Cá cóc Tam Đảo - Paramesotriton deloustal. Ảnh: Phùng Mỹ Trung.
Trong 6 đề xuất mà Việt Nam và các nước trình lên Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã lần thứ 18 (CITES COP 18) đã nhận được sự đồng thuận cao. Trong số này có ba đề xuất bảo vệ một số loài rùa, thạch sùng mí và cá cóc sần, đang bị đe dọa do nạn buôn bán thú cưng tăng cao, đáp ứng thị trường tiêu thụ thực phẩm "độc, lạ" của dân châu Á.
Các nước thành viên đồng thuận chuyển ba loài rùa từ Phụ lục II lên Phụ lục I gồm: Rùa hộp Việt Nam (tên khoa học Coura picturata), Rùa Trung Bộ (tên khoa học Mauremys annamensis), và Rùa hộp bua-rê (hay còn gọi là rùa hộp trán vàng) (tên khoa học Coura bourreti). Cả ba loài này đều nằm trong nhóm cực kỳ nguy cấp trong danh lục đỏ của IUCN. Hai loài đầu là loài đặc hữu chỉ phân bố tại Việt Nam. Mối đe doạ chính đến cả ba loài này là nạn săn bắt trộm nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường buôn bán quốc tế các loài thú cưng độc, lạ và làm thực phẩm, mất môi trường sống.
Có 13 loài thạch sùng mí thuộc giống Goniurosaura, phân bố chủ yếu tại Việt Nam và Trung Quốc, trong đó có ba loài đặc hữu tại Việt Nam là Thạch sùng mí Cát Bà (tên khoa học Goniurosaura catbanensis), Thạch sùng mí Hữu liên (tên khoa học Goniurosaura huulienensis) và Thạch sùng mí lichtenfer (tên khoa học Goniurosaura lichtenfelderi) đều được đưa vào Phụ lục II của công ước. Quần thể thạch sùng mí đặc hữu tại Nhật Bản không nằm trong phụ lục này.
Đối với 13 loài cá cóc châu Á giống Paramesotriton phân bố chủ yếu tại Việt Nam và Trung Quốc bao gồm một loài cá cóc nổi tiếng tìm thấy lần đầu tại vườn quốc gia Tam Đảo - Cá cóc Tam Đảo (tên khoa học Paramesotriton deloustali) cũng được xếp vào phụ lục II.
Theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP về quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, Phụ lục CITES bao gồm:
Phụ lục I là những loài động vật, thực vật hoang dã bị đe dọa tuyệt chủng, cấm xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, nhập nội từ biển và quá cảnh mẫu vật khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại.
Phụ lục II là những loài động vật, thực vật hoang dã hiện chưa bị đe dọa tuyệt chủng nhưng có thể sẽ bị tuyệt chủng, nếu hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu, tái xuất khẩu, nhập nội từ biển và quá cảnh mẫu vật những loài này khai thác từ tự nhiên vì mục đích thương mại không được kiểm soát.
Hải Minh