Bão Trà Mi đổ bộ vào miền Trung trưa 27/10 khiến mưa lớn kéo dài, lũ trên sông Thu Bồn dâng cao. Nước sông đục ngầu mang theo phù sa đổ ra biển Cửa Đại là thời điểm lạch xuất hiện.
Hơn 20 năm gắn bó với sông nước, ông Lê Văn Phúc, lão ngư xã Duy Hải, huyện Duy Xuyên, đã quá quen thuộc với việc "săn lộc trời" trên sông Thu Bồn. Giữa dòng sông sâu, nước chảy mạnh, ông Phúc khéo léo đóng bốn cây gỗ tạo thành hàng ngang, mỗi cây buộc dây neo cố định chắc chắn.
Ba tấm lưới được ông Phúc thiết kế như những cái phễu khổng lồ, miệng rộng để đón bắt lạch, phần cuối thu nhỏ để giữ chặt con mồi. Chúng như những chiếc rọ khổng lồ, chắn ngang dòng sông, giữ lại mọi thứ trôi theo dòng nước.
Nghề đáy đầy rủi ro, đòi hỏi người làm phải đầu tư số vốn không nhỏ. Ông Phúc đã bỏ ra gần 30 triệu đồng sắm gỗ, lưới và dụng cụ cần thiết. Tuy nhiên, những cơn lũ bất ngờ có thể cuốn trôi mọi thứ, khiến ngư dân trắng tay.
Người dân thu lưới sau một ngày bắt lạch trên sông Thu Bồn giáp biển Cửa Đại. Ảnh: Đắc Thành
Lạch sống ở nước ngọt, thường trú ẩn trong các cồn cát, bãi bồi dọc sông Thu Bồn. Mùa lũ đến, nước sông dâng cao mang theo phù sa màu mỡ, lạch sẽ rời khỏi nơi ẩn náu và xuôi dòng ra biển để đẻ trứng. Sau khi sinh sản, chúng lại ngược dòng trở về thượng nguồn.
Hiểu rõ tập tính của lạch, ông Phúc cùng bà con tìm ra cách đánh bắt hiệu quả hơn. Thay vì vất vả chèo thuyền, dùng vợt xúc lạch vào ban đêm, người dân đã chuyển sang sử dụng lưới đáy, giúp tăng năng suất đánh bắt.
Sau bão, tối 27 rạng sáng 28/10, ông Phúc bắt được 50 kg, bán 450.000-500.000 đồng một kg. Trắng đêm làm nghề, ông cùng vợ con thu gần 25 triệu đồng. "Đây là con nước đầu tiên của đợt lũ nên lạch nhiều, sang ngày thứ hai đêm 28, rạng sáng 29/10 tôi chỉ bắt được 5 kg", ông nói, cho biết mỗi năm lạch xuất hiện vài đợt khi có lũ. Mỗi đợt chỉ 1-2 ngày thì hết.
Lạch được bán 450.000-500.000 đồng một kg. Ảnh: Đắc Thành
Cũng giống như ông Phúc, anh Nguyễn Văn Tuấn, xã Duy Hải, cùng em trai sau một đêm đặt đáy bắt được 5 kg lạch. "Đêm qua chúng tôi bắt được 70 kg, thu hơn 30 triệu đồng. Đây là lộc trời nên chỉ có những ngày đầu nước lũ bắt được nhiều, các ngày tiếp theo ít dần, thậm chí không có", anh Tuấn cho hay.
Lạch sẽ được tập kết về bến cá An Lương. Tại đây, những con lạch còn tươi rói, to bằng ngón chân cái hoặc nhỏ bằng chiếc đũa được các thương lái thu mua, phân loại và đưa đi tiêu thụ.
Lạch bán tại bến cá An Lương, xã Duy Hải sáng 29/10. Ảnh: Đắc Thành
Thương lái Trần Thị Thu cho biết hôm qua mua hơn một tạ, phân phối tại các chợ, nhập vào nhà hàng, quán nhậu. Đây là đặc sản mỗi năm chỉ có vài lần nên khách hàng mua nhiều, tiêu thụ lớn, chỉ bán trong buổi sáng đã hết hàng.
Lạch còn gọi lệch, hay lịch thuộc họ lươn. Hình dáng thoạt nhìn giống lươn nhưng nhỏ hơn với miệng hình tam giác, thân tròn nhỏ, con to bằng ngón chân cái, da trơn nhẵn bóng. Tại Quảng Nam, lạch được mua về làm sạch nhớt chế biến nhiều món như kho rim, nấu cháo, nướng bẹ chuối lá nghệ, om chuối...
Ngư dân bắt lạch sau lũ. Video: Đắc Thành
Chủ tịch xã Duy Hải Trần Văn Siêm cho biết địa phương có 25 hộ làm nghề đáy trên sông Thu Bồn, tập trung ở thôn An Lương 17 hộ. Trong hai ngày qua, hộ thu nhập cao nhất gần 100 triệu đồng, hộ ít khoảng 7 triệu đồng.
"Lũ sau bão Trà Mi mang đến nhiều thuận lợi cho ngư dân, đặc biệt là nghề đáy. Lũ nhỏ, trời tạnh ráo giúp ngư dân thu hoạch lạch dễ dàng hơn", ông Siêm nói.
Đắc Thành