Khu di tích Chủ tịch Hồ Chí Minh (Ba Đình, Hà Nội) đang triển lãm nhiều ảnh tư liệu về Hồ Chủ tịch sau 55 năm ngày Người ra đi (2/9/1969- 2/9/2024). Đây là nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh sống và làm việc lâu nhất, 15 năm từ ngày 19/12/1954 đến 2/9/1969.
Trong ảnh, Hồ Chủ tịch làm việc tại nhà 54 - nơi gắn bó từ năm 1954 đến 1958. Hồi ức ông Vũ Kỳ, thư ký riêng 24 năm kể rằng trở về Hà Nội lần thứ hai sau kháng chiến chống Pháp, Hồ Chủ tịch không ở Dinh toàn quyền cũ mà ở ngôi nhà của một thợ điện cũ có ba phòng nhỏ.
Ngoài gặp gỡ hàng trăm đại biểu trong nước từ các tầng lớp công nhân, nông dân, trí thức, quân đội, đồng bào các dân tộc thiểu số, đồng bào miền Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn đón tiếp các nguyên thủ quốc gia, bạn bè quốc tế.
Ảnh ghi lại Hồ Chủ tịch tiếp đoàn đại biểu Đảng Cộng sản Trung Quốc tại tầng hai nhà sàn, tháng 9/1960.
Chủ tịch Hồ Chí Minh chụp ảnh cùng đội công binh xây dựng nhà sàn, tháng 5/1958. Sau bốn năm ở tại nhà 54, Hồ Chủ tịch chuyển sang sinh hoạt và làm việc tại nhà sàn phía đối diện ao cá.
Ngôi nhà bằng gỗ hai tầng, mái ngói theo lối nhà sàn của đồng bào Việt Bắc, do kiến trúc sư Nguyễn Văn Ninh, nguyên Cục phó Cục Thiết kế kiến trúc thuộc Bộ Giao thông Thủy lợi phụ trách. Đoàn 5 Cục Doanh trại, Tổng cục Hậu cần Quân đội nhân dân Việt Nam thi công.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Thủ tướng Phạm Văn Đồng tiếp đoàn đại biểu đầu tiên của Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam ra thăm miền Bắc, tháng 10/1962. Sống cạnh nhau trong khu nhà, hai người thường cùng ăn cơm, bách bộ và bàn công việc, theo hồi ức thư ký Vũ Kỳ.
Ngoài thực hiện đối nội đối ngoại, Hồ Chủ tịch cùng Trung ương Đảng và Chính phủ đề ra đường lối kháng chiến cho cách mạng tiến tới thống nhất nước nhà. Ảnh tư liệu ghi lại ngày 28/12/1967, Chủ tịch Hồ Chí Minh dự hội nghị Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng, thông qua quyết định mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968.
Sau giờ làm việc, Người thường cùng các nhân viên, cán bộ trong Phủ Chủ tịch đi cuốc đất trồng rau, tự tăng gia sản xuất.
Người chăm cây vú sữa đồng bào miền Nam tặng. Mùa đông đến Hồ Chủ tịch bện rơm cuốn quanh thân cây để chống giá lạnh của miền Bắc.
Ao cá nằm giữa nhà 54 và nhà sàn là nơi Hồ Chủ tịch thường cho cá ăn sau giờ làm việc cuối chiều, rồi bách bộ xong mới về ăn cơm.
Hồ Chủ tịch đứng xem các cảnh vệ đánh bắt được con cá nặng 24 kg dưới ao, tháng 5/1969. Theo hồi ký của thư ký Vũ Kỳ, thời gian này sức khỏe Người giảm sút nhưng rất kiên trì luyện tập. Ông Kỳ nhớ dịp sinh nhật Người ngày 19/5/1969, lúc 5h30 sáng, khi anh em phục vụ đưa các con đến chúc mừng thì thấy ông cụ đang ngồi ở bàn, ném bóng vào cái giỏ đựng giấy ở góc nhà, rất kiên trì, rất cố gắng.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng trẻ nhỏ vui văn nghệ dịp Quốc tế thiếu nhi, tháng 5/1969. Suốt 24 năm làm Chủ tịch nước, hầu như năm nào Người cũng gửi thư cho thiếu niên, nhi đồng.
Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời, Bộ Chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng đã quyết định bảo quản khu lưu niệm, di tích và các hiện vật tại Phủ chủ tịch. Trong ảnh, ông Vũ Kỳ dặn dò bộ đội sơ tán tài liệu, hiện vật đề phòng bị đánh bom khi Mỹ bắn phá miền Bắc năm 1972.
Các đơn vị bộ đội xây dựng Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh vào thăm Khu di tích Phủ chủ tịch, năm 1975.
Cán bộ Cục Cảnh vệ - người được cử đến cắt tóc phục vụ Chủ tịch Hồ Chí Minh bày biện dụng cụ và thao diễn lại để chụp ảnh làm tư liệu, tháng 3/1976. Sau 55 năm Hồ Chủ tịch đi xa, nhiều hiện vật được bảo quản nguyên trạng: chiếc đồng hồ dừng lại ở 9h47, tờ lịch treo tường để ngày 2/9/1969...
Năm 2009, Khu di tích Hồ Chí Minh tại Phủ chủ tịch được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt đợt đầu tiên. Tính từ cuối năm 1969 đến hết tháng 6/2024, nơi này đón gần 72,9 triệu lượt đồng bào trong nước và hơn 16,5 triệu lượt khách quốc tế viếng thăm.
Hoàng Phương
Ảnh tư liệu