Bộ Quốc phòng Ukraine hôm 13/5 nhận định tình hình ở Kharkov đang "hết sức phức tạp và thay đổi nhanh chóng" khi quân đội Nga phát động tấn công ở nhiều khu vực khác nhau, đồng thời thừa nhận "đối phương đã đạt được thành công về chiến thuật" trong chiến dịch này.
Ngôn ngữ được quân đội Ukraine dùng để mô tả tình hình tiền tuyến đã thay đổi đáng kể trong vòng 72 giờ qua, thường xuyên xuất hiện những cụm từ như "chiến đấu phòng thủ đang tiếp diễn", "xấu đi đáng kể" và "thành công chiến thuật của Nga".
Giới lãnh đạo quân đội Ukraine hiếm khi thể hiện thất vọng trên truyền thông, nhưng giọng điệu tiêu cực những ngày qua phản ánh tình hình căng thẳng ở tiền tuyến. Lực lượng Nga không tiến quân chậm rãi ở một địa điểm cụ thể, mà đang mở 4 mũi tấn công đồng thời trên toàn bộ tiền tuyến.
Lực lượng Nga pháo kích Vovchansk trong video công bố hôm 13/5. Video: Telegram/Warriorofnorth
Nga đang dồn lực để chạy đua với thời gian, nhằm giành tối đa lợi thế trước khi những khoản viện trợ quân sự đầu tiên trong gói 61 tỷ USD của Mỹ được chuyển đến tay Ukraine.
Vấn đề nghiêm trọng nhất với Kiev hiện nay là chiến dịch trên bộ của Moskva nhằm vào tỉnh đông bắc Kharkov. Các đơn vị Nga bắt đầu vượt qua biên giới hôm 10/5, tiến sâu khoảng 5-7 km vào sâu trong lãnh thổ Ukraine, kiểm soát ít nhất 9 ngôi làng và vùng đất rộng 100 km2 dọc biên giới.
Các quan chức Ukraine nói rằng Nga đang triển khai 5 tiểu đoàn để tấn công thành phố biên giới Vovchansk, nơi hứng chịu nhiều đợt pháo kích và không kích dữ dội. Nga tuyên bố binh sĩ của họ đã kiểm soát phần tây và bắc Vovchansk nhưng Ukraine bác bỏ.
Giới blogger quân sự Ukraine nói rằng làng Lyptsi cũng đang bị đe dọa. Nếu giành được địa điểm này, lực lượng Nga có thể triển khai pháo binh để công kích trực tiếp vào thành phố Kharkov lớn thứ hai Ukraine.
"Đây là cơn ác mộng với Kiev vì hai lý do. Họ từng giành lại khu vực sau chiến dịch phản công chớp nhoáng cách đây 18 tháng, nhưng không củng cố phòng tuyến và để quân đội Nga dễ dàng vượt qua biên giới. Tiến công Kharkov cũng giúp Nga trói chân nhiều đơn vị Ukraine, trong bối cảnh Kiev đang thiếu hụt nghiêm trọng về người và khí tài", nhà bình luận Nick Walsh của CNN nhận xét.
Vị trí thành phố Vovchansk (cách gọi khác là Volchansk), ở tỉnh Kharkov. Đồ họa: RYV
Nga cũng đạt nhiều thành công ở các khu vực khác dọc tiền tuyến. Đây sẽ là mối lo ngại hàng đầu với Kiev, cho thấy Moskva đang hiệp đồng tấn công trên mọi hướng, buộc Tổng thống Volodymyr Zelensky cùng giới lãnh đạo quân đội Ukraine lựa chọn những địa điểm cần tăng viện và những khu vực phải từ bỏ.
Loạt thành trì trên phòng tuyến của Ukraine ở miền đông, gồm Chasov Yar, Netailove và Krasnohorivka cũng đang chịu áp lực dữ dội. Nếu thủng phòng tuyến tại khu vực này, quân đội Ukraine có nguy cơ mất quyền kiểm soát với phần còn lại của tỉnh Donetsk.
