Đây là kỹ thuật xạ trị chiếu ngoài tiên tiến nhất hiện nay, cho phép đưa một liều tia xạ tối ưu chính xác vào khối u, kể cả những khối u có hình dạng phức tạp và nằm gần những cơ quan lành nhạy cảm với tia xạ. Phương pháp này sẽ khắc phục điểm yếu của xạ trị gia tốc tuyến tính là phần lớn liều tia xạ tập trung ở điểm chiếu vào cơ thể và làm tổn thương tổ chức lành, gây nhiều tác dụng phụ.
Đặc biệt, ở trẻ em đang độ tuổi lớn, xạ trị thông thường có thể làm chậm phát triển. Khi tăng liều xạ để có thể điều trị hiệu quả khối u thì cũng gây nguy cơ cao mắc ung thư thứ phát sau này. Trường hợp này, xạ trị proton là phương pháp đảm bảo hiệu quả và an toàn nhất, ưu việt với nhiều loại ung thư như u nguyên bào tủy, u nguyên bào võng mạc, sarcoma xương, sarcoma mô mềm...
Nghiên cứu cho thấy 9.000 người bệnh ung thư cần đến kỹ thuật này. Mỗi buồng proton điều trị khoảng 300 bệnh nhân mỗi năm, tức Việt Nam cần khoảng 30 buồng điều trị proton. Tuy nhiên, hiện nước ta chưa có máy xạ trị proton nào.
Do đó, tại Thảo luận kinh tế xã hội tại Quốc hội sáng 1/11, đại biểu Nguyễn Tri Thức cho rằng việc đầu tư xây dựng các trung tâm ung thư chất lượng cao được trang bị các hệ thống máy xạ trị tiên tiến ngang tầm khu vực và thế giới, đặc biệt xạ trị proton là vấn đề cấp bách. Từ đó thu hút bệnh nhân ung thư điều trị trong nước, không phải đi nước ngoài, tiết kiệm chi phí ngoại tệ.
"Đây là xu thế tất yếu chúng ta phải đi trong điều trị ung thư", bác sĩ nói và đề nghị Quốc hội, Chính phủ quan tâm trang bị hai trung tâm xạ trị proton ở Hà Nội và TP HCM. Điều thuận lợi là các bác sĩ trong ngành xạ trị tại hai nơi này có thể tiếp cận kỹ thuật sau 6 tháng đào tạo ở nước ngoài.
Máy xạ trị proton tại một trung tâm trị ung thư ở Mỹ. Ảnh: stantec
Hiện, thế giới có hơn 120 trung tâm xạ trị proton hoạt động. Các nước phát triển trên thế giới như Mỹ, Nhật, Đức, Pháp, Anh, Nga, Trung Quốc và một số nước trong khu vực Đông Nam Á (Singapore, Thái Lan) đều đã và đang ứng dụng kỹ thuật này. Nhiều bệnh nhân ung thư tại Việt Nam có nhu cầu điều trị chất lượng cao phải ra nước ngoài với chi phí hàng năm rất lớn, tốn kém hàng tỷ USD.
Mặt khác, hiện nước ta chỉ có 84 máy xạ trị gia tốc tuyến tính phục vụ điều trị cho quy mô 100 triệu dân và mới đáp ứng 60-70% nhu cầu cơ bản. Nhiều máy gia tốc hoạt động 10-15 năm và thường xuyên bị hỏng hóc, ảnh hưởng điều trị.
"Để đạt được tiêu chí tối thiểu một máy xạ trị trên một triệu dân của Chính phủ và Bộ Y tế, cần đầu tư lắp đặt thêm 35-40 máy xạ trị mới trong thời gian tới", ông Thức nói, thêm rằng mỗi năm Việt Nam có hơn 182 nghìn ca ung thư mới mắc hàng năm, trong đó khoảng 60% bệnh nhân có chỉ định điều trị xạ trị.
Lê Phương