Báo Đức viết về việc CLB Ninh Bình sao chép Bayer Leverkusen

Người Việt Nam có khiếu hài hước rất duyên. Mỗi lần Ninh Bình đăng tải ảnh áo đấu hoặc logo của họ, những cuộc tranh luận sôi nổi lại bùng lên. Một số cáo buộc CLB đã sao chép trắng trợn, những người khác lại bênh vực rằng đây là cách tôn vinh.

Dù thế nào, có một sự thật hiển nhiên: Ninh Bình, hiện là đội bóng mạnh nhất Việt Nam, đã vay mượn khá nhiều từ Leverkusen. Bộ trang phục thi đấu của họ phỏng theo áo sân nhà mùa 2023-2024 của đội bóng nước Đức, còn logo thì trông như một phiên bản được dựng bằng AI từ biểu tượng "Werkself" (biệt danh của Leverkusen).

"Hiếm cầu thủ Việt Nam nào sang được châu Âu, nên chúng ta mang châu Âu về Việt Nam", một số người dùng mạng xã hội nói vui. "Nhìn kỹ con số đi: Ai mới là người ăn cắp của ai?", người khác đặt câu hỏi ám chỉ con số 1822 được khắc trên logo của đội bóng Việt Nam, trong khi Leverkusen được thành lập muộn hơn 82 năm.

Phải chăng chúng ta đang khám phá ra một sự thật động trời?

Nói một cách nghiêm túc: Trong những tuần gần đây, vụ đạo nhái logo của CLB Việt Nam đã lan truyền chóng mặt trên mạng, đầu tiên là châu Á, sau đó là châu Âu. Các báo Đức khác như Bild và Sportschau đã đăng tải nó trên mạng xã hội của họ, nhưng không ai giải thích được điều gì đang xảy ra với sự "Bayer-Leverkusen-hóa" này. Phải chăng nhà vô địch Đức 2023-2024 sở hữu một đội bóng vệ tinh bí mật ở Viễn Đông? Hay cựu giám đốc của CLB Reiner Calmund đã "bán tháo" logo này trong kỳ nghỉ gần nhất ở Đông Nam Á?

Chúng tôi đã tìm kiếm câu trả lời. Hành trình của chúng tôi không chỉ dẫn đến Việt Nam và Leverkusen, mà còn đến Bulgaria, Cameroon và một thị trấn nhỏ ở Đức.

Một người có chuyên môn về vấn đề này là Hardy Grune. Gần đây ông đã viết một cuốn sách về logo bóng đá, và trong chuyên mục "Bản gốc và Bản gốc" của tạp chí Zeitspiel, ông phân tích các bản sao và các tác phẩm phái sinh của logo. Bản thân ông gọi kỹ thuật này là "cover", giống như trong âm nhạc.

"Điều này khá phổ biến trong bóng đá", ông Grune nói. "Có vô số ví dụ về việc sao chép logo như thế".

Chẳng hạn, AFC Uttara của Bangladesh sao chép logo của Bournemouth ở Ngoại hạng Anh với màu sắc khác; Gunners FC của Zimbabwe gần như đánh cắp toàn bộ bản sắc của Arsenal; New York City FC lấy cảm hứng từ Inter Milan ở Italy.

Ngay cả ở Đức, việc bắt chước hoặc đạo nhái cũng diễn ra rầm rộ. Logo của Bochum đã được sao chép hàng chục lần, như bởi VfL Edewecht hoặc TuS Koln. Logo của Bayern Munich và FC Bayern Alzenau cũng có sự tương đồng đến kinh ngạc, dù hai CLB không liên quan gì đến nhau và điều kỳ lạ là bản gốc trong trường hợp này lại đến từ chính Alzenau.

Grune cho rằng, dù có những trường hợp như Bochum, Alzenau và Bournemouth, nhưng thông thường, chuyện lại xảy ra ngược lại, tức một CLB nhỏ "cover" logo của một CLB có tầm ảnh hưởng quốc tế. Ví dụ, logo của Man City cách đây 20 năm không được ưa chuộng, nhưng ngày nay, sau nhiều danh hiệu quốc nội và quốc tế, nó đã được nhiều CLB ở châu Phi học tập.

Điều tương tự cũng xảy ra với Leverkusen, tên tuổi đội bóng trở nên phổ biến sau chức vô địch Bundesliga cách đây hai mùa với chuỗi trận bất bại lịch sử. "Đây mới là chi tiết quan trọng ở thị trường bóng đá châu Á", Grune nói. "Ở đó, hầu như không ai quan tâm rằng Leverkusen ở Đức bị gắn mác là một 'Plastikklubimage'". ("Plastikklubimage" nghĩa là "CLB nhựa", từ chế giễu một CLB mới nổi, thiếu chiều sâu lịch sử)

Tuy nhiên, việc Ninh Bình chọn đúng Leverkusen lại khá kỳ lạ. Cho đến nay, đội bóng Bundesliga này vẫn khá xa lạ ở châu Á. Leverkusen chỉ có các hội CĐV bên ngoài Đức ở Luxembourg và Moscow. Ngược lại với các đội hàng đầu khác của Đức như Bayern hoặc Dortmund, vốn có ít nhất một hội CĐV chính thức ở hầu hết các nước châu Á, gồm cả Việt Nam.

Dù vậy, Ninh Bình không phải là đội duy nhất "phải lòng" Leverkusen. Vihar Slavyanovo (Bulgaria) và AS Nylon (Cameroon) cũng gần như sao chép y nguyên logo của CLB Đức.

