Rác bị vứt ra mương đầu làng. Ảnh: Nguyễn Thị Tháu. |
Làng nghề tái chế rác thôn Minh Khai, thuộc làng Khoai, huyện Văn Lâm, thành phố Hưng Yên từ lâu đã trở lên nổi tiếng bởi sự giàu có của nghề buôn phế liệu, tái chế rác thành bàn ghế nhựa, chậu nhựa, túi nilon. Sự giàu lên từng ngày của làng nghề này cũng gắn liền với tình trạng ô nhiễm không khí, ô nhiễm tiếng ồn ngày một nặng nề.
Nước trong con mương rộng ngay đầu làng Khoai có màu đen ngòm, bốc mùi hôi thối. Rác, túi nilon, rác thải không tái chế nằm la liệt xung quanh mương. Những núi rác tạo thành nhiều bức tường từ đầu tới cuối làng. Mọi người đều cảm thấy ngột ngạt khi đi qua đoạn đường ấy. Rác rơi bừa bãi dưới lòng đường. Bụi hắt vào mặt người mỗi khi gió thổi qua. Chai nhựa, túi nilon, nhựa phế liệu, bao tải mà người dân thu mua từ nhiều nơi được bó chặt, nèn trong bao trong từng ngõ, ngách.
Đa số 900 hộ dân ở làng Khoai sống bằng nghề tái chế rác. Người dân làng Khoai mua rác ở khắp nơi Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh. Nhiều vi khuẩn gây bệnh theo rác về làng. Người ta chất rác trong mọi khoảng trống. Bên trong xưởng của các hộ sản xuất, rác được chất cao lên tận nóc.
Quy trình tái chế rác từ phế liệu trải qua nhiều công đoạn phân loại sản phẩm. Loại nào không sản xuất được người ta vứt ra môi trường xung quanh. Người ta cho rác được chọn vào máy giặt sạch bằng xà phòng, nước tẩy Javel. Toàn bộ nước thải sẽ được tống ra hệ thống cống rãnh làng, chứ không qua bất kỳ một khâu xử lý rác thải nào khiến cho nguồn nước bị ô nhiễm chất tẩy nặng. Toàn bộ người dân làng Khoai đều dùng nước giếng khoan trong sinh hoạt. Đây là một mối nguy hiểm tiềm ẩn, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. Bên cạnh đó những cỗ máy xay nhựa, cắt tạo bóng hoạt động ngày đêm khiến tạo cho làng Khoai luôn ầm ĩ. Không có dụng cụ bảo hộ nào có thể giảm bớt được tiếng ồn và mùi khét lẹt của nhựa.
Bụi tung hoành trong ngày nắng, còn mùi khét của nhựa khiến không khí dường như đặc quánh trong ngày mưa. Nếu ai đến làng Khoai lần đầu mà ngủ lại vào buổi tối thì không thể ngủ nổi.
"Những ngày đầu đến đây em không chịu nổi mùi của rác chưa tái chế và mùi nồng, khét của nhựa. Tiếng ồn của máy khiến cảm thấy nhức đầu. Một ngày em phải làm việc 12 tiếng trong điều kiện như thế", anh Toàn, một công nhân tới từ Bắc Ninh, kể.
Những bao đựng rác được xếp thành đống dọc đường trong làng. Ảnh: Nguyễn Thị Tháu. |
Theo các nhà khoa học, trong một số loại túi nilong có lưu huỳnh, dầu hỏa. Khi bị đốt cháy những chất đó gặp hơi nước sẽ tạo ra axit sunfuric dưới dạng các cơn mưa axit. Mưa axit rất có hại cho phổi. Quá trình đốt cháy nilon tạo ra nhiều chất độc hại có khả năng gây ra nhiều dạng ung thư, giảm miễn dịch trong cơ thể.
Những cánh đồng thơm mùi lúa, những hàng nhãn lồng trĩu quả nổi tiếng một thời đã trở thành cảnh tượng của dĩ vãng. Mặc dù huyện Văn Lâm, làng Khoai đã thực thi nhiều biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường như cải tạo hồ làng Khoai thành một khu sinh thái để người dân thư giãn. Nhưng chưa được một năm hồ lại trở thành bãi tập kết rác. Chính quyền địa phương cũng lập khu làng nghề để giảm bớt ô nhiễm gần khu dân cư, nhưng các đoàn xe tải vẫn tiếp tục chở rác về làng mỗi ngày.
Quy mô sản xuất nhỏ lẻ, xử lý chất thải theo kiểu tự phát là những yếu tố khiến mức độ ô nhiễm môi trường trong làng Khoai ngày càng trở nên trầm trọng. Nhưng cuộc sống của người dân trong làng được bảo đảm bằng rác từ khi làng chuyển đổi cơ cấu kinh tế từ nông nghiệp sang công nghiệp.
Với quy mô sản xuất nhỏ lẻ, tự phát xử lý, rác thải, chất thải trong sản xuất đang ngày một làm cho làng Khoai trở ô nhiễm hơn, sức khỏe và môi trường sống đang bị đe dọa. Một báo động đỏ đang đặt trên bàn cân cho sự ôi nhiễm của làng nghề tái chế rác. Cuộc sống của họ được nuôi sống từng ngày bằng rác từ ngày chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp sang công nghiệp. Cơ quan môi trường, cơ quan quản lý huyện Văn Lâm cần đề ra những bước quy hoạch làng nghề, hoạt động sản xuất và môi trường để bảo vệ sức khỏe của người dân trước đà phát triển của sản xuất.
Từ ngày 27/2 đến 27/8, độc giả VnExpress có thể tham gia cuộc thi "Bảo vệ môi trường" dưới dạng bài viết, chùm ảnh, video mô tả thực trạng môi trường hư ô nhiễm không khí, nước...; đề xuất các sáng kiến bảo vệ hoặc nâng cao chất lượng môi trường; các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu. Với bài dự thi là ảnh, độc giả gửi tối thiểu là 5 bức và tối đa 10 bức. Các bức ảnh cần có chú thích rõ ràng, dễ hiểu, có chú thích về địa danh, bối cảnh chụp. Chiều ngang của ảnh là 480 px. Dung lượng mỗi ảnh không vượt quá 10 MB. Đối với bài dự thi là clip, video, thời lượng tối thiểu 90 giây, thời lượng tối đa 3 phút, dung lượng dưới 100 MB. Bài viết được thể hiện trên Word có độ dài không quá 1.500 từ, ảnh minh họa cho bài viết được gửi riêng, không “dán” vào Word và phải có chú thích rõ ràng cho ảnh. Xem thể lệ cuộc thi chi tiết tại đây. Gửi bài dự thi tại đây |
Nguyễn Thị Tháu