Mua pin theo xe - giải pháp đắt đỏ nhất
Khi đặt mua một chiếc ôtô điện, ví dụ Porsche Taycan, nhà sản xuất này sẽ bán xe kèm pin cho khách hàng. Đây đang là giải pháp đắt đỏ nhất.
Xe điện Porsche Taycan bán ra tại Việt Nam với hình thức mua xe liền pin. Ảnh: Quang Anh.
Pin là một trong những chi tiết đắt nhất của ôtô điện, chiếm khoảng 30-40% giá thành sản phẩm. Ở Anh, hầu hết xe điện vẫn đắt hơn khoảng 13.000 USD so với phiên bản động cơ đốt trong. "Rào cản lớn nhất của việc sở hữu xe điện là chi phí", chuyên gia Rod Dennis của RAC, hãng dịch vụ ôtô tại Anh nói với The Guardian.
Dù đã có một "cuộc cách mạng" về chi phí sản xuất pin, giảm từ mức 1.000 USD mỗi kWh năm 2010, xuống còn khoảng 150-200 USD mỗi kWh năm 2020, nhưng theo James Frith, người đứng đầu chuyên mục Tài chính Năng lượng Mới (NEF) thuộc hãng tin Bloomberg thì "để xe điện rẻ tương đương xe động cơ đốt trong, giá pin phải được đưa về ngưỡng 100 USD mỗi kWh". Tờ này đưa quan điểm tình trạng tăng giá nguyên vật liệu trên quy mô toàn cầu có thể tạo "điểm nghẽn", khiến mục tiêu hạ giá thành "trái tim năng lượng" của xe điện trở nên khó khăn hơn.
"Việc chi thêm cả nghìn USD chỉ cho ‘cảm giác sở hữu’ không phải là lựa chọn khôn ngoan. Chưa kể, người dùng sẽ phải tự chịu trách nhiệm về mọi rủi ro với khối pin nếu có", một chuyên gia ôtô nhận định.
Hoán đổi, thay thế pin
Để giảm bớt chi phí cho khách hàng, một số hãng xe điện đưa ra chính sách hoán đổi pin, nhằm tách pin khỏi giá xe. Cụ thể, thay vì mua đứt, khách sẽ thuê khối pin từ nhà sản xuất hoặc một bên thứ ba. Khi pin gần cạn, khách sẽ mang xe đến xưởng dịch vụ để thay pin mới đã được sạc đầy.
Bộ pin trên xe điện VinFast. Ảnh: VinFast.
Tháng 8/2020, NIO ra mắt dịch vụ thuê đổi pin BaaS (Battery as a Service) với phí thuê bao từ 980 NDT (150 USD) mỗi tháng. Theo "Tesla của Trung Quốc", dịch vụ này giúp hãng hạ giá xe khoảng 70.000 NDT (hơn 10.000 USD). Với khách hàng, việc nạp năng lượng cho chiếc xe cũng trở nên nhanh gọn tương tự như đổ xăng.
Tuy nhiên, chính sách hoán đổi pin cũng cho thấy nhiều bất cập. Trước NIO, mô hình hoán đổi pin đã được thử nghiệm ở các thị trường Pháp và Đài Loan (Trung Quốc), nhưng không thực sự thành công. Năm 2019, hãng xe Pháp Renault đã phải ngưng chính sách này.
"Hoán đổi pin sẽ phù hợp hơn với xe hai và ba bánh, sử dụng điện áp thấp, thường là 48V, và dung lượng pin nhỏ, từ 1,5kWh đến tối đa 4kWh", C.V. Raman, Trưởng bộ phận Kỹ thuật của Maruti Suzuki Ấn Độ, phân tích. Ông cho biết đây là nguyên nhân Maruti Suzuki không tham gia vào lĩnh vực kinh doanh hoán đổi pin ôtô điện.
"Pin ôtô sử dụng điện áp cao, được tích hợp nhiều công nghệ và liên quan đến hệ thống làm mát. Hoán đổi thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến tính toàn vẹn, gây mất an toàn và gia tăng rủi ro liên quan đến tiếp xúc điện", ông nói.
Ở một khía cạnh khác, Omprakash Upadhyay, chuyên gia về xe điện của TATA AutoComp (Ấn Độ) cho rằng, hoán đổi pin không hoàn toàn giúp giảm gánh nặng chi phí cho khách hàng. Mô hình này đòi hỏi cơ sở hạ tầng lớn, phức tạp và tốn kém khi các xưởng dịch vụ phải luôn dự trữ một lượng pin lớn đã được sạc sẵn.
"Mỗi chiếc xe phải có ít nhất 2 bộ pin, một bộ bên trong xe và một bộ có sẵn trong trạm thay pin. Điều này làm tăng chi phí của xe lên nhiều, vì thực tế pin là thành phần đắt nhất trong chiếc xe điện", Upadhyay nói.
Giải pháp thuê bao pin
Kết hợp được ưu điểm và hạn chế của hai hình thức mua đứt và hoán đổi là thuê bao pin, chính sách mà VinFast hứa hẹn áp dụng trong tương lai.
Một trạm sạc ôtô điện VinFast. Ảnh: VinFast.
Về mặt kinh tế, thay vì phải chi "một cục" hàng nghìn USD để mua pin, khách hàng sẽ được nhà sản xuất cho thuê pin. Mức phí thuê bao hàng tháng được hãng đưa ra dựa trên tính toán về quãng đường di chuyển trung bình.
Với mẫu VF e34, VinFast áp dụng phí thuê bao là 1,45 triệu đồng mỗi tháng, cho quãng đường 1.400 km. "Chi phí vận hành, gồm thuê pin và sạc điện, bằng đúng chi phí tiêu hao xăng, còn giá cả và các tính năng thì đều vượt trội so với xe xăng", bà Thái Thị Thanh Hải, Tổng Giám đốc VinFast nói.
Theo ước tính của GlobalData, chi phí mua trọn gói bộ pin tương đương tổng phí thuê bao trong hơn 8 năm. Hình thức "chia nhỏ" chi phí theo thời gian hiện được áp dụng khá phổ biến với các sản phẩm, dịch vụ công nghệ như gói cước điện thoại, truyền hình hoặc Internet.
Ưu điểm của hình thức thuê bao này là nhà sản xuất sẽ chịu trách nhiệm về pin trong suốt vòng đời sản phẩm, tới cả giai đoạn tái chế, mang lại sự an tâm hơn cho khách hàng. Như VinFast, hãng cam kết sẽ thay thế cho khách hàng một bộ pin mới khi khả năng tiếp nhận sạc của pin giảm xuống dưới 70%. Đây là lợi ích mà khách mua đứt pin không có được.
"Việc thuê pin giúp chủ xe được hưởng lợi nhiều hơn khi pin được kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng kịp thời bởi chính nhà sản xuất. Mô hình này sẽ là chìa khóa để xe điện phát triển trên quy mô lớn", GlobalData nhận định.
Tuấn Vũ