Vô sinh được định nghĩa là vợ chồng không sử dụng bất kỳ biện pháp tránh thai nào, sau một năm chung sống, quan hệ tình dục trung bình 2-3 lần mỗi tuần mà người vợ vẫn chưa có thai. Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trong 100 cặp vợ chồng vô sinh, 40% do vợ, 30% do chồng, 20% do cả hai và 10% không rõ nguyên nhân.
Bác sĩ Mai Bá Tiến Dũng, Trưởng Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân, cho biết một trong những bệnh lý gây vô sinh ở nam giới là trường hợp vô tinh. Bệnh nhân nam sau khi thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ 2 lần liên tục mà vẫn không tìm thấy tinh trùng trong tinh dịch, gọi là bệnh nhân vô tinh.
"Nhiều người có quan niệm 'cây độc không trái, gái độc không con', đổ lỗi cho phụ nữ khi không có con. Thực tế nguyên nhân vô sinh ở nam và nữ có tỷ lệ tương tự nhau nên cần quan tâm đến yếu tố vô sinh nam", bác sĩ Dũng nhấn mạnh.
Nguyên nhân vô tinh có 2 nhóm. Nhóm thứ nhất do tắc đường dẫn tinh và nhóm thứ hai do tinh hoàn không sản xuất tinh trùng.
Vô tinh do tắc đường dẫn tinh
- Nam giới tắc đường dẫn tinh do đình sản, khi muốn có tinh trùng trở lại phải phẫu thuật nối ống dẫn tinh. Thông thường thủ thuật thắt ống dẫn tinh để đình sản chỉ mất khoảng 15 phút với dụng cụ đơn giản. Trong khi đó phẫu thuật nối ống dẫn tinh tốn khoảng 90-120 phút, đòi hỏi bác sĩ được đào tạo về vi phẫu, phải sử dụng dụng cụ cao cấp như kính hiển vi có độ phóng đại 16-18 lần.
- Nam giới có bệnh lây truyền qua đường tình dục như chlamydia, lậu cầu... cũng có thể bị viêm tắc đường dẫn tinh. Những trường hợp này bắt buộc phải nối ống dẫn tinh xuống mào tinh, nối bằng kỹ thuật vi phẫu mới thông thương được đường dẫn tinh.
- Tắc đường dẫn tinh cũng có thể do chấn thương, tổn thương đường dẫn tinh sau phẫu thuật thoát vị bẹn, phẫu thuật vùng chậu. Do đó khi phẫu thuật vùng bẹn, vùng chậu nên chọn thực hiện bởi những bác sĩ chuyên ngành được đào tạo ở những cơ sở uy tín.
Bác sĩ Mai Bá Tiến Dũng khám nam khoa cho bệnh nhân. Ảnh: Lê Phương.
Vô tinh do tinh hoàn không sản xuất tinh trùng
Theo bác sĩ Dũng, cần xác định yếu tố bẩm sinh, chẳng hạn như tinh hoàn ẩn hai bên, tinh hoàn ẩn một bên hoặc không có tinh hoàn. Những trường hợp này bắt buộc phải can thiệp phẫu thuật tinh hoàn ẩn càng sớm càng tốt, ở những em bé từ 2 đến 6 tuổi là thời điểm tốt nhất.
Khi tinh hoàn không sản xuất tinh trùng, cần xem xét về yếu tố di truyền. Tổn thương mất đoạn nhiễm sắc thể giới tính cũng là nguyên nhân gây vô tinh.
Một vấn đề nữa là bệnh quai bị ở nam giới, có thể biến chứng viêm tinh hoàn và mào tinh hoàn nên một số trường hợp không còn sản xuất tinh trùng.
Nam giới teo tinh hoàn là do thiểu năng tinh hoàn, do suy giảm nội tiết hoặc do giãn tĩnh mạch tinh cũng có thể dẫn đến vô tinh.
Điều trị bệnh nhân không tinh trùng
Bác sĩ Dũng cho biết, kỹ thuật phẫu thuật và điều trị vô sinh hiện có những bước tiến lớn. Trang thiết bị hiện đại, thuốc men phục vụ điều trị ngày càng tiến bộ với đội ngũ bác sĩ được đào tạo chuyên môn, phối hợp hiệu quả giữa nội và ngoại khoa.
Nhiều bệnh nhân đã chủ động đi khám và điều trị những vấn đề nam khoa. Khoa Nam học, Bệnh viện Bình Dân điều trị gần 450 nam giới vô tinh, trong năm qua. Tỷ lệ có tinh trùng trở lại trong vòng 3-6 tháng trung bình khoảng 45%.
"Bệnh nhân có tâm lý mong muốn vừa phẫu thuật xong thì vợ có thể mang thai, là không thể được", bác sĩ Dũng phân tích. Để tạo mới tinh trùng hoàn chỉnh phải đợi ít nhất 90 ngày sau phẫu thuật. Do đó bệnh nhân thường phẫu thuật xong phải đợi 90-180 ngày mới có thể có tinh trùng trở lại để thụ thai tự nhiên hoặc thụ tinh trong ống nghiệm.
Nhiều quý ông khi có kết quả xét nghiệm tinh dịch đồ không có tinh trùng thường rất hoang mang và tìm đến nhiều nguồn tư vấn hoặc không chữa trị. Bác sĩ Dũng khuyên, khi ấy bạn đã bỏ qua thời gian vàng điều trị
Chi phí phẫu thuật, điều trị 3-6 tháng để có tinh trùng thường khoảng 15-16 triệu đồng. Nếu sau phẫu thuật một năm vẫn không có tinh trùng, có thể tính đến phương án vi phẫu tích mô tinh hoàn để phân lập tinh trùng, chi phí khoảng 7-8 triệu đồng. Bệnh viện hiện đã phân lập tinh trùng cho 18 quý ông, kết quả tỷ lệ có tinh trùng khoảng 30%.