Aravind Adiga: 'Tôi đã lang thang và lắng nghe để viết sách'

Chi Mai -

Anh trò chuyện với báo giới về công việc viết lách.

- Anh có thể kể tên vài nhà văn ảnh hưởng đến con đường văn nghiệp của anh?

- Thật ra, nên nói rằng có một vài tên tuổi đã tác động đến tiểu thuyết đầu tay của tôi hơn là đã tác động đến tôi. Đó chính là ba nhà văn da đen người Mỹ sống thời hậu Chiến tranh thế giới lần thứ hai: Ralph Ellison, James Baldwin, and Richard Wright. Điều kỳ lạ là trong nhiều năm liền tôi chẳng động đến những cái tên này.

Tôi đã đọc Invisible Man của Ellison từ năm 1995 đến năm 1996, và không đọc lại nó nữa. Đến khi tôi viết xong cuốn sách The white tiger, tôi có thể cảm nhận sâu sắc rằng tôi mắc nợ cuốn sách kể trên như thế nào.

nhà văn trẻ Aravind Adiga. Ảnh: cache.boston.com

- Quá trình anh trở thành một nhà văn diễn ra như thế nào?

- Tôi hoàn thành bản thảo đầu tiên của cuốn The White tiger vào đầu năm 2005, và tôi bỏ nó qua một bên. Tôi cảm thấy mình phải bỏ cuốn sách này. Vào tháng 12/2006, lúc đó thật sự tôi chẳng hiểu được lý do gì tôi quay lại Ấn Độ sau một thời gian dài sống ở nước ngoài, tôi lật giở những trang bản thảo cũ và bắt đầu viết lại nó hoàn toàn. Tôi hì hục viết khoảng một tháng, đến gần đầu tháng giêng năm 2007 tôi nhận ra rằng rốt cuộc tôi đã viết được một cuốn tiểu thuyết.

- Từ nguồn cảm hứng nào anh sáng tạo nên nhân vật Balram Halwai trong cuốn sách?

- Balram Halwai là tổng hợp của nhiều người mà tôi từng gặp gỡ khi đi thăm thú nhiều nơi trên đất Ấn. Tôi bỏ ra rất nhiều thời gian để rong ruổi ở những nhà ga, trạm xe buýt, những khu ổ chuột và các xóm nghèo... Tôi trò chuyện và lắng nghe những câu chuyện của họ, những người xung quanh tôi... Tôi đã nghe được những lời than, những lời nói giận dữ hàng ngày hàng giờ của những người thuộc tầng lớp trung lưu Ấn Độ. Và những lời ta thán này chưa bao giờ được ghi chép lại.

- Cuốn sách này có nhiều chi tiết phong phú: từ nạn nhũng nhiễu thường xuyên của lực lượng cảnh sát cho đến hệ thống chính trị, từ những tầng lớp phục vụ của thành phố Delhi cho đến các thương gia của thành phố Bangalore. Kinh nghiệm thực tế nào đã giúp anh viết nên những chi tiết đó?

- Cuốn sách là một tiểu thuyết, nó hoàn toàn hư cấu. Không có điều gì bạn đọc được thật sự xảy ra và các nhân vật bạn gặp trong đó cũng không có thật. Tuy vậy, nó được xây dựng trên nền tảng hiện thực ở Ấn Độ.

Đây là một ví dụ: cha của Balram, trong tiểu thuyết, chết vì lao phổi. Đấy là cái chết của một nhân vật được tạo ra mà thôi, nhưng ẩn chứa đằng sau nó là một sự thật kinh hoàng: Có gần nghìn người dân Ấn Độ, hầu hết đều nghèo khổ, chết mỗi ngày vì ho lao. Vì vậy, nếu có nhân vật nào như cha của Balram thật sự tồn tại, và ông ta làm nghề phu kéo xe, thì xác suất ông phải chết vì bệnh lao là rất cao. Tôi đã cố gắng đảm bảo rằng những gì được viết ra trong tiểu thuyết đều có mối tương quan với hiện thực ở Ấn Độ. Những bệnh viện công, những cửa hàng nước hoa và các nhà thổ xuất hiện trong tiểu thuyết đều dựa trên những địa điểm thật ở Ấn mà tôi biết đến.

- Trong tiểu thuyết, anh viết về bản chất nhị phân của văn hóa Ấn: Ánh sáng và Bóng đêm; hệ thống đẳng cấp được tinh giản thành hai loại người: "Những người có vòng bụng lớn và Những người có vòng bụng nhỏ". Anh có thể nói rõ hơn vì sao anh nghĩ đất nước này đi đến việc chia thành hai phân hạng như thế?

- Tôi không có chủ định đồng nhất độc giả với nhân vật Balram trong mọi thời điểm: một số người không muốn bị đồng nhất với anh ta. 50 năm qua đã chứng kiến những thay đổi bừa bãi của xã hội Ấn Độ, và những thay đổi này - dù phần lớn là nhằm để tốt hơn - đã đảo lộn những thứ bậc truyền thống, những chuẩn mực cũ kỹ của cuộc sống. Nhiều người nghèo bị bỏ mặc trong lúng túng và và mớ bòng bong phức tạp giữa những người Ấn mới đang hình thành quanh họ.

- Liệu tệ tham nhũng ở Ấn Độ có lan tràn như anh mô tả trong cuốn sách, và bản chất của các tầng lớp trên sẽ được thay đổi hay vẫn giữ nguyên bởi những biến chuyển trong nền kinh tế ở Ấn Độ?

