Mỗi tuần, anh Cương chạy khoảng bốn tiếng vào các tối thứ 3, 5 và trọn vẹn hai ngày cuối tuần, thu khoảng 6 triệu đồng mỗi tháng. Dù ít hay nhiều cuốc, đúng 22h, người đàn ông 37 tuổi có mặt ở nhà.
Trong căn hộ đi thuê ở thành phố Dĩ An, chị Nguyễn Thị Thảo và hai con gái vẫn chờ anh về rồi mới ngủ.
Vợ anh cũng có lịch trình tất bật không kém. Chị Thảo là giáo viên tiểu học, ngoài giờ dạy lo cơm nước và đưa đón con đi học ngoại khóa. Từ 20h30 đến 21h50 mỗi ngày, chị đứng hai lớp online dạy yoga. Với khoảng 30 học viên, mỗi tháng chị kiếm thêm 3 triệu đồng.
"Hơi tiếc vì 10 năm đầu hôn nhân, chúng tôi không nhận được tầm quan trọng của thu nhập bổ sung", chị Thảo nói.
Vợ chồng chị Thảo, anh Cương, ở Dĩ An, Bình Dương. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Nhưng đây chỉ là một trong các sai lầm tài chính vợ chồng chị mắc phải. Họ kết hôn năm 2013, sống cùng với bố mẹ chồng và gia đình em chồng dưới một mái nhà. Ông bà lo ăn uống cho cả nhà, nên vợ chồng chị không có nhiều áp lực tài chính.
Những năm đầu hôn nhân là chuỗi ngày đôi vợ chồng trẻ vừa làm vừa học. Chị Thảo từ một nhân viên thư viện chuyển hướng học thêm văn bằng hai để trở thành giáo viên. Anh Cương rẽ ngang từ kỹ sư cầu đường, công việc buộc phải xa vợ con, sang kỹ sư phần mềm.
Đến 2018, nhìn bạn bè đã mua nhà, tậu xe, họ mới giật mình nhận ra mình vẫn không có gì. Chưa kịp thay đổi, đứa con thứ hai chào đời buộc vợ chồng phải gác lại kế hoạch "cải tổ kinh tế gia đình".
Đầu năm 2023, dự kiến xin cho con gái lớn vào trường cấp hai trọng điểm của thành phố Dĩ An, anh Cương bàn bạc với vợ chuyển ra ở gần trường. Với tổng thu nhập 26 triệu đồng, họ tính toán và nhận ra sẽ rất chật vật khi phải gánh thêm khoản thuê nhà và nhiều chi phí khác.
Anh Cương đề xuất chạy xe ôm buổi tối để kiếm thêm. Chị Thảo phản đối.
Theo chị, với chuyên môn kỹ sư phần mềm, anh có thể kiếm việc khác. Nhưng anh lại muốn một công việc linh hoạt, không ảnh hưởng việc chính. "Ngồi 8 tiếng ở văn phòng đã quá gò bó. Anh muốn ra ngoài, tiếp xúc với mọi người", người chồng thuyết phục vợ.
Ban đầu, anh Cương giấu chuyện chạy xe ôm, sợ đồng nghiệp biết. Đồ nghề gửi ở nhà ông bà ngoại, cách công ty 5 phút. Tan làm, anh ghé qua thay đồ rồi mở app tìm khách.
Những ngày lăn lộn ngoài đường, anh thực sự hiểu nỗi vất vả của nghề này. Có lần, anh giao suất cơm 110.000 đồng, đến nơi khách "bốc hơi". Hôm khác, đi giao đơn túi xách hơn 300.000 đồng, gọi cả người mua lẫn người bán đều không ai nghe máy, mới hay bị lừa.
Do được bao bọc, anh Cương từng chi tiêu không tính toán. "Tôi không bận tâm đến những khoản lẻ, nghĩ rằng chỉ cần bớt ăn bớt tiêu cũng dư được ngần đó", anh nói. "Nhưng khi lăn lộn ngoài đường, tôi hiểu mỗi ngày chỉ cần góp nhặt vài chục, mỗi tháng sẽ thành tiền triệu".
Hiện nay anh còn có thêm một gian hàng trên sàn thương mại điện tử bán các sản phẩm sâm. Được "truyền cảm hứng, hơn 10 đồng nghiệp cùng cơ quan anh Cương cũng chạy xe công nghệ kiếm thêm thu nhập.
