Báo chí tiêu cực & tích cực

Cụm từ khóa tìm kiếm “giết con 33 ngày tuổi” gợi ý rằng có không dưới nửa triệu bài viết về sự kiện này đang tồn tại trên Internet.

Sự kiện thu hút nhiều độc giả. Dưới đây là biểu đồ thể hiện xu hướng tìm kiếm trên Google trong tháng 6, so sánh sự kiện trên với những vấn đề quan trọng khác trong tháng.

So sánh tần suất tìm kiếm các từ khóa trên Google trong tháng 6/2017

Trong cuộc họp giao ban sáng 15/6, một ngày sau sự kiện, tòa soạn VnExpress thảo luận: có tiếp tục khai thác các khía cạnh của sự kiện này hay không? Có rất nhiều vấn đề có thể được mở rộng quanh câu chuyện đang gây chú ý của độc giả, nhưng tòa soạn quyết định sẽ ngừng khai thác bất kỳ mặt nào của bi kịch đau lòng này.

Bởi đó là sự kiện mang tính cực đoan, và không đại diện cho một trạng thái tâm lý phổ biến nào của những bà mẹ sau sinh. Sự kiện dễ tạo nên tâm lý tiêu cực đối với người đọc.

Nhiều năm trước, VnExpress cũng thống nhất không đăng tất cả các trường hợp trẻ vị thành niên tự tử bởi hiệu ứng lây lan tâm lý đối với lứa tuổi này.

Nhưng một trong những lý do quan trọng khác, là việc VnExpress nhìn thấy vai trò của mình trước dòng thời sự nói chung: Phát hiện và tăng cường các thông tin tích cực.

Nhiệm vụ này được ban biên tập nhắc lại trước tòa soạn trong ngày 21/6 - Ngày kỷ niệm của những người làm báo tại Việt Nam - như một mục tiêu cần chú trọng.

“Constructive journalism” (báo chí xây dựng) hay là “solutions journalism” (báo chí giải pháp) là những khái niệm bắt đầu được nhắc đến trong làng báo thế giới khoảng một thập kỷ trở lại đây. Thuở ban đầu, việc phản ánh các tiêu cực trong xã hội là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong chức năng giám sát của báo chí. Trong nhiều tình huống, chức năng này đã khiến báo chí trở nên quyền lực thậm chí đối trọng với 3 nhánh quyền lực khác. Nhưng ngày nay, với mạng xã hội và sự bùng nổ của nhiều hạ tầng truyền thông, thì đó không còn là một lợi thế cạnh tranh.

Việc các nhà báo, phóng việc được trả lương toàn thời gian để tìm hiểu về xã hội đòi hỏi họ phải đưa ra các giải pháp, đề xuất hoặc khuyến nghị những mô hình tốt - thay vì đưa tin tiêu cực thuần túy.

Đây không phải là một nhiệm vụ dễ dàng. Ngay cả với báo chí thế giới, nó cũng chưa phải là một điều quá phổ biến.

Việc đưa ra các giải pháp đòi hỏi người viết phải hiểu sâu về vấn đề đang được phản ánh. Đây là một nhiệm vụ khó và đòi hỏi nhiều công sức. Trong tương lai gần, “báo chí xây dựng” vẫn chưa thể trở thành chủ lưu.

Nhưng đó chắc chắn là một cái đích xứng đáng để hướng tới.