Tôi đã hét "dừng lại" bằng tiếng Anh và cả "không" bằng tiếng Việt. Tiếng hét của tôi kết hợp với hai cánh tay bắt chéo làm dấu "không" một cách dứt khoát. Hành động của tôi có lẽ đã giảm cường độ bạo lực của người đàn ông. Nhưng anh ta vẫn dùng chiếc ghế đập vào người cô gái một lần. Toàn bộ sự việc diễn ra ngay trước mắt rất nhiều người. Không một ai trong quán ăn đó, ngoại trừ tôi, lên tiếng.
Hôm đó là 2 tháng 9, khi cùng vài bạn bè ăn trưa tại một quán nhỏ trên đường Yên Phụ, Hà Nội để kỷ niệm ngày độc lập của Việt Nam, tôi đã chứng kiến một tình huống bạo lực ngang nhiên diễn ra ngay trước mắt tất cả mọi người. Người đàn ông ngồi bàn kế bên đã quát rất to vào mặt một cô gái, vợ hoặc bạn gái của anh ta. Cả hai đều còn rất trẻ, tầm dưới 30 tuổi, ăn mặc thời trang và hiện đại. Thấy anh ngày càng lớn tiếng với khuôn mặt giận dữ, cô gái phải rời khỏi bàn và ngồi vào một chiếc bàn trống khác. Cô chỉ im lặng và cúi gằm mặt trong tiếng mắng của người đàn ông. Qua thái độ nhẫn nhịn của cô gái, tôi nghĩ đây không phải là lần đầu tiên cô ấy bị đối xử như vậy.
Sau khi dùng ghế tấn công cô gái, chắc hẳn hành động của tôi đã làm cho không khí trong quán trở nên ngột ngạt, anh ta trả tiền và nhanh chóng rời đi cùng cô gái và một cặp đôi khác.
Sự việc đã khiến tôi vô cùng bức xúc và tức giận, tôi tự hỏi chúng ta có thể làm gì để nạn bạo lực với phụ nữ mãi mãi chấm dứt. Dù chỉ một người bị đánh đập vẫn là quá nhiều. Tôi không thể ngừng nghĩ tới hình ảnh người đàn ông dùng ghế nhựa đánh vợ hoặc bạn gái của mình. Trong đầu tôi có quá nhiều câu hỏi chưa được giải đáp: Tại sao anh ta lại thấy mình có quyền được xúc phạm và đánh phụ nữ ở nơi công cộng mà không sợ bất kỳ sự can thiệp nào? Tại sao cô gái ấy lại không đáp trả để tự bảo vệ mình và yêu cầu sự giúp đỡ của những người xung quanh? Liệu cô ấy có biết mình có quyền đó hay không? tại sao rất nhiều người trong quán ăn hôm ấy lại có thể thờ ơ và không giúp đỡ cô gái bị bạo lực như chúng ta thường làm trong trường hợp chứng kiến người khác gặp khó khăn?
Những gì xảy ra trong quán ăn đó không hề ổn chút nào. Hành động bạo lực bằng lời nói và thể xác mà người phụ nữ ấy phải trải qua là không thể chấp nhận được. Đây không phải vấn đề riêng của hai người mà là vấn đề chung của cả cộng đồng. Nó ảnh hưởng tới tất cả chúng ta.
Bất kể lý do của sự mâu thuẫn là gì, người phụ nữ ấy hay bất kỳ phụ nữ nào trên thế giới này đều không đáng phải chịu đựng hành vi bạo lực đó. Sự khác biệt và mâu thuẫn có thể xảy ra trong mọi mối quan hệ và trong gia đình. Nhưng chúng hoàn toàn có thể được giải quyết bằng cách giao tiếp tôn trọng và không bạo lực.
Người phụ nữ bị bạo lực ở quán ăn mà tôi đã thấy có thể là đồng nghiệp của tôi, một nữ chính trị gia, nữ doanh nhân, công nhân đường phố hay sinh viên, và cũng có thể là tôi. Số liệu thống kê về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam quá cao và không hề thuyên giảm trong suốt thập kỷ qua.
