Barkley Marathon không phải cuộc thi có nhiều người tham dự nhất cũng không phải giải đấu có giải thưởng lớn, nhưng lại đầy hấp dẫn với những người ưa thử thách. Trong lịch sử 35 năm, mới có 15 người từng hoàn thành cuộc đua khắc nghiệt này, nhiều hơn ba so với số người từng đặt chân lên mặt trăng.
Barkley Marathon do Gary "Lazarus Lake" Cantrell khởi xướng lần đầu tiên vào năm 1986. Ý tưởng ra đời cuộc đua bắt nguồn từ câu chuyện năm 1977 của Jame Earl Ray, tên tội phạm giết người, đào thoát khỏi nhà tù Mountain State ở hạt Morgan, bang Tennesse. Sau 60 giờ vây bắt, Ray sa lưới ở nơi chỉ cách nhà tù 8 dặm (12km).
Gary Cantrell nghe được tin này trên radio, ông bật cười và nghĩ rằng trong thời gian 60 giờ đó, mình hoàn toàn có thể chạy được hơn 100 dặm (160km). Với suy nghĩ đó, Cantrell tạo ra Barkley Marathon trên chính cánh rừng cạnh nhà tù năm xưa. Giải được Cantrell đặt tên theo tên một người bạn hàng xóm cùng ông chạy bộ thời trẻ.
Gary "Lazarus Lake" Cantrell là người đứng sau Barkley Marathon. Ảnh: Runner’s World
Không giống với bất kỳ giải ultra marathon nào trên thế giới, để chiến thắng cuộc đua, VĐV trong 60 giờ phải hoàn thành 5 vòng, mỗi vòng 32km, xuyên qua những cánh rừng trên dãy Cumberland, vườn quốc gia Frozen Head. Được mệnh danh là "giải đấu giết chết tinh thần VĐV", Barkley Marathon thử thách các chân chạy với những dãy núi có độ cao tích lũy lên đến gần 19.000m, gấp 2 lần chiều cao đỉnh Everest.
Đoạn đường đua cũng không có bất kỳ đường mòn nào. Runner sẽ phải tự tìm đường bằng la bàn hoặc bản đồ và không được quyền dùng điện thoại. Việc bị dị ứng, trầy xước, trượt ngã trên đường dốc, dầm những cơn mưa tầm tã hay sương mù che không thấy lối đi đã trở thành đặc sản của giải đấu. Chưa chịu dừng lại ở đó, ban tổ chức còn tăng độ khó cho cuộc đua bằng cách đặt rải rác 9-13 quyển sách dọc cánh rừng. Các vận động viên phải tìm sách, xé số trang tương ứng với số bib để làm bằng chứng đã hoàn thành vòng thi, nếu thiếu sẽ bị loại. Hoàn thành một vòng, VĐV sẽ được đổi số bib và tiếp tục phải đi tìm sách.
Rất nhiều VĐV bỏ cuộc do lạc đường và kiệt sức. Ảnh: Runner’s World
Hai vòng đầu, các VĐV sẽ chạy theo một chiều. Hai vòng sau, những người còn trụ lại sẽ chạy theo hướng ngược lại. Ở vòng thứ 5, nếu còn hơn một người, họ sẽ buộc phải chạy theo những hướng ngược nhau. Nếu không thể hoàn thành 5 vòng đua, các runner cũng có thể hoàn thành ba vòng trong thời gian 40 giờ để được cấp chứng nhận "Fun Run".
Thực tế, qua mỗi năm, Cantrell lại sửa đường đua một chút để Barkley Marathon ngày càng khó hơn. Phần lớn runner khi tham dự sẽ bỏ cuộc ở hai vòng đầu do lạc đường hoặc kiệt sức. Rất nhiều lần tổ chức giải đấu không tìm được ai về đích. Karl Henn, người đồng sáng lập giải từng chia sẻ: "Nhiều lần tôi nghĩ sẽ làm cho cuộc đua dễ hơn, Cantrell đều phản đối. Mỗi năm, Cantrell lại thêm một ngọn núi vào lộ trình để cuộc đua trở nên bất khả thi. Thật buồn cười là VĐV không hề phàn nàn, ngược lại còn phấn khích hơn với đường đua".
Chưa tính đến chuyện hoàn thành 5 vòng, tham dự Barkley Marathon đã là một thử thách rất lớn. Mỗi năm, giải đấu chỉ nhận khoảng 40 VĐV tham dự. Để được chọn, các runner phải viết một bài luận với chủ đề "vì sao nên chọn tôi tham gia giải" gửi về ban tổ chức. Những người có bài luận ấn tượng nhất sẽ đến với cuộc đua với mức phí chỉ khoảng hơn một USD. Có người từng hối lộ 1.000 USD để được tham gia nhưng Cantrell đã thẳng thừng từ chối.
Những VĐV được chọn sẽ tập trung tại công viên vườn quốc gia Frozen Head. Một chiếc cổng màu vàng sẽ được đặt tại đây. Chiếc cổng cũng là nơi xuất phát và về đích của các chân chạy. Tuy nhiên, không runner nào biết chính xác thời gian cuộc đua sẽ diễn ra. Cantrell sẽ thổi một chiếc tù và vào bất cứ lúc nào, thậm chí là giữa đêm. Sau tiếng tù và, runner sẽ có một giờ để chuẩn bị bắt đầu cuộc đua. Runner sẽ đợi tại chiếc cổng vàng. Khi Cantrell châm điếu thuốc hiệu Camel mà ông yêu thích, cuộc đua sẽ chính thức bắt đầu.