- Hãy hỏi bất kỳ người Ấn Độ nào, dù giàu hay nghèo, về nạn tham nhũng ở đây. Rất tồi tệ. Chẳng có dấu hiệu nào là nó sẽ mất đi cả. Về việc tương lai Ấn Độ sẽ ra sao - đó có lẽ là một trong những câu hỏi khó nhất trên thế giới.

- Tiểu thuyết của anh vẽ lên một Ấn Độ mà chúng tôi không thường được biết đến. Với anh, liệu có quan trọng không khi đưa ra một cái nhìn với quan điểm khác như thế?

- Tôi cho rằng, lý do chủ yếu để mọi người tìm đọc cuốn sách này là nó làm cho người ta hứng thú đeo đuổi qua từng trang đến cuối trang sách. Tôi không đọc bất cứ cái gì chỉ vì tôi "phải", mà tôi đọc những gì tôi yêu thích, và tôi hy vọng các độc giả của tôi cũng sẽ tìm thấy sự vui thú ấy trong cuốn sách này.

Tôi chỉ đơn thuần viết về một Ấn Độ mà tôi biết, là nơi tôi sinh sống. Đó không phải là một "Ấn Độ khác" đối với tôi.

- Xuất thân là phóng viên mảng kinh tế, điều đó đã giúp anh như thế nào tronng việc xây dựng nhân vật là một nhà thầu khoán thành công, tự lập?

- Thật tình mà nói, kinh nghiệm là phóng viên mảng kinh tế giúp tôi nhận ra rằng, phần lớn những gì được viết ra bởi các tạp chí kinh tế đều nhảm nhí cả. Tôi không quan trọng việc kinh doanh hay kiểu văn chương kết hợp. Ấn Độ đang bị tràn ngập với những đầu sách kiểu "làm thế nào để trở thành một doanh nhân trong thời đại Internet", và chúng hứa hẹn chắc chắn sẽ biến bạn thành Iacocca (doanh nhân thành đạt người Mỹ, người được biết đến nhiều nhất với việc làm sống lại tập đoàn ôtô Chrysler) trong chỉ 1 tuần. Đấy là loại sách mà người kể chuyện của tôi đề cập đến, hài làm sao khi anh ta biết một điều rõ ràng là cuộc sống bên ngoài khó khăn bội lần so với những gì các cuốn sách hứa hẹn.

- Với những thay đổi mạnh mẽ đang diễn ra ở Ấn Độ, liệu nhân vật Balram trên con đường tìm kiếm thành công có phải trả giá?

- Hiện nay ở Ấn Độ có rất nhiều triệu phú tay trắng làm nên, và dĩ nhiên cũng có nhiều doanh nhân thành công. Nhưng hãy nhớ là có hơn 1 tỷ người đang sống ở đó, và phần đông số họ - những người bị từ chối các dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo đúng quy định, giáo dục, và cả công ăn việc làm - để lên đến đỉnh đều sẽ làm những gì Balram đã làm.

- Trọng tâm của tiểu thuyết và điều mà trái tim của Balram luôn day dứt chính là tính căng thẳng giữa lòng trung thành với chính bản thân và với gia đình. Liệu sự căng thẳng này có phản ánh một xung đột cụ thể của đất nước Ấn Độ, hay đó là sự căng thẳng mang tính toàn cầu?

- Loại mâu thuẫn ấy có lẽ căng thẳng hơn cả ở Ấn Độ, vì kết cấu gia đình ở đây vững chắc hơn ở Mỹ chẳng hạn. Sự trung thành với gia đình rõ ràng là bài toán thử tư cách đạo đức của một người. (Vì vậy, câu "Bạn hỗn hào với mẹ mình sáng nay" có thể tương tự "Bạn thụt két ngân hàng sáng nay" vậy). Loại xung đột như vậy, ở một chừng mực nào đó, có thể xuất hiện ở khắp nơi.

- Tiếp theo anh sẽ làm gì?

- Viết một tiểu thuyết khác.

The White Tiger được giới phê bình đánh giá là một tiểu thuyết xuất sắc mang giọng văn kể chuyện nhẹ nhàng mà sắc sảo, độc đáo hiếm có. Nhân vật chính trong cuốn sách Balram Halwai là một con người phức tạp. Anh ta là một người hầu. Một triết gia. Một doanh nhân. Một kẻ giết người. Trải qua 7 đêm, Balram kể lại một câu chuyện kinh khủng về quá trính làm thế nào anh đạt được thành công trong cuộc sống, khi mà bản thân chẳng có gì ngoại trừ đầu óc khôn lanh của chính anh ta. Tiểu thuyết The white tiger. Sinh ra trong nghèo khó, Balram gặp may khi anh ta được một người đàn ông giàu có trong làng thuê làm tài xế Sau vô lăng của chiếc xe hơi sang trọng, một cuộc đời mới mở ra với Balram. Balram mau chóng quan sát và học hỏi những mánh lới từ các ông chủ của mình cách làm ăn gian lận để trục lợi như thế nào, làm ăn với giới đầu cơ và tham nhũng ra sao. Hiện tại cuốn The White Tiger được bán ở 16 quốc gia trên thế giới.

Chi Mai lược dịch
(Nguồn: bookbrowse)