Sáng 20/11, với trên 93% đại biểu có mặt nhất trí, Quốc hội đã thông qua Luật phòng, chống tham nhũng (sửa đổi).
Các đề xuất xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được hợp lý về nguồn gốc, đã không tìm được sự đồng thuận cao tại Quốc hội nên không được đưa vào Luật.
Trong báo cáo giải trình, Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga cho biết, tại các phiên thảo luận về nội dung trên, ý kiến đại biểu Quốc hội, các đơn vị liên quan rất khác nhau và phân tán.
"Bên cạnh ý kiến tán thành với phương án xử lý thông qua trình tự xem xét, giải quyết tại tòa án, cũng có đại biểu cho rằng nên thu thuế hoặc đề nghị giữ như quy định hiện hành", bà Nga nêu.
Các đại biểu thông qua dự luật tại kỳ họp thứ 6. Ảnh: Trung tâm thông tin Quốc hội.
Theo Chủ nhiệm Uỷ ban tư pháp, việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc là vấn đề mới ở Việt Nam.
"Trong khi tài sản, thu nhập của người dân, cán bộ, công chức, viên chức được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau; Nhà nước chưa kiểm soát được thu nhập của toàn xã hội, pháp luật cũng chưa quy định đánh thuế đối với tài sản thì việc xác định tính hợp lý của nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm để đánh thuế hoặc thu hồi sẽ rất phức tạp", bà Nga nói.
Bên cạnh đó, đây là vấn đề lớn, có liên quan đến quyền sở hữu tài sản - quyền cơ bản của công dân theo Hiến pháp nên cần được cân nhắc hết sức kỹ lưỡng.
Chủ nhiệm Uỷ ban Tư pháp Lê Thị Nga. Ảnh: Trung tâm thông tin Quốc hội.
Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo gửi phiếu thăm dò ý kiến đại biểu về nội dung trên. Kết quả, có 209/456 ý kiến đại biểu (chiếm 43,09%) tổng số đại biểu tán thành phương án xem xét, giải quyết tại Tòa án; 156/456 ý kiến đại biểu (chiếm 32,16%) tổng số đại biểu tán thành với phương án thu thuế; 40 ý kiến đại biểu đề nghị giữ như quy định của Luật hiện hành và 51 đại biểu không thể hiện chính kiến hoặc có ý kiến khác.
Như vậy, không có phương án nào nhận được sự ủng hộ của quá 50% tổng số đại biểu. Uỷ ban Thường vụ nhận thấy, do chưa đạt được sự thống nhất cao nên nội dung này cần được tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn; khi đã đủ điều kiện chín muồi, phù hợp thực tiễn, bảo đảm tính khả thi thì mới quy định vào Luật.
"Từ các lý do trên, Uỷ ban Thường vụ đề nghị Quốc hội cho phép chưa bổ sung quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc vào dự thảo Luật mà thực hiện như quy định hiện hành", Chủ nhiệm Uỷ ban tư pháp nói.
Cụ thể, theo bà Nga, nếu cơ quan có thẩm quyền chứng minh được tài sản do tham nhũng mà có thì tiến hành thu hồi hoặc tịch thu theo quy định của pháp luật tương ứng; nếu chứng minh được có dấu hiệu trốn thuế thì xử lý theo quy định của pháp luật về thuế. Đồng thời, điều 31 của dự thảo Luật đã bổ sung quy định về chuyển vụ việc có dấu hiệu vi phạm được phát hiện trong quá trình kiểm soát tài sản, thu nhập đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết để tăng cường việc xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này.
Đối với người có nghĩa vụ kê khai mà kê khai không trung thực, giải trình nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm cũng không trung thực thì dự thảo Luật đã quy định việc xử lý nghiêm khắc hơn so với pháp luật hiện hành. Theo đó, người ứng cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND thì sẽ bị xóa tên khỏi danh sách những người ứng cử; người được dự kiến bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, phê chuẩn, cử giữ chức vụ thì không được nhận vị trí đã dự kiến; người có nghĩa vụ kê khai khác sẽ bị xử lý kỷ luật từ cảnh cáo trở lên, nếu đã được quy hoạch vào chức danh lãnh đạo, quản lý thì đưa ra khỏi danh sách.
Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) gồm 10 chương 96 điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2019.
Đạo luật vừa thông qua đã được Quốc hội xem xét tại 3 kỳ họp. Ban đầu, Ban soạn thảo đề xuất đánh thuế (mức 45%) hoặc xử phạt hành chính đối với tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình hợp lý về nguồn gốc; sau đó dự thảo Luật thiết kế theo hai phương án là xem xét, giải quyết tại tòa và thu thuế thu nhập cá nhân.
Võ Hải