". Album hòa trộn chất nhạc đồng quê, nhạc blues, rap, jazz và rock.
Khi ra mắt hồi 1996, Odelay vừa ăn khách vừa được giới phê bình đánh giá cao. Những bản hit không thể không kể đến như Where It's At, Devils Haircut, The New Pollution - giờ đây vẫn được người yêu rock mê say. Odelay được đề cử giải Grammy ở hạng mục "Album của năm" năm 1997 và mang về cho anh giải "Album nhạc rock Alternative xuất sắc" và giải "Nghệ sĩ rock có giọng hát hay nhất" với ca khúc Where It’s At. Odelay sau đó bán được 2 triệu bản và nhiều lần lọt vào danh sách bản thu âm hay nhất mọi thời đại.
Nam ca sĩ nhạc rock thấy lạ lẫm với sự nổi tiếng.
Thành công của Odelay khiến anh được công chúng chú ý. Nhưng nam ca sĩ lại thấy không thoải mái vì sự nổi tiếng. "Điều đó rất lạ. Tôi thấy không tự nhiên, tôi thấy sự nổi tiếng không phải dành cho tôi và tôi chưa bao giờ quen với việc được để ý". Ngay sau đó, Beck và các thành viên band nhạc hăm hở ngày đêm ăn ngủ trong phòng thu và thu âm liên tiếp hai album Mutations (1998) và Midnight Vultures (1999).
Không ăn khách như Odelay, Mutations xác lập Beck như một nghệ sĩ cách tân nhất khi hòa trộn đa chất nhạc từ rock dân gian đến đồng quê, blues. Album này tiếp tục giành giải Grammy "Album rock Alternative xuất sắc". Tuy vậy, nhạc của Beck quá khó nghe tới nỗi nhiều người hâm mộ và giới phê bình đôi khi không thể phán xét nổi. Tờ New York Times khẳng định: "Midnite Vultures chưa bao giờ giành được người nghe một cách xứng đáng".
Chia tay bạn gái, có con trai, bị chấn thương cột sống
Dường như cuộc sống riêng của nghệ sĩ chưa bao giờ hết khó khăn. Năm 2000, Beck và bạn gái lâu năm chia tay sau 9 năm yêu nhau. Anh rơi vào suy sụp và trầm cảm trong hơn một năm. Sau khi chia tay, ca sĩ chỉ tập trung thời gian làm nghệ thuật. Kể lại đời sống riêng với giọng nhỏ nhẹ, ca sĩ nói: "Tôi đã lấy tất cả cảm hứng đổ vỡ để viết các ca khúc trong album Sea Change. Hầu hết các ca khúc của album đều được tôi viết trong một tuần".
Ra mắt năm 2002, album phòng thu thứ tám ngay lập tức được ngợi ca hết lời, và càng ngày càng được đánh giá cao. Tờ Rolling Stone khẳng định đây là "album hay nhất thập kỷ đầu thế kỷ 2000". Album sau đó thường xuyên được giới sành nhạc liệt vào danh sách những tập nhạc hay nhất mọi thời đại. Đơn giản nhưng giàu cảm xúc và chất nhạc tinh quái là những lời khen dành cho Sea Change. Tuy đỉnh cao, album nhạc rock chưa bao giờ giúp ca sĩ trở nên nổi tiếng rộng rãi ngoài cộng đồng rock Bắc Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và giới tinh hoa âm nhạc ở các quốc gia khác.
Kể từ sau Sea Change, nam ca sĩ bước vào một thập kỷ mà chính anh cũng tự đánh giá có phần đi xuống. Trong giai đoạn này, nhạc sĩ ra mắt ba album là Guero (2005), The Information (2006) và Modern Guilt (2008). Cả ba đều hay nhưng không vượt qua đỉnh cao Sea Change đã thiết lập. Dường như tất cả tinh hoa âm nhạc cộng với bản lĩnh cuộc sống nhiều đổ vỡ, mất mát của Beck đã được dồn vào tập nhạc Sea Change.
Năm 2004, nam ca sĩ theo đạo Scientology kết hôn với nữ diễn viên Marissa Ribisi và có con trai một thời gian ngắn sau đó. Năm 2005, ca sĩ phát hiện mình bị chấn thương cột sống nghiêm trọng. Anh ngừng đi diễn tour và sống biệt lập trong tình trạng sức khỏe khó khăn. Tuy nhiên, rocker sắp bước vào tuổi 40 không từ bỏ sự nghiệp và luôn cố gắng viết nhạc.
Bìa tập nhạc "Morning Phase".
"Morning Phase" - album rock hiếm hoi giành giải cao nhất Grammy
Tới năm 2010, ca sĩ đã được điều trị và dần phục hồi sức khỏe, bắt đầu dồn sức cho album phòng thu thứ 12 - Morning Phase. Theo Beck, chủ đề của album mới chỉ nằm trong một chữ - "sự biệt lập". Quy tụ ê-kíp sáng tạo mà anh từng làm với Sea Change, Morning Phase được chính Beck khẳng định và tuyển tập song sinh không thể tách rời với Sea Change.
Những ca khúc trong tập nhạc tiếp tục là những điệu nhạc mê hoặc nói về những mối tình tan vỡ, hoặc sự cô độc, nỗi chán chường tuyệt vọng, nhưng chất nhạc trong album mới ma quái, phức tạp và tinh vi hơn hẳn. Riêng ca khúc cuối cùng của album - Waking Light, được đánh giá như một sự nhẹ nhõm hiếm có.
Giới chuyên môn nhận định, Morning Phase thiết lập một tầm cao mới về sự cổ điển chắc nịch đến đơn giản của Beck, trong thời đại công nghệ số. Album này từng đứng thứ tám trong danh sách 10 album xuất sắc năm 2014 của The Guardian. Morning Phase mang về cho nghệ sĩ 45 tuổi giành thưởng "Album nhạc rock xuất sắc" và "Album của năm". Đây cũng là album nhạc rock hiếm có giành được giải thưởng có thể nói là quan trọng nhất ở Grammy.
Vũ Văn Việt