Pep Guardiola luôn rất bất bình trước quan điểm rằng Man City thành công như hiện nay là nhờ số tiền gần 2,8 tỷ USD mà Tập đoàn Abu Dhabi United đổ vào CLB 13 năm qua. "Chuyện đâu có đơn giản là tiền bạc. Nếu bạn nghĩ như vậy, thì bạn sai lầm rồi", HLV người Catalonia từng nói.
Nhưng thứ Bảy 29/5, Guardiola và Man City sẽ đá trận chung kết Champions League đầu tiên trong lịch sử trên sân Dragao, Porto, Bồ Đào Nha. Đối thủ là Chelsea - đội duy nhất chi nhiều tiền hơn họ ở kỳ chuyển nhượng hè năm ngoái, và là đội bóng do tỷ phú mang hai quốc tịch Nga và Israel Roman Abramovich làm chủ.
Nếu Arsenal đánh bại Villarreal để gặp Man Utd ở trận tranh ngôi vô địch Europa League năm nay, kịch bản hai trận chung kết Cup châu Âu toàn Anh đã có thể lặp lại. Năm 2019, bóng đá Anh làm nên lịch sử khi góp cả bốn đại diện ở chung kết Champions League và Europa League. Mùa đó, Liverpool gặp Tottenham tại Champions League, còn Chelsea đụng Arsenal ở Europa League. Đấy là lần đầu tiên trong lịch sử, bốn đội vào chung kết hai Cup châu Âu đều đến từ một quốc gia.
Bóng đá Anh hưởng trọn niềm vui, nhưng đây lại là cơn ác mộng của những nền bóng đá có truyền thống ở châu Âu. Ngoại hạng Anh với tiềm lực tài chính mạnh mẽ đang gặt hái thành quả và dần thống trị đấu trường châu lục.
"Những đội như Real hay Juventus nhận ra điều gì đang xảy ra. Cơn ác mộng tồi tệ nhất của họ đã trở thành hiện thực", Josh Robinson - ký giả của tờ The Wall Street Journal - nói với Goal. "Họ biết rằng những CLB lớn của Ngoại hạng Anh có thể kiếm nhiều tiền hơn mỗi năm, đặc biệt là từ các hợp đồng bản quyền truyền hình, để từ đó tạo lợi thế trên thị trường chuyển nhượng, và chiêu mộ những HLV hàng đầu. Hãy nhìn vào những HLV đẳng cấp tại Ngoại hạng Anh bây giờ: Pep Guardiola ở Man City, Jurgen Klopp ở Liverpool, Thomas Tuchel ở Chelsea, hay Carlo Ancelotti ở Everton".
"Những CLB khác tại châu Âu chắc hẳn đang nghĩ rằng, Ngoại hạng Anh đang thống trị đấu trường châu lục, như giai đoạn cuối những năm 2000. Nhưng họ cũng tự nhủ rằng 'Làm sao để có thể đuổi kịp những ông lớn Ngoại hạng Anh? Cái chúng ta cần là giải đấu quốc nội hấp dẫn với nhiều ứng viên có thể cạnh tranh ở đấu trường châu lục'. Nhưng khoảng cách về mặt kinh tế ngày càng có sự chênh lệch trong những năm qua. Serie A, La Liga không thể đạt số tiền từ bản quyền truyền hình lớn như Ngoại hạng Anh. Và đó là lý do Juventus, Real hay Barca bấu víu vào dự án Super League", Robinson phân tích thêm.
Covid-19 ảnh hưởng tới nhiều đội tại Ngoại hạng Anh, nhưng nó đồng thời tàn phá nhiều đối thủ của họ tại châu Âu. Đại dịch đã làm lộ rõ những điểm yếu của mô hình kinh doanh được coi là nền móng cho thành công của các đội bóng này.
Ít tuần sau khi vô địch Serie A, Chủ tịch Inter Steven Zhang đã đề nghị các cầu thủ giảm từ 10-15%, tương đương khoảng 36 triệu trong tổng tiền lương 267 triệu USD hiện tại. Chưa hết, công ty chủ quản Suning còn yêu cầu Inter thu lợi nhuận từ 85 triệu đến 100 triệu USD từ bán cầu thủ. Vì phản đối chính sách này, HLV Antonio Conte từ chức hôm 26/5.
Juventus cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự. "Lão bà" lên kế hoạch bán Cristiano Ronaldo hè 2021 để thoát khỏi gánh nặng tài chính, dù đã giành vé dự Champions League mùa tới. Ronaldo hiện hưởng lương 36,5 triệu USD mỗi năm tại Juventus - cao nhất Serie A - theo hợp đồng có hiệu lực đến hè 2022.
Tại La Liga, Real không chi một xu nào trong hai kỳ chuyển nhượng vừa qua, nhưng khó khăn của họ chưa thấm thía gì so với Barca. Theo báo cáo tài chính, tiền mặt và các khoản tương đương tiền của Barca vào tháng 6/2020 là 197 triệu USD. Nợ ngắn hạn của họ tăng vọt từ 834 triệu USD lên 1,177 tỷ USD. Trong đó, Barca nợ 19 CLB khác tới 153 triệu USD tiền chuyển nhượng cầu thủ. Họ cũng nợ ngân hàng 323 triệu USD. Đội chủ sân Camp Nou đã đề nghị các ngân hàng lớn như Goldman Sachs, Allianz, Barings, Amundi hay Prudential cho khất nợ.