Các đơn vị Ukraine dường như cũng đã rút khỏi làng chiến lược Rabotino, một trong những mục tiêu hiếm hoi mà Kiev giành được trong chiến dịch phản công quy mô lớn hồi giữa năm 2023.
Binh sĩ Ukraine triển khai ở mặt trận Kharkov hồi tháng 4. Ảnh: AFP
Những phát biểu của quân đội Ukraine gần đây cho thấy giới lãnh đạo đã bắt đầu công khai thừa nhận tình hình xấu đi rõ rệt. Họ cách chức chỉ huy phụ trách mặt trận Kharkov, điều gần như không thể xảy ra trong lúc "nước sôi lửa bỏng", trừ khi có những lý do khẩn thiết.
Denys Yaroslavskyi, chỉ huy đơn vị trinh sát Ukraine tại Kharkov, nói rằng các quan chức tuyên bố đã xây dựng các tuyến phòng thủ với chi phí khổng lồ, nhưng chúng "không tồn tại" trên thực tế. "Chẳng có phòng tuyến đầu tiên nào cả. Chúng tôi nhìn thấy lính Nga thản nhiên tiến vào, không có bãi mìn nào trên đường đối phương di chuyển", Yaroslavskyi nói.
"Có vẻ Kiev quá tin tưởng vào chiến dịch phản công lớn vào mùa hè năm ngoái, đến mức họ không tính đến nguy cơ đối mặt với diễn biến xấu trong mùa hè năm nay", Walsh nêu quan điểm.
Chính phủ Ukraine cũng đang gặp khó khăn trong nỗ lực thu hút sự chú ý của thế giới. Những phát biểu cứng rắn của các bộ trưởng phương Tây, cùng hàng loạt chuyến thăm của quan chức cấp cao trong chính quyền Mỹ, vẫn không thể đẩy lùi sự mệt mỏi với chiến sự.
"Nhiều người tin rằng giúp đỡ Ukraine giành chiến thắng là động thái bắt buộc về mặt chiến lược của phương Tây, chứ không phải điều mà người dân yêu cầu. Cả thế giới muốn cuộc chiến này biến mất, nhiều chú ý đang đổ dồn vào thảm họa nhân đạo ở Trung Đông", Walsh nhận xét.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cuối tuần trước đề cử nhà kinh tế Andrey Belousov làm Bộ trưởng Quốc phòng và bổ nhiệm ông Sergei Shoigu làm thư ký Hội đồng An ninh Liên bang Nga. Đây là sự thay đổi lớn nhất trong giới lãnh đạo quân đội Nga kể từ khi Nga phát động chiến dịch. Mỹ bình luận rằng động thái này cho thấy sự "tuyệt vọng" của Nga vì phải trả giá đắt cho chiến dịch ở Ukraine.
Tuy nhiên, Walsh đánh giá đây là dấu hiệu cho thấy Moskva đang tích hợp cuộc chiến vào nền kinh tế và chuẩn bị nền tảng cho chiến sự kéo dài thêm nhiều năm.
Điều đối nghịch đang diễn ra ở phương Tây, khi họ ngày càng chán nản vì chiến sự kéo dài. Tranh cãi ở quốc hội Mỹ khiến khoản viện trợ quân sự 61 tỷ USD không được thông qua suốt nhiều tháng và tác động đáng kể tới năng lực tác chiến của Ukraine. Các quan chức châu Âu liên tục tuyên bố sẽ bù đắp khoảng trống nhưng không thể làm được điều đó.
"Tin tức của Ukraine đang xấu đi từng ngày. Mặt đất đang khô và cứng dần, phù hợp với những đợt tiến công quy mô lớn bằng thiết giáp và xe cơ giới. Nga đang nắm lợi thế lớn chưa từng thấy kể từ sau tháng 3/2022, trong khi Ukraine phải thừa nhận tình hình tồi tệ. Phần lớn thế giới đã mệt mỏi với xung đột, nhưng Nga thì không", Walsh nêu quan điểm.
Vũ Anh (Theo CNN)