Cuộc chuyển giao quyền lực lẽ ra đã diễn ra suôn sẻ. Ngay sau khi từ chức hè năm ngoái, Pep Guardiola đã chuyển giao lại chiếc ghế HLV trưởng cho người bạn thân thiết, đồng thời là trợ lý Tito Vilanova. Dường như khi đó không có nhiều sự thay đổi. Tuy nhiên chỉ sau 9 tháng mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn.
Pep trước đây từng bày tỏ sự lo âu của mình đối với nhiệm vụ làm HLV trưởng của Vilanova, khi mà người bạn này đang phải đối mặt với vấn đề sức khỏe. Đáng buồn thay, sự lo lắng của Pep là chính xác. Căn bệnh ung thư của Vilanova tái phát vào tháng 12 năm ngoái và buộc ông phải dành thời gian điều trị.
Vào thời điểm HLV trưởng lên bàn mổ, Barca đang có vị trí vững chắc tại La Liga và nắm lợi thế rất lớn trước đại kình địch Real Madrid. Đoàn quân xứ Catalan khi đó cũng vào đến bán kết Cup nhà vua và vòng 16 đội Champions League. Không quá ngạc nhiên khi ban lãnh đạo Barca đưa ra một quyết định linh hoạt là chỉ định Roura làm HLV tạm quyền. Nó được xem là một lựa chọn hợp lý và nhận được sự ủng hộ của các cầu thủ.
Tuy nhiên mùa giải của Barca đã đảo lộn hoàn toàn chỉ trong vòng hai tuần. Trận thua đáng thất vọng trước AC Milan hôm 20/2 đã khiến cơ hội đi tiếp tại Champion League trở nên mong manh, trong khi thảm bại ngay tại sân nhà trước Real Madrid buộc Barca phải rời Cup nhà vua trước thềm trận chung kết. Ngay lúc này đây, Messi và đồng đội chắc chắn không chỉ nhớ Vilanova, mà còn thiết tha ông thầy cũ Guardiola trở lại.
Thực tế thì những thất bại gần đây không phải lỗi của Roura. Cựu tiền đạo này chỉ là người biên tập video về những đối thủ của Barca khi được đề nghị làm trợ lý cho Vilanova. Kể từ khi nắm quyền HLV trưởng, Roura liên tục rơi vào thế khó và phải vật lộn với công việc.
Về mặt chiến thuật, Barca đã thất bại hoàn toàn. Đội quân xứ Catalan bị cả AC Milan và Real Madrid vượt qua, trong khi Roura không thể đưa ra thay đổi hiệu quả nào. Alexis Sanchez vào thay Cesc Fabregas tại San Siro, David Villa cũng vào thay tiền vệ này trong trận đấu với Real, tuy nhiên những thay đổi đó là quá ít và quá chậm.
Roura khẳng định rằng Vilanova vẫn là người điều hành và hai người vẫn giữ liên lạc thường xuyên, tuy nhiên không ai chỉ ra được sự kém cỏi của đội bóng sau ba thất bại gần đây. Đó thực sự là vấn đề đáng lo ngại và các cầu thủ đang tỏ ra lúng túng khi đội bóng thiếu sự lãnh đạo.
Trong 5 trận đấu với Real mùa này, Barca chỉ thắng được 1 trận (Siêu Cup Tây Ban Nha). Không quá khó để nhận ra nhà vô địch Champions League 2011 đã đánh mất bản lĩnh chiến thắng trong những trận đấu lớn, kể cả dưới thời của Vilanova.
Thực tế đang diễn ra hoàn toàn khác so với thời Guardiola. Trong khi cựu HLV hay nhất thế giới luôn "nắn gân" học trò sau từng trận đấu (kể cả là những trận thắng dễ dàng) và khiến họ luôn nỗ lực hết sức với một áp lực thường xuyên trên vai, thì Vilanova và Roura chỉ biết chọn cách hết lời tán dương đội bóng. Cách huấn luyện này khiến các cầu thủ trở nên tự mãn, và trong những trận đấu khó khăn, nó khiến họ mất đi động lực đua tranh.
Cách tiếp cận điềm tĩnh của Vilanova khiến ông trở thành người trợ lý lý tưởng của Pep, nhưng kĩ năng tạo động lực thi đấu của ông lại kém hiệu quả. Từ khi tiếp quản đội bóng từ mùa hè đến nay, ông chưa một lần to tiếng với học trò.
Trong khi đó Roura lại thiếu uy quyền để "chỉnh" các cầu thủ, đội hình ra quân mỗi trận của ông thì quá dễ đoán trước, tạo ra lơi lỏng kỷ luật. HLV tạm quyền này thường xuyên sử dụng đội hình mạnh nhất trong nhiều trận đấu và thất bại trong việc làm mới đội hình. Những cầu thủ dự bị, ví dụ David Villa, hiếm có cơ hội thi đấu và đánh mất động lực, trong khi những cầu thủ đá chính hiểu rằng họ luôn có tên trong đội hình ra quân. Guardiola với chiến thuật xoay vòng của mình đã tạo ra hiệu quả rất lớn, khiến yêu cầu đối với từng cầu thủ cao hơn sau mỗi tuần, kể cả khi họ thắng một, năm hay sáu bàn. Nỗ lực theo đuổi sự hoàn hảo đã mang đến phần thưởng to lớn cho đội bóng.
Các buổi tập cũng đã thay đổi. Dưới thời Guardiola, buổi tập cuối cùng trước trận đấu sẽ là giữa đội hình chính đá với một đội được tổ chức giống hệt đối thủ sắp tới: cách thức họ chơi bóng ở phần sân nhà, cách thực hiện đá phạt cũng như cách di chuyển đội hình trên sân. Không một phương án nào bị bỏ qua.
Với Tito, và nay là Roura thì buổi tập đó không còn. Tập luyện vẫn bao gồm những bài như trước đây, bổ sung thêm những bài tập chuyền, chạy vị trí, nhưng không còn kế hoạch rõ ràng như trước và sai sót của cầu thủ không còn được sửa chữa như thời Pep. Những sai sót đó không may thường lặp lại trong trận đấu.
Trên sân cỏ, đội bóng cũng đang thiếu sự lãnh đạo. Carles Puyol đang phải vật lộn để đoàn kết đội bóng hỗn loạn và thủng lưới liên tục trong 12 trận gần đây, trong khi Xavi và Messi lại không thể đứng lên lãnh đạo cả đội như mọi người hy vọng.
Ngoài sân cỏ, Barca cũng đang xáo trộn. Vilanova, người tuyên bố cảm thấy có lỗi và gánh trách nhiệm cho kết quả nghèo nàn gần đây, sẽ chỉ trở lại nhanh nhất vào cuối tháng 3, đồng nghĩa với việc ông phải bỏ trận lượt về với AC Milan ở Champions League. Khi ông trở lại, có lẽ đội bóng chỉ còn thi đấu ở La Liga.
Trong khi chờ đợi, Chủ tịch Sandro Rosell đã bay tới New York để nói chuyện với Vilanova. Sẽ có rất nhiều điều cần thảo luận trong chuyến đi này.
Mạnh Phạm