Bạn văn nói về 'tiểu thuyết ba xu' của Nguyễn Huy Thiệp

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp. Ảnh: nguyenhuythiep.

Bảo Ninh:

Đừng có tin Nguyễn Huy Thiệp khi ông ấy nói: “Tôi viết vì tiền”. Thiệp nói đùa đấy. Đôi khi ông ấy nói quá lên như vậy để tự bỡn mình thôi. Tôi nghĩ là không nên nghiêm trọng chuyện đó. Văn học có cả mục đích giải trí. Nếu Nguyễn Huy Thiệp khẳng định những tác phẩm vừa xuất bản chỉ phục vụ mục đích giải trí, thì nghĩa là ông đang muốn phân biệt chúng với những sáng tác nghiêm trang và có nhiều thành tựu trước đây.

Đỗ Tiến Thụy:

Không nên đòi hỏi quá nhiều ở một nhà văn. Nguyễn Huy Thiệp đã có những đóng góp to lớn cho văn học đương đại VN. Như thế là quá đủ cho một tài năng. Khi chuyển sang viết tiểu thuyết ba xu, ông thẳng thắn tuyên bố: tôi viết vì tiền, những cuốn sách này chỉ có tác dụng giải trí. Ở góc độ đó, Nguyễn Huy Thiệp đạt đến tầm thiền khi ý thức rất rõ việc làm của mình. Thế còn hơn là có những nhà văn đi viết báo lá cải nhưng không dám ký tên thật. Còn độc giả, nếu cảm thấy không chấp nhận được sự chuyển hướng của ông thì đơn giản là đừng đọc nữa.

Võ Thị Hảo:

Nhưng với trường hợp Nguyễn Huy Thiệp, có thể chúng ta cần lý giải theo một cách khác. Trong cuộc đời, có những khoảnh khắc người ta làm nên kỳ tích, nhưng sau đó lại phải trở về với đời thường. Anh hoa của ngòi bút Nguyễn Huy Thiệp đã hết thời phát tiết. Và trong một giai đoạn nhất định, ông đã có những đóng góp không thể phủ nhận đối với nền văn học VN. Hãy ghi nhận cống hiến của ông ở thời điểm đó và làm quen với những gì đang xảy ra. Đó là chuyện bình thường, không có gì phải lên án.

Dạ Ngân:

Theo tôi, có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi của Nguyễn Huy Thiệp. Thứ nhất, Nguyễn Huy Thiệp không thành công ở tiểu thuyết. Anh thất bại ngay từ cuốn đầu tiên - Tuổi 20 yêu dấu. Tạng của Nguyễn Huy Thiệp là truyện ngắn.

Thứ hai, do hoàn cảnh riêng, anh cũng có những bức xúc nhất định về tiền. Nhưng nếu anh giải tỏa những bức xúc đó bằng cách viết báo thì hay hơn, chứ bằng văn chương thì không ổn. Vì nếu viết báo, Nguyễn Huy Thiệp sẽ là một cây bút láu cá, lão luyện, có nghề.

Thứ ba, có lẽ sự nghiệp này đã đi qua thời đỉnh cao, giờ là lúc anh đang thong dong xuống dốc. Quy luật vận động là vậy, đã đi lên nghĩa là có lúc phải đi xuống. Làm sao duy trì phong độ mãi được? Nguyễn Huy Thiệp đã hoàn thành vai trò của một người viết, giờ là lúc anh chơi văn. Nhưng giá như anh chuyển sang viết hồi ký văn học hay báo chí, người đọc sẽ có nhiều điều để mong đợi.

Trang bìa cuốn "Tiểu long nữ".

Chu Lai:

Từ chính cuộc đời mình, tôi nghiệm ra rằng: Với nhà văn, giàu quá cũng không viết được mà nghèo quá viết cũng không ra. Nô lệ cho vật chất thì văn chương quá nhọc nhằn, tủi nhục, còn vung vinh trong xa hoa thì văn chương sẽ nhạt. Trước đây, trong thời buổi khó khăn, nhuận bút quá ít ỏi, nghệ sĩ thường phải xoay ra "lấy ngắn nuôi dài", viết cái xoàng để nuôi cái không xoàng. Nhưng khi cuộc sống đã tạm ổn thì phải dừng ngay cái “ngắn”, nếu không sự nghiệp văn chương sẽ ngày càng xuống dốc.

Trong thời kỳ hội nhập, tài đến đâu sẽ được hưởng đến đó. Nhà văn không nhất thiết phải viết câu khách mới thu hút được số đông. Hãy cứ bám lấy những đề tài chính thống nhưng phải viết cho hết mình, viết cho những con chữ mưng mẩy lên.

Nếu làm báo, thu nhập của nhà văn mỗi tháng có thể lên tới 20-25 triệu đồng. Nếu viết kịch bản phim (mỗi tập 5 triệu, mỗi phim vài chục tập) thì thì thu nhập của nhà văn cũng đã là con số không nhỏ.

Nhưng muốn sống với văn chương phải yêu thương nó thắm thiết. Nếu đã lỡ ngoại tình thì khi trở về, văn chương sẽ như một phụ nữ bị bội bạc, quay ra đỏng đảnh với anh ngay. Vì vậy, nếu đã tay ngang sang báo chí hoặc phim ảnh thì nhà văn sẽ rất lạc lõng khi trở lại với trang viết.

Tuy nhiên, nếu đã cạn nguồn lực thì nhà văn thà làm phim, viết báo còn hơn. Vì những kiểu viết chụp giựt bây giờ đã cũ rồi. Bản thân tôi đã đến thời thư giãn. Sau 30 năm miệt mài viết, cả chụp giựt lẫn "lấy ngắn nuôi dài", giờ tôi đã tạm đủ để rong chơi.

Lưu Hà thực hiện