 |
|
Phiên tranh tụng đầu tiên giữa luật sư của bên nguyên là đại diện các nạn nhân Việt Nam, bên bị là các công ty sản xuất chất diệt cỏ của Mỹ, bắt đầu trưa 28/2 tại New York (đêm 28/2 giờ Hà Nội), dưới sự chủ trì của thẩm phán cao cấp liên bang Mỹ Jack B. Weinstein. "Ý nghĩa của những tuyên bố của bên nguyên là đáng kinh ngạc", tài liệu của Bộ Tư pháp Mỹ viết, "bởi vụ kiện này mở toang cánh cửa toà án của hệ thống luật pháp Mỹ, để các quốc gia và quân nhân từng là đối thủ khẳng định rằng họ đã bị các lực lượng vũ trang Mỹ làm hại". New York Times đánh giá vụ kiện này là một bài kiểm tra quan trọng đối với các toà án Mỹ, thu hút sự chú ý của thế giới và châm ngòi cho một cuộc tranh luận gay gắt giữa các chuyên gia luật pháp quốc tế. Thẩm phán Jack B. Weinstein, chủ tọa phiên tranh tụng, từng nhận xét rằng vụ kiện đã đặt ra những vấn đề quan trọng và "phải được tiến hành một cách nghiêm túc", hàm ý rằng vụ việc có thể phải được đưa lên Toà án Tối cao Mỹ. Ông đặt vấn đề, liệu các tiền lệ liên quan đến việc xét xử các nhà sản xuất Zyklon B (một chất độc được sử dụng trong các trại tập trung của phát xít Đức) có thể áp dụng cho vụ kiện chống các công ty sản xuất chất độc da cam hay không. Sau Thế chiến II, hai nhà sản xuất Zyklon B đã bị truy tố tội ác chiến tranh và bị xử tử. Một số luật sư Mỹ đã lên tiếng ủng hộ vụ kiện của các nạn nhân chất độc da cam/dioxin người Việt Nam. New York Times dẫn lời George P. Fletcher, giáo sư luật quốc tế thuộc Đại học Columbia: "Trong chiến tranh, người ta có thể nhìn thẳng vào mắt kẻ thù và bắn, nhưng không thể nhìn đi chỗ khác rồi dùng dioxin", để đầu độc thức ăn, đất đai và nguồn nước của họ. Tờ Boston Globe cũng đưa tin về vụ kiện và phiên tranh tụng. Tờ báo trích lời luật sư của bên nguyên Jonathan Moore khẳng định rằng: "Các công ty hiểu rõ quá trình sản xuất của họ tạo ra chất độc da cam chứa hàm lượng dioxin cao. Họ phớt lờ điều đó, bởi cho rằng những người bị loại hoá chất này phun lên là kẻ thù". Boston Globe dẫn trường hợp một quân nhân Việt Nam từng chiến đấu ở A Lưới và Khe Sanh để minh chứng cho những đau khổ mà nạn nhân chất độc da cam/dioxin hứng chịu. Ông Nguyễn Thanh Sơn, 55 tuổi, "đã hít chất độc da cam nhiều lần đến mức không nhớ hết", hiện bị đau dạ dày, khó thở và đau đầu. Ông có một con gái 29 tuổi bị động kinh, mù và điếc bẩm sinh. Người con thứ hai 25 tuổi bị mù. "Không ai dám lấy con tôi cả. Đấy là điều đau khổ nhất của tôi", Globe trích lời ông Sơn nói. Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng chất độc da cam/dioxin có liên quan đến 5 loại bệnh nghiêm trọng, trong đó có ung thư và những bất thường về di truyền. Mặc dù các công ty sản xuất chất độc da cam chưa từng thừa nhận loại hoá chất này gây bệnh cho người, nhưng họ đã có một thoả thuận ký năm 1984, đồng ý bồi thường 180 triệu USD cho các cựu binh Mỹ tiếp xúc với thuốc diệt cỏ. T. Huyền (theo NYT, Boston Globe) |