Nghiên cứu quốc gia lần thứ hai về bạo lực đối với phụ nữ ở Việt Nam năm 2019 cho thấy cứ ba phụ nữ thì có gần hai người (62,9%) đã trải qua một hoặc nhiều hình thức bạo lực về thể xác, tình dục, tâm lý và kinh tế, hay bị chồng kiểm soát hành vi trong thời gian chung sống. Con số này là 31,6% ở thời điểm hiện tại, theo một báo cáo trong 12 tháng qua do Bộ Lao động Thương binh và Xã hội, Tổng cục Thống kê và Quỹ dân số Liên Hợp Quốc phối hợp thực hiện.
Việt Nam đã nỗ lực rất nhiều nhằm cải thiện luật pháp và dịch vụ để ngăn ngừa và bảo vệ phụ nữ khỏi bạo lực giới tại cả không gian riêng tư lẫn nơi công cộng. Nhưng nếu tất cả chúng ta không thay đổi suy nghĩ của chính mình, sự khác biệt trong cách chúng ta hành xử với nhau rất lâu nữa mới xảy ra. Sẽ còn nhiều phụ nữ bị tổn thương trong suốt quá trình lâu dài này. Trừ khi chúng ta nhận ra những thiệt hại mà vấn nạn này gây ra đối với toàn xã hội, mọi thứ sẽ không thay đổi. Và nam giới phải là một phần của giải pháp.
Đối với hàng nghìn phụ nữ đang bị chồng hoặc người yêu bạo hành, tôi muốn các bạn biết rằng bạn không đáng bị bạo lực và có thể tìm kiếm sự giúp đỡ. Nếu bạn liên tục cảm thấy sợ hãi, buồn bã, không hạnh phúc và an toàn khi ở cùng chồng, người yêu thì chắc chắn có điều gì đó không ổn.
Đừng tự trách bản thân. Thay vào đó, hãy tự bảo vệ mình và con cái bằng cách nói chuyện với một người mà bạn tin tưởng, có thể là bạn bè hoặc người thân; và hãy tìm đến những dịch vụ hỗ trợ và đường dây nóng như Trung tâm Phụ nữ và Phát triển; Tổng đài Bình yên; Trung tâm Nghiên cứu và ứng dụng khoa học về giới - gia đình - phụ nữ và vị thành niên. Thoát khỏi cuộc sống bị bạo lực là hoàn toàn có thể. Bạo lực không phải là "số" của bạn.
Đối với những người chứng kiến, bạn cũng có một vai trò không nhỏ. Đừng im lặng nếu bạn thấy một người bị quấy rối, bị đe dọa hay bị đánh, hãy tìm cách đánh lạc hướng hoặc nhẹ nhàng can thiệp để người bị bạo lực có thể thoát khỏi tình huống đó. Điều quan trọng là bạn chú ý đến sự an toàn của bản thân. Đừng hành động một mình, hãy kêu gọi sự tham gia của những người xung quanh và làm gián đoạn hành vi bạo lực để truyền đi thông điệp rằng điều này là không thể chấp nhận được. Bạn cũng có thể trực tiếp và chân thành nói với người gây ra bạo lực rằng lời nói và hành động của họ là không ổn và cần phải chấm dứt. Nếu bạn cảm thấy không an toàn khi thực hiện những hành động can thiệp trên, hãy gọi công an.
Tất cả chúng ta đều có trách nhiệm hành động khi bạo lực với phụ nữ xảy ra, hãy lên tiếng, ngăn cản, gọi cảnh sát, đảm bảo an toàn cho nạn nhân và sẵn sàng giúp đỡ, đồng thời giới thiệu nạn nhân đến các đường dây nóng và nơi trú ẩn an toàn cũng như các dịch vụ trợ giúp thiết yếu khác. Khi chúng ta quay trở lại cuộc sống bình thường mới, hãy suy ngẫm về một thực tế rằng: không thể có một xã hội tự do, hòa bình và thịnh vượng thực sự cho đến khi chúng ta chấm dứt hoàn toàn bạo lực trong gia đình, trong suy nghĩ và trong trái tim của mỗi người.
Elisa Fernandez Saenz