Việc có một quan chức đại diện cơ quan quản lý cao nhất về giao thông đứng ra trao đổi thẳng thắn với người dân là đáng hoan nghênh, tuy nhiên phần phát biểu của ông Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường về việc thu phí trên cao tốc Sài Gòn - Trung Lương đã tránh né, không đi vào thực chất vấn đề và có một số điểm bất hợp lý như sau:
1. Để so sánh, Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường cho rằng mức thu phí trên cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình đang áp dụng là 1.500 đồng/km/xe tiêu chuẩn, tức là cao gấp 1,5 lần nhưng ở tuyến vận tải phía Bắc này các doanh nghiệp không có ý kiến gì, trong khi tại TP.HCM - Trung Lương mức phí thấp hơn mà đơn vị vận tải lại phản ứng.
Thực chất, đối tượng phản ứng không phải là các lái xe “tiêu chuẩn” mà là các chủ phương tiện vận tải hàng hóa. Với chiều dài đoạn đường thu phí của đường cao tốc Cầu Giẽ - Ninh Bình là 20km, mức phí cao nhất cho một lượt là 140.000 đồng, đường Sài Gòn - Trung Lương dài 40km, mức phí cao nhất cho một lượt là 320.000. Dân kêu là ở đây chứ không phải kêu ở đơn giá 1.000 đồng/km cho xe tiêu chuẩn.
2. Việc thu phí song hành cả cao tốc TP.HCM - Trung Lương và quốc lộ 1 phải thực hiện nếu không chắc chắn xe sẽ đổ dồn về quốc lộ 1 làm hỏng đường:
Lý giải này là không hợp lý, bởi song song với hơn 2.000 km của quốc lộ 1A, chỉ có đoạn Sài Gòn-Trung Lương là có 40km đường cao tốc. Lý do gì để bảo vệ một cách đặc biệt đoạn quốc lộ 1A này?
Sau khi đi đến Trung Lương, không phải tất cả xe lớn xe nhỏ, dù đi đường nào cũng dồn về quốc lộ 1A sao? Vậy, lý giải cho việc dồn xe lên đường cao tốc để bảo vệ quốc lộ 1A là khiên cưỡng và tránh né đi vào thực chất vấn đề.
3. “Việc doanh nghiệp vận tải tăng chi phí khác lên để giảm chi phí đầu vào của doanh nghiệp thì bản thân doanh nghiệp đó phải cân nhắc, bởi nếu doanh nghiệp tăng giá lên thì người ta sẽ không thuê nữa”.
Về mặt lý luận, Thứ trưởng Nguyễn Hồng Trường đúng, kinh tế thị trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải cân nhắc nếu không muốn mất khách hàng, khách hàng có quyền lựa chọn sản phẩm mà họ cho là hợp lý.
Vậy, doanh nghiệp đầu tư xây dựng đường cao tốc này có phải cân nhắc không? Khi đề ra mức phí cao ngất trời như vậy, doanh nghiệp này có lo lắng rằng người ta sẽ không đi vì mức phí không hợp lý, không thu hồi được vốn không?
Đưa nguyên tắc của kinh tế thị trường ra để lý giải và nhắc nhở các doanh nghiệp vận tải phải cân nhắc nhưng vì sao nhà nước lại ra sức bảo vệ cho quyền lợi của một doanh nghiệp trái với nguyên tắc cơ bản của kinh tế thị trường như thế không?
Tranh luận là cần thiết, nhưng thiết nghĩ phải đi đúng trọng tâm vấn đề, lý giải lòng vòng kiểu lập lờ như thế này thì chỉ mất thêm thời gian mà không giải quyết được gì.
Dương Hiệp