Barca - Dynamo Kiev: Trong nỗi nhớ Shevchenko

* Barca - Kiev: 3h thứ Năm 5/11, giờ Hà Nội.

Giống lần chạm trán tại bảng G giữa hai đội hôm nay, vị thế của Barca và Kiev khi bước vào trận cầu 23 năm trước cũng tương tự. Một bên là đại gia bóng đá Tây Ban Nha, và khiến mọi đối thủ ở châu Âu phải kiêng dè. Một bên là nhà vô địch Ukraine, biểu tượng một thời của bóng đá Xô-viết nhưng hiếm khi lọt vào đến vòng bảng Champions League.

Chênh lệch là thế, nhưng Kiev gây sốc khi đánh bại chủ nhà 4-0. Người toả sáng rực rỡ nhất đêm ấy là HLV trưởng của tuyển Ukraine hiện tại, Andriy Shevchenko. Tiền đạo hãy còn ở tuổi 20 hôm đó lập một hattrick chỉ trong 44 phút đầu trận, định đoạt số phận trận đấu ngay trong hiệp một, trước khi đồng đội Sergei Rebrov ấn định kết quả ở phút 79.

Trong lịch sử, Kiev chưa từng xuống hạng, dù là khi còn chơi giải Liên Xô hay Ukraine về sau. Đây là đội bóng đầu tiên của Liên Xô tham gia các Cup châu Âu và chạm vào vinh quang. Trong trận chung kết Cup C2 1975, Kiev thắng CLB Hungary Ferencvaros - đội cũng chung bảng G với họ tại Champions League mùa này - đến 3-0. Kiev là một thế lực không thể chối bỏ của Liên Xô dưới thời HLV huyền thoại Valeriy Lobanovskyi và tạo nên sự kình địch hấp dẫn với đại diện Spartak Moscow tới từ thủ đô Nga.

Quá khứ hào hùng là thế, nhưng sau khi Liên Xô tan rã, Kiev phải đợi tới mùa 1994-1995 mới được dự Cup C1, theo thể thức mới mang tên Champions League và kết thúc với vị trí chót bảng. Ba mùa kế tiếp, họ đều không được dự vòng bảng Champions League. Đúng ra, họ đã thắng Aalborg BK ở vòng loại mùa 1995-1996, song trong trận đầu vòng bảng gặp đội bóng Hy Lạp Panathinaikos, Kiev bị cáo buộc hối lộ trọng tài. Hệ quả là đội bóng Ukraine bị UEFA loại khỏi giải đấu và để bại tướng Aalborg BK thế chỗ của họ.

Trước tình hình bi đát tại châu Âu, huyền thoại Valery Lobanovskyi được mời trở lại dẫn dắt Kiev tháng 1/1997. Trong hai nhiệm kỳ dẫn dắt Kiev trước đó từ 1973-1982 và 1984-1990, Lobanovskyi đã nâng tầm đội bóng với 8 chức vô địch Liên Xô, sáu Soviet Cup, hai Cup C2 và nhiều danh hiệu khác. Dưới trướng ông, hai học trò Oleg Blokhin và Igor Belanov chạm tới Quả Bóng Vàng châu Âu danh giá. Kiev không chỉ là một thế lực tại bóng đá Liên Xô mà còn khiến nhiều đội bóng châu lục phải ôm hận. Qua hai lượt Siêu Cup châu Âu 1975, nhà vô địch Cup C1 Bayern, với dàn hảo thủ Sepp Maier, Franz Beckenbauer, Karl-Heinz Rummenigge hay Gerd Muller..., thua chung cuộc 0-3 trước Kiev của Lobanovskyi.

Lần thứ ba dẫn dắt Kiev, Lobanovskyi không có tên tuổi lớn nào, nhưng ông đã góp phần tạo ra một huyền thoại mới, với Shevchenko – người khi ấy mới chỉ 20 tuổi nhưng đã có ba mùa giải chơi bóng chuyên nghiệp và ghi gần 30 bàn. Từng định theo đuổi nghiệp đấm bốc khi còn trẻ, Shevchenko cuối cùng chọn con đường bóng đá với những tố chất thiên bẩm. Dự giải trẻ Ian Rush Cup năm 1990 tại Xứ Wales, Shevchenko đã được chính huyền thoại Ian Rush của Liverpool trao tặng một đôi giày có chữ ký như phần thưởng dành cho vua phá lưới.

Tài năng là thế, nhưng Shevchenko vẫn cần một người chỉ đường dẫn lối để tránh cảnh sớm nở tối tàn. Như nhiều người trẻ Ukraine thời ấy, Shevchenko có thói quen hút thuốc thường xuyên – điều cấm kỵ đối với những VĐV chuyên nghiệp. Theo nhà báo Jimmy Booth, Lobanovskyi đã cấm cậu học trò hút thuốc và dùng biện pháp mạnh với một thứ nước uống khiến Shevchenko nôn thốc nôn tháo mỗi khi ngửi thấy mùi thuốc lá.

