Tôi là tác giả bài viết “Sự khác biệt giữa thạc sĩ và trung cấp”. Tôi tốt nghiệp thạc sĩ ở Mỹ ngành phần mềm. Tôi thấy một số bạn nói có vài nước bằng cấp bị expire (hết hạn)? Tôi chưa thấy bất kỳ quốc gia nào bằng đại học, thạc sĩ bị expire. Nếu có xin bạn cho tôi và đọc giả biết tên quốc gia đó. Có lẽ một số người đang nhầm lẫn với chứng chỉ học nghề mới bị expire.
Rồi một vài người thắc mắc tại sao tôi tốt nghiệp thạc sĩ công nghệ thông tin ở Mỹ mà làm đăng nhập dữ liệu cho văn phòng luật? Tôi chưa bao giờ nói về Việt Nam làm. Công việc tôi đang làm có lẽ ở Việt Nam chưa có. Bạn có thể lên mạng tìm kiếm cụm từ “legal litigations” (khiếu kiện hợp pháp) để rõ hơn.
Có người hỏi tôi trình độ bổ túc văn hóa mà học ra thạc sĩ ở Mỹ? Ở Mỹ vào đại học rất dễ, bạn chỉ cần nộp bằng tốt nghiệp cấp 3 hoặc một bằng cấp tương đương. Bằng cấp tương đương ở đây giành cho những người không có bằng cấp 3 thì vào những trung tâm dạy 1 tới 2 năm thì sẽ có.
Sau đó bạn sẽ được làm một bài kiểm tra và họ dựa vào kết quả đó, nhà trường sẽ xếp bạn vào lớp nào. Bài kiểm tra gồm 2 phần, toán và anh văn. Đôi khi vào đại học vẫn học lại toán lớp 6 ở Việt Nam. Tôi cũng nói cho bạn rằng, trường học ở Mỹ là nơi dành cho mọi người không phân biệt tuổi tác.
Còn bạn nickname Bientv đưa ý kiến: Tại sao Bill Gates bỏ đại học vẫn giỏi và làm giàu? Bạn nói không sai, điều này tôi đã nghe rất nhiều người nói và so sánh: “Bill Gates không có bằng đại học vẫn giỏi và giàu, thì chúng ta không có trình độ đại học cũng có thể như Bill Gates”.
Nếu so về cơ bản thì đúng, nhưng chúng ta hãy đi vào chi tiết. Bill Gates lúc học phổ thông đã tự viết game tic-tac-toe và được công ty Information Sciences thuê làm việc. Đến khi học trung học, ông ấy đã viết về đếm lưu lượng giao thông. Với tài trí thông minh, ông ấy có thể tự tin bỏ học đại học để làm chủ công ty phần mềm.
Còn chúng ta lúc học phổ thông đang còn phải ngửa tay xin tiền cha mẹ ăn sáng. Lúc học trung học, chúng ta xin tiền cha mẹ ăn chơi cùng bạn bè. Sau khi học hết cấp 3, chúng ta thi đậu đại học thì liệu có bỏ học để làm “ông chủ”?... Các bạn có thể dùng phép tính nào trong toán học để so sánh cùng Bill Gates?
Sau khi đọc bài viết của tôi, nhiều người bảo: “Học ở trường chỉ là lý thuyết suông, cần phải thực hành thực tế?”. Vậy tôi hỏi các bạn có biết lý thuyết là sự rút kết những điều tốt nhất trong thực tế không?
Các bạn nói nhiều người không bằng cấp, nhưng làm việc có năng lực hơn người có bằng cấp? Điều này nếu nói lại thành "Cũng có ít người không bằng cấp nhưng năng lực làm việc hơn người có bằng cấp” thì mới đúng. Chúng ta không thể lấy một số ít mà kết luận cho số đông.
Bây giờ, các bạn cứ chọn ra100 anh thạc sĩ và 100 anh học trung cấp xe sau 10 năm tốt nghiệp có bao nhiêu anh đạt kết quả tốt hơn. Rồi bạn tiếp tục lấy một anh thạc sĩ thành công nhất và anh trung cấp thành công nhất so sánh lại thì bạn sẽ thấy anh học trung cấp đang ở vị trí nào.