Anh Cương, 37 tuổi, một kỹ sư phần mềm chạy xe công nghệ sau giờ làm việc. Ảnh: Nhân vật cung cấp
Ngược với chồng, chị Thảo đã quen với chuyện tự thân vận động. Lớn lên trong gia đình nghèo quê Thanh Hóa, chị làm thêm từ thời sinh viên. Sau này về làm dâu, ngoài đi dạy chị cũng phụ bố mẹ chồng bán giò chả, bánh chưng online.
Công việc dạy yoga của chị cũng xuất phát từ sự tình cờ biết đến bộ môn này, chị kiên trì tập luyện và thấy rõ sự thay đổi. Thảo quyết định học chuyên sâu, rồi đứng ra mở lớp dạy. "Nhờ có công việc này nên khi nhà nước siết dạy thêm, tôi vẫn có nguồn thu nhập ổn định", chị nói.
Sau hai năm thay đổi về tài chính, cuộc sống của họ đủ đầy hơn. Những đồng tiền chắt chiu từ công việc tay trái dần mang lại trái ngọt. Năm ngoái, họ biếu ông bà ngoại 50 triệu đồng sửa bếp, thi thoảng mua thuốc bổ, tặng ông bà nội. Lương chính của anh Cương lo trả nợ mua đất, lương chính của chị Thảo lo chi tiêu trong nhà. Mỗi khoản dư ra được quy thành vàng để tích lũy. "Tiết kiệm được một khoản đủ lớn chúng tôi sẽ xây nhà, hoặc bán đất đó đi mua chung cư", cặp vợ chồng dự tính.
Theo World Data Lab, năm 2024 Việt Nam có thêm 4 triệu người gia nhập tầng lớp trung lưu (chi tiêu dưới 120 USD/ngày) và dự kiến có thêm 23,2 triệu người năm 2030. Song, không phải ai cũng nắm được chìa khóa tài chính để đảm bảo cuộc sống bền vững.
Cố vấn tài chính cá nhân Lâm Tuấn (Hà Nội) nhận định, sai lầm lớn nhất của các cặp vợ chồng trung lưu, trong đó có anh Cương, chị Thảo là trì hoãn tư duy độc lập. Sống cùng bố mẹ để tiết kiệm chi phí vô tình khiến họ chậm trễ trong việc xây dựng nền tảng tài chính riêng. Họ cũng thường mải kiếm tiền và chi tiêu mà không có chiến lược dài hạn. Hơn nữa, nhiều người vẫn phụ thuộc vào lương, thay vì tìm cách tạo thêm nguồn thu nhập thụ động.
Để quản lý tài chính hiệu quả, chuyên gia Lâm Tuấn khuyên cần đảm bảo bốn trụ cột cơ bản: Kiểm soát chi tiêu (không quá 50% thu nhập), tích lũy tài sản (từ 30% thu nhập), phát triển bản thân (10% thu nhập) và hưởng thụ có chiến lược (10% thu nhập).
Nếu áp dụng chiến lược bốn trụ cột tài chính này, một gia đình có thu nhập 36 triệu mỗi tháng có thể tích lũy khoảng 400-500 triệu trong ba năm, từ đó hướng đến các mục tiêu lớn như mua nhà, đầu tư hoặc tự do tài chính.
"Muộn còn hơn không", ông Tuấn nói. "Khi dòng tiền chỉ có một hướng, mọi biến động đều trở thành rủi ro. Nhưng khi dám mở lối, họ không chỉ kiếm tiền, còn tạo ra tự do".
Nhận thức này cũng giúp vợ chồng chị Thảo - anh Cương cải thiện tài chính. Song họ cũng hiểu, không phải nhiều công việc là tốt, công việc nào cũng đáng để giữ, nên sắp tới sẽ cắt bớt những việc kém hiệu quả. Họ đang cân nhắc cắt giảm những việc kém hiệu quả, để tập trung vào những nguồn thu bền vững hơn.
22h một tối gần đây, anh Cương tan làm về nhà. Chị Thảo cũng mới kết thúc ca dạy, liền chạy lại hỏi: "Nay anh có mệt không?". Người đàn ông nhìn vợ cười nói: "Đợi anh đổ tiền ra đếm sẽ hết mệt thôi".
Phan Dương