"Nguyên nhân chính là do trong cộng đồng còn rất nhiều người lành mang trùng nhưng không được tiêm chủng đầy đủ. Khi không có miễn dịch thì sẽ xuất hiện ca bệnh", ông Chiến nói trong cuộc họp chiều 9/7 với lãnh đạo các tỉnh Tây Nguyên.
Người lành mang trùng là người khỏe mạnh mang vi khuẩn bạch hầu song không có dấu hiệu bệnh. Tuy nhiên họ có khả năng lây nhiễm và gây bệnh cho người khác.
Theo ông Chiến, hiện không phải là lần đầu tiên bệnh bạch hầu xuất hiện ở Tây Nguyên. Năm 2013, bạch hầu xuất hiện đầu tiên ở huyện Kbang, Gia Lai, sau đó ghi nhận ở các huyện khác, mang tính chất nhỏ lẻ.
Ông Viên Chinh Chiến, Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Tây Nguyên. Ảnh: Trần Hóa.
"Đến nay dịch bạch hầu vẫn theo mô hình nhỏ lẻ từng cụm, chỉ khác là xuất hiện ở nhiều tỉnh hơn", ông Chiến nói.
Dịch đang có xu hướng tăng, trải rộng trên địa bàn Tây Nguyên. Để chặn đứng, khống chế khả năng tái xuất hiện của dịch bạch hầu một cách bền vững, ngoài chương trình tiêm vaccine phòng bệnh trên diện rộng, giới chức y tế tiến hành khoanh vùng, cách ly, khám sàng lọc... nơi bùng phát dịch. Đồng thời khử trùng, cho người dân uống thuốc phòng và tiêm vaccine đầy đủ. Tỷ lệ tiêm chủng bạch hầu các tỉnh Tây Nguyên bình quân chỉ 48-52%.
"Dự báo, nếu không triển khai sớm chiến dịch tiêm vaccine thì chúng ta tiếp tục phải xử lý các ổ dịch nhỏ lẻ", ông Chiến nói.
Địa hình Tây Nguyên tương tự vùng Tây Bắc. Nhiều khu dân cư sống cách xã điểm tiêm chủng khoảng 20 km. Đi lại chủ yếu bằng xe máy, trời mưa bánh xe phải quấn xích vào mới chạy được. Các đội tiêm chủng vào buôn làng vận động người dân tiêm vaccine thông thường phải mất vài ba ngày để thuyết phục họ. Đối với những cụm dân cư tự do, còn gọi là vùng "5 không" (không giấy khai sinh, không y tế, không trường học, không đường sá và rất ngại gặp chính quyền), việc tuyên truyền gặp nhiều khó khăn hơn.
Người dân đa số là đồng bào thiểu số nên không hợp tác, do tâm lý cho rằng "không có bệnh thì không uống thuốc".
Học sinh và phụ huynh chờ tiêm chủng bạch hầu, chiều 9/7. Ảnh: Trần Hóa.
Theo ông Chiến, ngành y tế sẽ ưu tiên tiêm vaccine cho người dân những vùng có ca bệnh trước và vùng sâu ở các tỉnh bùng phát dịch. Tuy nhiên tất cả các loại vaccine không thể bảo vệ được 100%.
"Một vạn người tiêm thế nào cũng có một đến hai người không đáp ứng miễn dịch, mặc dù tiêm đúng, tiêm đủ vaccine. Đó là lý do em bé 4 tuổi ở Gia Lai tiêm đủ vaccine bạch hầu vẫn tử vong", theo ông Chiến.
Chiều cùng ngày, tại trường THPT Nguyễn Huệ (huyện Đăk Đoa, Gia Lai), Bộ Y tế đã phát động chiến dịch tiêm vaccine phòng chống bạch hầu ở 4 tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai, Kon Tum và Đăk Nông, với hơn 10 triệu liều vaccine.
Năm phòng học được tận dụng để làm nơi tiêm chủng. Hàng trăm học sinh từ mầm non đến THPT, phụ huynh có mặt từ rất sớm để được các bác sĩ thăm khám, tiêm chủng. Họ xếp hàng dài trước sân trường, chờ đến lượt mình.
Từ đầu năm đến nay, 4 tỉnh Tây Nguyên gồm Đăk Nông, Đăk Lăk, Gia Lai, Kon Tum đã ghi nhận 68 trường hợp dương tính với bạch hầu, trong đó 3 ca tử vong.
Trần Hóa