Quan điểm xử lý của Leverkusen trong văn hóa "copy-paste" này khá thoải mái. Sau khi truyền thông đưa tin về sự sao chép của Vihar, đội bóng Bundesliga đã đăng bản gốc và bản sao lên Facebook kèm theo vài biểu tượng mặt cười và viết: "Gửi lời chào nồng nhiệt đến những người bạn Bulgaria của chúng tôi".

Phát ngôn viên truyền thông Dirk Mesch của CLB trả lời rằng họ không có ý định kiện tụng, coi những bản sao đó như một lời khen: "Nếu các đội ở Bulgaria, Cameroon hoặc Việt Nam lấy cảm hứng chứng tỏ chúng tôi đã nổi tiếng toàn cầu".

Khác với thái độ thoải mái đó, một đội nghiệp dư Đức là VfB Goldenstadt từng bị Leverkusen gọi điện yêu cầu thay huy hiệu. Chủ tịch Goldenstadt là Maik Kaiser nhớ lại: "Họ bảo chúng tôi phải đổi, nhưng của chúng tôi chỉ giống 75% thôi, họ không có cơ sở pháp lý".

Trở lại với Ninh Bình, đội bóng này đã im lặng trong một thời gian dài khi chúng tôi gửi yêu cầu xác minh. Phải chăng họ không muốn làm lớn chuyện sau tất cả những ồn ào trên mạng? Hay họ sợ một vụ kiện vi phạm bản quyền?

Dù sao, chúng tôi cũng liên hệ được với một nhóm truyền thông ở Hà Nội có tên gọi Chuyện. "Việc Ninh Bình sử dụng logo này không phải là ngẫu nhiên", đại diện nhóm cho biết. "Có rất nhiều giả thuyết được đặt ra".

Một giả thuyết có liên quan đến ông Nguyễn Đức Thụy, chủ ngân hàng tỷ phú Việt, người không chỉ là nhà tài trợ chính của Ninh Bình và giải V-League 1, mà còn được cho là một fan của Leverkusen. Ông đặc biệt ấn tượng với mùa giải Bundesliga 2023-2024, khi đội bóng của Xabi Alonso vô địch mà không thua trận nào.

Mùa 2024-2025, Ninh Bình, khi đó vẫn còn đá ở giải hạng Nhất, lần đầu tiên ra sân như một "bản sao" của Leverkusen. Quả nhiên, họ cũng giữ chuỗi bất bại trong cả mùa đó và giành quyền thăng hạng. Từ đó, họ được đặt biệt danh là "Leverkusen của Việt Nam".

Trước mùa 2025-2026, Ninh Bình đã tăng cường lực lượng với hàng chục tân binh, gồm một cầu thủ Pháp, hai người Tây Ban Nha và năm cầu thủ Brazil – giống Leverkusen của những năm 1990. Thành tích vẫn được giữ nguyên, khi Ninh Bình đang đứng đầu giải VĐQG với chuỗi bất bại.

Nhiều người không tán thành việc sao chép logo của Ninh Bình, cho rằng nó củng cố định kiến "hàng châu Á toàn đồ nhái kém chất lượng". Thực tế, Ninh Bình chỉ là cá biệt, các CLB chuyên nghiệp khác của Việt Nam không sao chép logo của các đội nổi tiếng ở châu Âu.

Trước đây, nhóm Chuyện từng thiết kế một logo mới cho Ninh Bình, nhưng không nhận được phản hồi. "Có lẽ CLB nhận ra rằng họ thu hút được nhiều sự chú ý hơn nếu là bản sao của Leverkusen", đại diện nhóm cho biết. "Nên họ không hứng thú trước việc xây dựng bản sắc riêng".

Đầu tháng 11, một trận sân nhà diễn ra tại Ninh Bình Arena (tương đồng với sân nhà BayArena của Leverkusen), nhiều người hâm mộ mặc áo đấu giống hệt Leverkusen, một số còn mang theo cờ.

Người phụ trách truyền thông của Ninh Bình khi ấy cũng có mặt trên sân. Khi được hỏi, ông gửi chúng tôi một vài câu trả lời theo kiểu văn mẫu trong ngành quan hệ công chúng. Ông cho biết bộ trang phục là sự tri ân, tôn vinh vì Ninh Bình ngưỡng mộ tinh thần của Leverkusen.

"Sự tương đồng là cách để chúng tôi nói rằng hai CLB cùng chung triết lý: khiêm tốn, đoàn kết và dám vươn tới những giấc mơ lớn", vị này cho biết. "Chúng tôi chưa có bất kỳ liên hệ nào với Leverkusen, nhưng là một CLB trẻ với tham vọng lớn, chúng tôi hy vọng có cơ hội hợp tác trong tương lai".

Khi được báo về phản ứng cởi mở trong vấn đề này của CLB Đức, đại diện Ninh Bình có vẻ nhẹ nhõm. "Có lẽ một ngày nào đó hai CLB sẽ có cơ hội hợp tác hoặc tổ chức một trận giao hữu, bóng đá dựng nên những nhịp cầu mà", ông khẳng định.

Tuy nhiên, có một chi tiết đáng xem xét lại. Thay vì hai con sư tử, logo của Ninh Bình là hai con dê đứng hai bên. "Cái này trông giống như Leverkusen đã hợp nhất với Cologne", một người hâm mộ viết trên Facebook, ám chỉ logo có hình con dê của Cologne - một đội bóng có tiếng khác ở Đức.

Chú giải của VnExpress:

*Con số 1822 trên logo của CLB Ninh Bình là năm tên gọi tỉnh Ninh Bình xuất hiện.
*Hai con dê trong logo thể hiện đặc sản của Ninh Bình. Thịt dê núi nơi này có chất lượng ngon đặc biệt do môi trường nuôi trên địa hình núi đá vôi.

Hoàng Thông (theo 11Freunde)