Ba tiêu chí nên có của công dân toàn cầu

Để làm việc trong môi trường quốc tế, với đồng nghiệp đến từ nhiều trường đại học trên thế giới mà không bị tụt hậu, sinh viên cần trang bị những kiến thức mới nhất trong ngành. Ngoài ra, sinh viên cần nắm rõ sự thay đổi về công nghệ, kỹ thuật áp dụng vào chuyên ngành học của mình - cách để thành công dù theo đuổi bất kỳ lĩnh vực nào.

Global knowledge liên quan tới tư duy toàn cầu - global mindset. Công dân toàn cầu có kiến thức toàn cầu sẽ có xu hướng quan tâm tới các vấn đề xã hội mà cả thế giới đang quan tâm, chứ không chỉ vấn đề đang xảy ra tại địa phương. Từ đó họ có khả năng vận dụng kinh nghiệm toàn cầu để xử lý các vấn đề đang phát sinh tại địa phương và liên kết với thế giới, như các vấn đề mà cả thế giới đang hướng về như bệnh dịch, rác thải, bất ổn khí hậu, khủng bố, thương mại toàn cầu.

Mặt khác, kiến thức liên tục thay đổi, chỉ hai, ba năm không cập nhật, bạn sẽ bị bỏ lại. Kiến thức trong thời gian học đại học sẽ nhanh chóng lạc hậu và công dân toàn cầu cần có khả năng tự học mới liên tục, coi việc học là quá trình yêu thích suốt đời để cập nhật kiến thức mới cho công việc. Trước kia, để làm được việc này, bạn cần tới các quốc gia phát triển để học tập, làm việc. Tuy nhiên, thế giới đang ngày càng phẳng giúp học sinh, sinh viên có thể học các chương trình tiêu chuẩn quốc tế ngay từ Việt Nam và liên tục cập nhật kiến thức mới trên toàn cầu với chi phí hợp lý.

Global skill - Kỹ năng toàn cầu

Kiến thức là cái biết, còn kỹ năng là khả năng ứng dụng và thực hành. Hiện nay, kỹ năng được chia làm hai nhóm: kỹ năng chuyên môn và kỹ năng mềm, cách thức sống, làm việc và học tập trong môi trường toàn cầu.

Về khả năng biết, học sinh Việt Nam rất giỏi biết. Kết quả khảo sát PISA do OECD thực hiện trong nhiều năm đều công bố năng lực về khoa học, toán học của học sinh Việt Nam ở top 10 tới 20 trên thế giới. Tuy nhiên theo khảo sát của Diễn đàn kinh tế thế giới (World Economic Forum) năm 2018 thì xếp hạng về các kỹ năng của sinh viên đại học và người đi làm Việt Nam đáp ứng yêu cầu công việc lại thuộc top thấp nhất hiện nay. Xếp hạng của Việt Nam ở mức trên 110, đây là mức thấp hơn so với Lào và Campuchia, những nước được đánh giá là kém phát triển hơn chúng ta. Điều này cho thấy giữa "biết" và "kỹ năng cần thiết" có một khoảng cách xa.

Giáo dục tại Việt Nam hiện thiếu các hoạt động tăng cường kỹ năng cho sinh viên. Vì vậy, khi ra trường, bước vào làm việc các em mất nhiều thời gian để làm quen. Đây cũng là lý do sinh viên mới ra trường và người lao động Việt nam có thu nhập thấp, khó tham gia vào lực lượng lao động quốc tế vì thiếu kỹ năng làm việc.

Một kỹ năng quan trọng nữa là tiếng Anh. Khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh là điều kiện quan trọng số một. Rất nhiều học sinh Việt Nam học giỏi tiếng Anh và có điểm IELTS 6.0 hoặc 7.0, tuy nhiên khả năng sử dụng tiếng Anh là vấn đề khác. Vấn đề này liên quan tới kiến thức, kỹ năng và các kỹ năng này cần được thực hành, đào tạo thêm.

Ông Hoàng Việt Hà nhấn mạnh, các kỹ năng mềm liên quan tới cách thức học tập và làm việc được đánh giá là ngày càng quan trọng đặc biệt trong thời kỳ của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Ở thời kỳ này, với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, kỹ năng chuyên môn lặp đi lặp lại hoặc có logic nhất định sẽ dần được thay thế bởi người máy. Vì vậy kỹ năng sống của con người mà máy móc không thay thế được sẽ ngày càng trở nên quan trọng và cần được đào tạo, rèn luyện thực hành. Theo báo cáo của The Economis năm 2019, các kỹ năng học tập và làm việc mà nhà tuyển dụng cần sẽ liên quan tới thái độ tích tực, khả năng giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, giao tiếp, tư duy phản biện và sáng tạo, phát triển trí tuệ cảm xúc.

Ngân hàng Thế giới nhận định thế kỷ 21 là kỷ nguyên của kinh tế dựa vào kỹ năng - Skills Based Economy. Năng lực của con người được đánh giá trên cả ba khía cạnh: kiến thức, kỹ năng và thái độ. Các nhà khoa học thế giới cho rằng, để thành đạt trong cuộc sống thì kỹ năng mềm (trí tuệ cảm xúc) chiếm 85%, kỹ năng cứng (trí tuệ logic) chỉ chiếm 15%.

Hơn hết, kỹ năng là thứ không học để biết mà chỉ hình thành do thực hành mà có. Bác Hồ từng nói "thực hành sinh hiểu biết", sinh viên ra trường cần có kỹ năng về chuyên môn và kỹ năng mềm để có thể làm việc trong môi trường quốc tế.

Global employment - Việc làm toàn cầu

Với kỹ năng, kiến thức toàn cầu, sinh viên khi ra trường sẽ có khả năng làm việc trên toàn thế giới. Đây là mục tiêu sẽ đạt được trong một thế giới ngày càng phẳng và được trang bị đủ về kiến thức và kỹ năng toàn cầu.

Theo thống kê cuối năm 2018 của tổ chức lao động quốc tế (IOL), toàn thế giới có khoảng 164 triệu người lao động di cư, con số này đã tăng 9% so với con số 150 triệu người từ năm 2013 và dự kiến còn bùng nổ trong khoảng thời gian từ nay tới 2023.

Internet và các thiết bị IoT phát triển tạo cơ hội làm việc toàn cầu mà không cần di chuyển. Tại FPT Software hiện tạo ra 18.000 việc làm ngay từ Việt Nam cho các công ty toàn cầu tại những quốc gia phát triển Anh, Mỹ, Australia... Sự phát triển của Internet có thể cho phép chúng ta ngồi tại một quốc gia và làm việc với nhiều quốc gia khác trong vô số ngành nghề từ công nghệ, thương mại, luật, bác sĩ... Đây là cơ hội chỉ có do tác động của quá trình toàn cầu hoá và cách mạng công nghiệp 4.0 mang lại.

Ông Trương Gia Bình, Chủ tịch Tập đoàn FPT cũng từng chia sẻ tại ĐH Swinburne Việt Nam - chương trình đào tạo du học tại chỗ: "Việt Nam đã bỏ qua ba cuộc cách mạng trước nhưng sẽ có cơ hội với 4.0. Đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng, có kỹ năng, kiến thức toàn cầu chính là bước đầu tiên giúp Việt Nam vươn ra thế giới".

Thế Đan