Thầy khắc nghiệt là vậy, nhưng Shevchenko luôn biết ơn Lobanovskyi. Anh kể: "Ông là HLV vĩ đại nhất lịch sử Kiev và là cha đẻ của bóng đá Ukraine. Chúng tôi gọi ông ấy là 'Chỉ huy'. Ông ấy là người rất kỷ luật và cực kỳ thông minh, không chỉ về mặt chiến thuật. Để thành công ở lĩnh vực huấn luyện, bạn cần nhiều hơn chỉ chiến thuật. Lobanovskyi luôn hướng về phía trước để tìm xem xu hướng tương lai của bóng đá. Ông là HLV Ukraine đầu tiên sử dụng khoa học thể thao để phát huy tối đa khả năng của các cầu thủ".

Với Sheva, Lobanovskyi đặt niềm tin cực kỳ lớn lao. Khi cả thế giới xem Ronaldo Nazario như tiền đạo số một hành tinh và không có đối thủ, Lobanovskyi vẫn khẳng định Shevchenko là "Ronaldo trắng" và tuyên bố thẳng thừng: "Ronaldo vẫn tiến bộ, đúng như lứa tuổi. Nhưng khi không ghi bàn, anh ấy chỉ đứng yên một chỗ. Tôi sẽ không đem đổi cậu ấy với Shevchenko - người đóng góp nhiều hơn cho lối chơi tập thể".

Cả Ronaldo lẫn Shevchenko đều sinh vào tháng 9/1976. Nhưng xét về độ phủ sóng, cầu thủ người Brazil hoàn toàn vượt trội. Anh là thành viên của đội Brazil vô địch World Cup 1994, tỏa sáng không tưởng trong mùa duy nhất khoác áo Barca và ẵm luôn Chiếc giày Vàng châu Âu trước khi chuyển sang Inter mùa hè 1997. Ronaldo là đương kim Cầu thủ hay nhất của FIFA, trong khi Shevchenko mới chủ yếu được biết đến trong Ukraine.

Nhưng Shevchenko đã tự tạo dựng tên tuổi mình với một cú hattrick siêu phàm vào lưới Barca – đội bóng mà Ronaldo vừa dứt áo ra đi.

Đêm Camp Nou huyền thoại

Barca tiếp đón Kiev ngày 5/11/1997 trong tình thế hoàn toàn trái ngược với ngôi đầu bảng họ đang có hiện tại. Sau khi đánh bại Skonto của Latvia tại vòng sơ loại, Barca rơi vào bảng C Champions League 1997-1998 với những đối thủ PSV Eindhoven, Newcastle United và Dynamo Kiev. Việc đội bóng xứ Catalan chỉ thu về được 1 điểm sau ba lượt trận đầu là một cú sốc, đặc biệt là thất bại 3-0 trên đất Ukraine.

 

 

Barca 0-4 Dynamo Kiev

Cũng chỉ có mặt tại vòng bảng nhờ vượt qua vòng sơ loại như Barca, song Dynamo thể hiện phong độ hoàn toàn trái ngược khi dẫn đầu bảng với 7 điểm qua ba trận. Lối chơi pressing của Lobanovskyi cùng sự ăn ý của cặp tiền đạo trẻ Rebrov - Shevchenko khiến đội bóng Ukraine không có đối thủ tại giải quốc nội. Ra tới biển lớn, họ bất bại lượt đi và hạ nhục Barca ba bàn không gỡ nhờ công của Rebrov, Maximov và Kalitvintsev trong trận lượt đi ngày 22/10. Đáng chú ý hơn, bại tướng của Dynamo ngày hôm ấy gồm những ngôi sao hàng đầu thế giới như Rivaldo, Luis Figo hay Luis Enrique.

Chính vì lẽ đó, trận lượt về tại Camp Nou được người Catalan đón chờ như một màn phục hận. Xét cho cùng, Barca vẫn là một đại gia, có tân HLV từng vô địch Champions League năm 1995 cùng Ajax - Louis Van Gaal, cùng sự ủng hộ từ hàng vạn khán giả nhà. Đội hình ra sân tiếp đón Dynamo của Barca vẫn có những hảo thủ như Vitor Baia, Couto, Figo hay Rivaldo. Nhưng bất chấp những điều đó, Kiev hùng dũng tiến bước và đánh bại, khiến đối thủ tâm phục khẩu phục với "ngọn cờ" Andriy Shevchenko.

Khi trận đấu diễn ra, Shevchenko vừa qua tuổi 21 hai tháng. Chàng trai với gương mặt trẻ măng, mái tóc cắt ngắn, mặc chiếc áo có vẻ hơi rộng với thân hình ấy đã chơi một trận tuyệt hay, như thể một tiền đạo lão luyện có kinh nghiệm chinh chiến đỉnh cao cả thập niên. Ngay từ đầu trận đấu, anh đã khiến Barca khó khăn trong việc kiềm tỏa khi thường xuyên xuất hiện ở cánh phải và khu vực giữa sân để nhận bóng và đột phá. So với mẫu trung phong thường trực trong vòng cấm của quá khứ, Shevchenko mang tới khác biệt mà chúng ta thường bắt gặp ở nhiều tiền đạo toàn diện hiện đại.