Chưa từng có nữ runner nào hoàn thành Barkley Marathon. Ảnh: Runner’s World
Trong suốt 35 năm lịch sử, giải đấu chỉ có hai lần phải hủy vào các năm 2000 và 2020. Cũng trong thời gian này, chỉ 15 VĐV từng hoàn thành 5 vòng. Jared Campbell là người duy nhất từng 3 lần hoàn thành cuộc đua vào các năm 2012, 2014 và 2016. Trong khi đó, Brett Maune từng hai lần về đích và cũng là VĐV giữ kỷ lục với thời gian 52:03:08.
Nhưng những kỷ lục ấy cũng chỉ là số ít. Năm 2017, một câu chuyện hy hữu đã xảy ra tại Barkley Marathon. Gary Robbins, sau gần ba ngày chinh phục rừng núi đang tiến về đích. Ai cũng nghĩ Rubbins sẽ trở thành VĐV thứ 16 hoàn thành cuộc đua. Anh gục ngã ngay trên vạch đích và thều thào một điều gì đó. Sau đó, tất cả nhận ra Robbins đã về đích nhưng sai hướng. Anh đã cố gắng hoàn thành chặng đua nhưng cuối cùng kết quả không được công nhận vì anh đi sai đường, thiếu 3km trong tổng số 160km cần hoàn thành.
Robbins đưa cho Cantrell xem một tấm bản đồ ướt sũng, vừa chỉ vào đó vừa nói: "Tôi bị sai hướng, đó là sai lầm của tôi. Tôi phải rẽ phải thay vì rẽ trái. Tôi đã nhận ra lỗi của mình nhưng quá muộn để quay lại đường cũ".
Cantrell động viên: "Rất nhiều người thi đấu với quyết tâm cao. Nhưng nếu không có những khoảnh khắc bi kịch như thế này thì sẽ không có được vinh quang vỡ òa khi chúng ta chiến thắng". Nhưng, cho dù Robbins có về đích đúng hướng đi nữa, kết quả của anh cũng không được công nhận do anh đã về muộn 6 giây so với thời gian quy định.
Những thất bại như của Gary Robbins đã trở thành thường lệ tại giải đấu này. Năm 2015, một runner thậm chí đã mất tích vì lạc đường và ngủ quên suốt 8 tiếng trong rừng. John Kelly, VĐV từng hoàn thành ba vòng vào năm 2015 chia sẻ: "Hoàn thành vòng một rất vui. Sau hai vòng thì niềm vui giảm đi một chút. Đến vòng thứ ba thì mọi chuyện thật rối rắm. Chỉ cần bạn mất tập trung, bạn sẽ không bao giờ có thể hoàn thành vòng đua".
99% VĐV sẽ bỏ cuộc khi đối mặt thử thách tại Barkley Marathon. Ảnh: Runner’s World
Kể từ khi John Kelly hoàn thành cuộc đua vào năm 2017, đến nay, chưa có bất kỳ VĐV nào có thể hoàn thành Barkley Marathon. Điều này đủ cho thấy sự khắc nghiệt của cuộc thi. Từ Mike Versteeg, người phá kỷ lục chạy đường mòn Arizona dài 830 dặm trong sáu ngày cho đến Johan Steene, một VĐV Thụy Điển dễ dàng đi được 240km trong 24 giờ hay Mike Wardian, người từng hoàn thành thử thách marathon thế giới... tất cả đều bị khuất phục trước đường chạy của Barkley Marathon.
Năm 2021, cuộc đua đã được tổ chức với dàn runner ưu tú. Trong đó có Jared Campbell, người từng ba lần thắng cuộc trước đó. Cùng với đó là những kẻ thách thức như Maggie Guterl, nhà vô địch nữ đầu tiên của Big’s Backyard, Courtney Dauwalter, nhà vô địch Ultra-Trail du Mont-Blanc 2019.
Mặc dù vậy, chỉ 16 chân chạy hoàn thành vòng đầu tiên. Sau vòng hai, chỉ còn 10 VĐV trụ lại và chỉ có 2 VĐV hoàn thành được ba vòng của Barkley Marathon 2021. Cuộc đua khép lại mà không tìm được bất cứ người thắng cuộc nào.
Đôi chân trầy xước của những runner tham gia giải. Ảnh: Runner’s World
Ở những cuộc ultramarathon, phần thưởng cho những nhà vô địch sẽ rất hậu hĩnh. Điều này không tồn tại trong thế giới của Barkley Marathon. Giải thưởng là điều gì đó xa xỉ. VĐV nếu không hoàn thành cuộc đua sẽ phải về lại chiếc cổng vàng, nghe một điệu kèn dành cho người thua cuộc. Còn phần thưởng cho người đủ ý chí hoàn thành 5 vòng là... không phải chạy nữa. Người thắng sẽ được ngồi trên chiếc ghế giữa chiếc cổng vàng và kể cho mọi người về hành trình chiến thắng của mình.
Barkley Marathon được gọi là "cuộc đua ăn mòn tuổi trẻ". Suốt chiều dài lịch sử, việc chinh phục 5 vòng của giải là một thử thách khiến bất cứ runner nào cũng phải "tái mặt" khi nghĩ đến. Đến nay, vẫn chưa có một nữ runner nào chinh phục được giải đấu này. Dẫu vậy, cuộc đua vẫn luôn có một sức hút riêng. 15 cái tên từng chinh phục thành công Barkley Marathon đến thời điểm hiện tại không phải là những VĐV quá tên tuổi nhưng là những người kiên cường và bền bỉ nhất. Hành trình của Barkley Marathon sẽ còn tiếp tục và vinh quang vẫn chờ đón những runner dám khao khát và đủ nghị lực để chinh phục.
Hoài Phương (theo Runner’s World)