Sau gần ba năm kể từ khi dự án bị lập biên bản vi phạm, ngừng thi công, mới đây UBND Đồng Nai ra kết luận thanh tra tại khu dân cư Tân Thịnh, xã Đồi 61, huyện Trảng Bom. Sự việc được Thường trực Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực đưa vào diện theo dõi hồi cuối năm ngoái. Kết luận thanh tra cho thấy sự thiếu trách nhiệm của cán bộ xã, huyện và tỉnh để cho hàng trăm căn nhà xây trái phép suốt thời gian dài.
Hiện trạng 488 căn nhà xây trái phép ở Trảng Bom, ngày 12/4. Ảnh: Phước Tuấn
Năm 2016, sau khi có quyết định giới thiệu thực hiện dự án khu dân cư, Công ty cổ phần đầu tư LDG (gọi tắt là Công ty LDG, chủ đầu tư) đã thu mua, chuyển nhượng đất của người dân và một số đơn vị trên địa bàn. Tháng 5/2018, chưa có quyết định đồng ý chủ trương đầu tư và phê duyệt 1/500 dự án, Công ty LDG đã hợp đồng với nhiều công ty tiến hành san lấp nền, xây dựng cơ sở hạ tầng, hệ thống điện và thoát nước, cây xanh, các dãy nhà phố, biệt thự.
Ngày 28/5/2018, UBND xã Đồi 61 phát hiện Công ty LDG đang san lấp mặt bằng 1,5 ha, phần cốt nền tuyến đường trong dự án và lập nhiều lán trại bằng container, mái lá nên yêu cầu ngưng thi công. Tuy nhiên theo kết luận thanh tra, thay vì lập biên bản vi phạm hành chính, xã chỉ làm văn bản báo sự việc lên Phòng Tài nguyên và Môi trường, Quản lý đô thị và Văn phòng UBND huyện Trảng Bom. Khi biết được thông tin, các phòng chức năng huyện "lơ đi", không có động thái kiểm tra, xử lý hay báo cáo lãnh đạo về vấn đề này.
Một tuần sau, để hoàn thiện hồ sơ trình, tham mưu UBND tỉnh chấp nhận chủ trương đầu tư dự án, Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp UBND huyện Trảng Bom kiểm tra địa điểm lập dự án ở xã Đồi 61. Sau khi thị sát, đoàn công tác lập biên bản ghi nhận hiện trạng "chủ đầu tư đã san lấp mặt bằng", song sau đó được chỉnh sửa thành "chủ đầu tư đã phát quang mặt bằng". Dòng chữ này cũng xuất hiện trong văn bản UBND huyện Trảng Bom gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư góp ý chủ trương đầu tư dự án.
Lý giải với đoàn thanh tra tỉnh, bà Hoàng Thị Hiền, Phó chánh văn phòng Sở Kế hoạch và Đầu tư (thành viên đoàn kiểm tra thời điểm đó) cho biết việc chỉnh sửa do các thành viên đoàn kiểm tra thống nhất; trong đó ông Nguyễn Văn Quang, chuyên viên Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đồng Nai là người trực tiếp chỉnh sửa từ "san lấp" thành "phát quang".
Dự án đang bị thanh tra nhưng đã có 7 hộ dân chuyển vào ở. Ảnh: Quỳnh Trần
Theo cơ quan thanh tra dự án, việc ghi nhận hiện trạng không đúng thực tế đã giúp cho hồ sơ nhanh chóng được UBND tỉnh Đồng Nai thông qua chủ trương đầu tư dự án vào tháng 11/2018. Chưa kể trước thời điểm này 5 tháng, Công ty LDG đã cho san lấp và khởi công các dãy nhà phố, biệt thự trước cả khi quyết định đầu tư dự án được tỉnh thông qua.
Sau một năm kể từ thời điểm dự án được san lấp, tháng 4/2019, Phòng Quản lý đô thị Trảng Bom kiểm tra, dự án đã xây 201 căn nhà liền kế vườn, 89 căn nhà liên kế và 198 căn biệt thự. Việc phát hiện vi phạm trên cũng không được lập biên bản, xử lý hành chính. Để rồi một năm sau (tháng 4/2020) khi huyện kiểm tra, chủ đầu tư cho san nền, xây dựng 60% hệ thống hạ tầng kỹ thuật, 488 căn nhà, biệt thự hoàn thiện, 192 căn nhà đang xây phần móng.
Kết luận thanh tra xác định việc chỉnh sửa, ghi nhận hiện trạng dự án như vậy không đúng thực tế vì từ ngày 28/5/2018 UBND xã Đồi 61 đã phát hiện dự án xảy ra sai phạm. UBND huyện Trảng Bom đã nhiều đợt kiểm tra, phát hiện dự án xây hàng trăm căn nhà nhưng không lập biên bản vi phạm. Điều này cho thấy "chính quyền chưa làm hết trách nhiệm quản lý xây dựng" ở địa phương.
Sai phạm ở dự án chỉ bị lập biên bản xử phạt hành chính, yêu cầu ngừng thi công khi Thanh tra Sở Xây dựng Đồng Nai vào kiểm tra hồi tháng 8/2020. Ba tháng sau, Phòng Tài nguyên môi trường Trảng Bom mới lập biên bản vi phạm hành chính về đất đai. Huyện cũng có tờ trình UBND tỉnh xử phạt Công ty LDG 540 triệu đồng, truy thu 5,8 tỷ đồng tiền thu lợi bất chính từ vi phạm.
Dự án bị đình chỉ sản xuất, nhiều căn không được bảo dưỡng bị hư hỏng, xuống cấp. Ảnh: Quỳnh Trần
Tuy nhiên, lúc này dự án đã bán cho hơn 60 khách hàng với số tiền hơn 132 tỷ đồng. Khách đã thanh toán cho công ty 25-95% giá trị hợp đồng, 7 hộ chuyển đến sống. Đến tháng 12/2020, UBND huyện Trảng Bom mới triển khai việc thu hồi đất, đo đạc, kiểm đếm, trình phương án bồi thường mặt bằng dự án, tái định cư. Kết luận thanh tra cho rằng việc làm này của huyện là hình thức, sai quy định.
Quá trình thanh tra, tỉnh Đồng Nai còn phát hiện ông Hoàng Văn Dung, Giám đốc Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh đã ký chuyển nhượng sai luật cho Công ty LDG 16.000 m2 đất, trong đó có 12.000 m2 đất trồng lúa. Sự việc có dấu hiệu vi phạm các quy định về quản lý đất đai (Điều 174 Bộ luật Hình sự).
Ngoài ra, Phó chủ tịch phụ trách lĩnh vực đất đai, Giám đốc Sở Xây dựng, Chủ tịch UBND huyện Trảng Bom, Chủ tịch UBND xã Đồi 61, Trưởng phòng Tài nguyên môi trường, Quản lý đô thị... bị xác định thiếu trách nhiệm trong quản lý, để xảy ra hàng loạt sai phạm liên quan dự án. Đến nay, UBND tỉnh đã chuyển hồ sơ vụ việc cho công an điều tra.
Phước Tuấn