Còn việc bạn lấy một anh trung cấp thành công nhất đem so với một anh thạc sĩ đang thất nghiệp thì không thuyết phục lắm. Vậy các bạn có biết năng lực cũng phải dựa trên nền tảng kiến thức? Nếu các bạn đem 2 người so sánh với nhau, xem ai có năng lực thì khó phân biệt. Vì ai cũng cho là mình có năng lực hơn người kia.
Vậy chúng ta hay chọn một anh A học trung cấp có năng lực, rồi đào tạo ra thành thạc sĩ. Vậy bây giờ bạn có thể so sánh anh A lúc thành thạc sĩ và lúc trung cấp ai là người có năng lực hơn?
Có người lại nói: Vấn đề là ở Việt Nam toàn thạc sĩ giấy? Vậy, tôi hỏi làm thế nào bạn biết họ là những thạc sĩ giấy? Phải chăng các bạn chỉ dựa vào chi tiết là họ học ra trường không xin được việc làm thì phán một câu “thạc sĩ giấy ”?.
Ở Mỹ vào thời điểm khủng hoảng kinh tế thì cũng có rất nhiều học sinh ra trường vẫn thất nghiệp. Nhiều học sinh phải lấy ít lớp lại để ra trường chậm hơn. Vấn đề không xin được việc làm phụ thuộc rất lớn vào cung và cầu trong xã hội. Nhất là ở Việt Nam hiện nay khi cung quá nhiều so với cầu.
Có vài bạn nói rằng nhiều thạc sĩ mua bằng cấp, đút lót thì nhưng người đó họ không cần phải đi xin việc làm gì. Vì hầu như họ có tiền và có công việc sẵn đang chờ họ. Còn nhiều bạn nói phỏng vấn mấy anh thạc sĩ, hỏi chẳng biết gì toàn nói lý thuyết. Vậy bạn có tự hỏi công ty đang cần nhân lực và trình độ thế nào và câu hỏi bạn về vấn đề gì?
Nếu công ty bạn cần một người có trình độ đại học trở lên thì anh thạc sĩ là đủ điều kiện. Còn công ty của bạn chỉ cần một người có kinh nghiệm thực tế thì bạn đâu cần phải tốn công phỏng vấn anh thạc sĩ không có kinh nghiệm.
Câu hỏi của bạn về thực tế kinh nghiệm thì anh thạc sĩ làm sao biết, còn những điều anh thạc sĩ biết thì bạn lại không biết để mà hỏi. Khi một công ty nhận một người vào làm thì họ phải biết họ cần gì. Trước khi phỏng vấn một người thì phải xem lý lịch cá nhân họ có những gì.
Nếu họ ghi rằng họ có kinh nghiệm như công ty cần thì lúc đó bạn sẽ hỏi xoay quanh vấn đề họ biết gì và như thế nào, có đúng như những gì họ ghi trong lý lịch. Nếu anh thạc sĩ mới ra trường chưa có kinh nghiệm, nhưng bạn cứ “xoáy” vào kinh nghiệm thực tế thì bạn mới là người lạc vấn đề.
Điều này cũng giống như khi tuyển một người lái xe, nhưng bạn lại hỏi “làm thế nào để công ty phát triền cỡ tầm quốc tế”, hoặc “nếu anh là giám đốc thì anh sẽ làm gì cho công ty phát triển?”. Hỡi ơi điều này chỉ có trong phim, nhưng bạn lại đưa ra để phỏng vấn.
Khi mướn một người vào làm, công ty có 3 tháng để thử việc.Trong thời gian đó thì các bạn sẽ biết ai là giấy và ai là vàng, lúc đó bạn sa thải cũng không muộn.
>> Xem thêm: 9 sự thật kinh ngạc về Bill Gates và các thiên tài CEO không bằng cấp
Chia sẻ bài viết của bạn về chuyện bằng cấp, lập nghiệp tại đây.