Ngay từ phút thứ 9, Shevchenko mở tỷ số bằng cú đánh đầu từ đường đá phạt của Yuri Kalitvintsev. 23 phút sau, tiền đạo số 10 nhân đôi cách biệt tiếp tục từ một pha đánh đầu với người kiến tạo là Andriy Gusin. Trong cả hai tình huống, thủ thành Baia ít nhiều bất cẩn khi chọn điểm rơi, nhưng Shevchenko vẫn đáng được ngợi khen với khả năng chạy chỗ và chớp thời cơ hoàn hảo. Xen giữa hai bàn thắng bằng đầu của Shevchenko còn là nhiều cú bứt tốc, đi bóng khiến tuyến tiền vệ và hậu vệ thất điên bát đảo.

Chỉ vài phút sau tình huống Shevchenko đi bóng qua bốn cầu thủ Barca, anh ngoặt bóng ngay rìa vòng cấm địa đối phương. Nỗ lực truy cản của hậu vệ Sergi Barjuan khiến đội nhà chịu phạt đền. Trên chấm 11m, đích thân Shevchenko dễ dàng đánh bại thủ thành Baia lần thứ ba để hoàn tất cú hattrick siêu phàm. Anh trở thành cầu thủ Ukraine đầu tiên lập hattrick tại Champions League, và thành tích này càng ấn tượng hơn khi bại tướng là Barca và trận đấu diễn ra ngay tại Camp Nou.

Sang hiệp 1 bùng nổ, Sheva tiếp tục chơi ấn tượng trong hiệp 2 với những pha đột phá từ giữa sân. Phút thứ 79, Rebrov ấn định tỷ số 4-0, khép lại một đêm ác mộng với Barca. Chung cuộc, Kiev đi tiếp với tư cách đội nhất bảng và bị loại bởi Juventus ở vòng sau đó. Trong khi đó, Barca bị loại với vị trí bét bảng, khiến HLV Van Gaal hứng chịu cơn mưa chỉ trích và chỉ cứu vãn tình hình nhờ cú đúp La Liga và Cup Nhà Vua về cuối mùa giải.

Vĩ thanh

Sau trận đấu khiến cả giới mộ điệu bóng đá toàn cầu nhớ mặt thuộc tên, Shevchenko tiếp tục chứng tỏ anh không phải hiện tượng nhất thời. Trong hai mùa cuối khoác áo Kiev, anh ghi 85 trận và ghi đến 66 bàn. Với Sheva trong đội hình và Lobanovskyi trên băng ghế chỉ đạo, Kiev vào đến bán kết Champions League mùa giải 1998-1999 và chỉ bị khuất phục bởi Bayern. Tới mùa 1999, Shevchenko được AC Milan tậu về với giá 25 triệu USD. Không còn ngôi sao số 10, Dynamo cũng chỉ tiến xa tới vòng bảng thứ hai Champions League và là khách quen tại UEFA Cup/Europa League sau này.

Shevchenko thì vươn tới đỉnh cao sự nghiệp trong màu áo nửa đỏ thành Milan. Anh trở thành một trong những tiền đạo hay nhất lịch sử, đoạt Quả Bóng Vàng châu Âu 2003 và là người sút quả luân lưu quyết định trong trận chung kết Champions League 2003. Pha dứt điểm lạnh lùng của Sheva mang về cho AC Milan thắng lợi trước Juventus, đồng thời giúp anh viết tiếp giấc mộng bá vương châu Âu dang dở của người thầy Lobanovskyi – người vừa qua đời một năm trước sau một cơn đột quỵ.

Ông gặp tai biến khi đang dẫn dắt Dynamo ngày 7/5/2002 và ra đi sáu ngày sau đó tại bệnh viện. Đám tang được tổ chức ngày 14/5/2002 của nhà cầm quân huyền thoại này có sự tham gia của cả Tổng thống, Thủ tướng Ukraine cùng những học trò xuất chúng Shevchenko, Blokhin, Belanov hay Rebrov... và hơn 150.000 người tới viếng vị HLV hay nhất lịch sử Ukraine. Sau trận chung kết Champions League 2003, Sheva trở lại thăm mộ của người thầy tại Kiev cùng chiếc cúp và huy chương vô địch.

Anh lý giải: "Đây là cách để tôi cảm ơn thầy vì những gì ông đã trao cho tôi. Ông là người đã thay đổi tôi nhiều nhất: dạy tôi sự kiên nhẫn, chăm chỉ và cả sự tôn trọng dành cho đối thủ. Ông đã đặt nền móng cho sự nghiệp của tôi". Đó là mối ân tình đặc biệt, hiếm thấy trong bóng đá hiện đại. Trong đội hình Kiev hành quân tới Barcelona ngày hôm nay không có những tài năng kiệt xuất trên băng ghế huấn luyện và sân cỏ như năm 1997.

Đen đủi cho Barcelona và may mắn cho Dynamo năm ấy khi hai cá nhân vĩ đại bậc nhất lịch sử bóng đá Đông Âu cùng xuất hiện ở một thời điểm, tạo nên một ký ức không thể nào quên.

Thịnh Joey