Vì tài chính bất ổn, các ông lớn của bóng đá châu Âu đã tìm hướng khác để thu về lợi nhuận. Hôm 16/4, UEFA công bố thể thức mới áp dụng cho Champions League từ 2024. Theo đó, giải đấu sẽ tăng số đội tham dự lên 36, đồng nghĩa các đội phải thi đấu nhiều trận hơn. Và để đảm bảo tiến độ, UEFA muốn bố trí thêm bốn ngày thi đấu vào giữa tuần. Ngoài ra, UEFA còn muốn mặc định sao quyền dự giải cho một số CLB lớn.
Các ông lớn của bóng đá châu Âu không hài lòng với sự thay đổi này. Hôm 18/4, 12 CLB, gồm Man Utd, Man City, Liverpool, Chelsea, Arsenal, Tottenham, Real, Barca, Atletico, Juventus, Inter và AC Milan đã bắt tay thành lập một giải đấu mới mang tên Super League để phân chia lại lợi nhuận. Tuy nhiên, chỉ hai ngày sau, nhóm "Big 6" Ngoại hạng Anh đã đồng loạt rút khỏi dự án, trước áp lực từ làn sóng chỉ trích của người hâm mộ và các tuyên bố cứng rắn của chính phủ Anh
"Các đội tham gia vào Super League biết rằng CĐV sẽ phản ứng, nhưng họ hy vọng rằng mọi thứ sẽ nguội lạnh dần, và dự án sẽ được thông qua", Robinson tiết lộ. "Nhưng cái họ không ngờ được, là những ý kiến chính trị. Một khi Thủ tướng Boris Johnson lên tiếng và can thiệp, Super League sẽ sụp đổ".
Việc Super League tạo ra tiếng vang lớn khi ra đời cũng không giúp được gì. "Không ai ngạc nhiên khi Super League được thành lập. Nhưng cách họ thông báo dự án thì quá tệ. Nhiều đội, như Juventus và Real, đã xây dựng dự án này trong nhiều năm. Nhưng cách họ thông báo mọi thứ thì quá dở, logo thì xấu, còn website không bắt mắt. Sự nghiệp dư của Super League đã nổi trội hơn so với những khoản phí liên quan", Ronan Evain - thành viên của mạng lưới người hâm mộ bóng đá chính thức Football Supporters Europe - nói với Goal.
"Có thể họ phải đẩy nhanh tiến trình hoàn thành dự án, hoặc họ nghĩ rằng dự án này tuyệt vời đến mức không cần phải quan tâm tới hình thức bên ngoài. Tôi nghĩ điều đó cho thấy việc, nhiều đội không được điều hành bởi những người có thực lực. Có giả thuyết cho rằng, Super League được tạo ra để gây áp lực lên UEFA, nhưng điều đó không chính xác. Những đội đó thực sự muốn ly khai khỏi UEFA", Evain nói thêm.
Các CLB lớn của châu Âu đã sử dụng con át chủ bài - một giải đấu ly khai khỏi UEFA, mà vẫn thua cuộc. Mọi thứ thậm chí đã phản tác dụng. Vị trí của Chủ tịch Florentino Pérez tại Madrid có thể được đảm bảo, nhưng nhiệm kỳ của Andrea Agnelli ở Juventus đang bị đe dọa nghiêm trọng. Agnelli là Phó chủ tịch Super League, kiêm Chủ tịch Juventus. Ông là một trong những nhân vật ảnh hưởng lớn nhất tới sự hình thành Super League. Agnelli thậm chí đã bỏ vị trí Chủ tịch Hiệp hội CLB châu Âu (ECA), để tham gia sáng lập Super League. Giờ đây, doanh nhân Italy đã mất thể diện, tầm ảnh hưởng và cả mối quan hệ bạn bè ở sân chơi quốc tế.
Đưa ra ý tưởng về giải đấu ly khai như Super League từ lâu đã là một công cụ hiệu quả để gây sức ép lên đối thủ cạnh tranh trong nước hoặc cơ quan quản lý, nhằm thu về quyền lực hoặc phần chia doanh thu lớn hơn. Nhưng mọi thứ đã đổ bể, và Ngoại hạng Anh có thể sẽ áp dụng một điều luật ngăn chặn các CLB thành viên ly khai theo Super League hay bất cứ giải đấu nào khác. Điều luật mới sẽ có hiệu lực từ mùa tiếp theo, nếu được thông qua trong cuộc họp thường niên của Ngoại hạng Anh vào tháng Sáu.
Nhưng với UEFA, việc Super League ra đời chẳng khác nào một đấng cứu thế. Sau khi công bố thể thức mới áp dụng cho Champions League từ năm 2024, UEFA nhận được sự phản ứng dữ dội từ nhiều liên đoàn thành viên, trong đó có Liên đoàn Bóng đá Anh (FA).
Theo Chủ tịch Steve Parish của Crystal Palace, việc UEFA sắp xếp thêm bốn ngày thi đấu vào giữa tuần sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng tới các giải cúp quốc nội tại Anh, là Cup FA và Cup Liên đoàn Anh. Ngoài ra, nó cũng làm gia tăng khoảng cách giàu nghèo giữa các CLB. Nhưng tâm điểm của sự chỉ trích đã dồn về phía Super League, kể từ khi giải đấu này được thông báo thành lập.
Hôm 25/5, UEFA thông báo đã hoàn tất thủ tục để ra án phạt với Real Madrid, Barca và Juventus - ba đội vẫn từ bỏ dự án Super League. "Sau cuộc điều tra do các thanh tra đạo đức và kỷ luật của UEFA tiến hành liên quan đến Super League, các thủ tục kỷ luật đã được mở đối với Real Madrid, Barca và Juventus để xem xét khả năng vi phạm khung pháp lý của UEFA. Án kỷ luật ba đội bóng này sẽ được công bố trong vài ngày tới", thông báo của UEFA có đoạn.
Nếu UEFA quyết xử phạt ba ông lớn kia, các CLB Anh càng hưởng lợi hơn. Họ vẫn góp mặt ở giải quốc nội hấp dẫn và giàu tính cạnh tranh nhất thế giới: có tới sáu đội cạnh tranh cho bốn suất dự Champions League, bên cạnh Leicester City đang nổi lên như một thế lực lớn. Nhưng sự vượt trội của bóng đá Anh được thể hiện rõ hơn cả ở khía cạnh tài chính. Có tới 12 CLB Anh vào top 30 đội giàu nhất thế giới, theo bảng xếp hạng mới nhất của hãng kiểm toán Deloitte. Ở mùa 2019-2020, Sheffield United - đội kết thúc ở vị trí thứ chín - cũng có doanh thu tốt hơn AC Milan - đội từng đoạt bảy Cup C1 / Champions League.
Các đội giàu truyền thống của bóng đá châu Âu vẫn sẽ phải đối mặt với kinh tế khó khăn, ngay cả trong thời kỳ hậu Covid-19. "Barca và Real cần rất nhiều tiền. Chủ tịch Barca Joan Laporta vừa đạt thỏa thuận vay 120 triệu USD từ một ngân hàng của Mỹ, nhưng số tiền này chỉ dùng để thanh toán các khoản nợ lương của cầu thủ và nhân viên trong đội, và sẽ thêm vào khoản nợ vốn đã rất lớn của họ", Andy West - một chuyên gia về La Liga - nhận định.
"Với Real, có thể chúng ta sẽ thấy họ có những thỏa thuận, như đã ký với hội đồng thành phố nhiều năm trước về việc bán sân tập của CLB. Real sẽ phải nghĩ ra cách kiếm tiền, bởi cả họ và Barca đều không chấp nhận sự thật rằng hai đội không còn là CLB lớn nhất thế giới", West nói thêm.
Tin vui là ngày càng có thêm nhiều lời kêu gọi thành lập một cơ quan quản lý độc lập ở Anh. Tất nhiên, gần như không thể đảm bảo công bằng trên toàn châu Âu nếu chỉ một quốc gia chấp nhận thay đổi.
"Real và Barca ghen tị với các thương vụ bản quyền truyền hình của Ngoại hạng Anh, nhưng họ không thực sự quan tâm đến Arsenal hay Tottenham", West khẳng định. "Những đội khiến họ lo lắng là Man City, Chelsea - hai đội có mặt tại chung kết Champions League, và PSG. Tại sao ư? Bởi ba đội này nhận được sự hậu thuẫn từ những ông chủ dầu mỏ. Vì vậy, không có giới hạn cho những gì mà Man City, Chelsea hay PSG có thể chi tiêu. Những đội này nợ bao nhiêu không quan trọng, bởi những ông chủ của họ có nhiều tiền đến mức có thể mua bất cứ cầu thủ trên thế giới. Và đây là những đội mà các CLB giàu truyền thông của châu Âu không thể cạnh tranh được".
"Trong thập kỷ qua, kể từ khi Man City và PSG được tập đoàn Abu Dhabi và Qatar tiếp quản, những cái tên như Barca và Real đã cố gắng cạnh tranh với họ trên thị trường chuyển nhượng. Nhưng khi cố gắng làm như vậy, họ đã rơi vào cảnh nợ nần chồng chất. Và trận chung kết Champions League hôm nay chẳng khác nào cuộc chiến dầu mỏ cả. Đội còn lại là PSG, thì cũng giành vé vào bán kết. Bây giờ, những đội như Barca, Real hay Juventus hiểu rằng, sẽ rất khó khăn để họ có thể ngăn cản những đối thủ siêu giàu này tiến vào bán kết trong nhiều năm tới", West phân tích thêm.
Vì vậy, trừ khi có sự tác động bền vững và thống nhất từ người hâm mộ, các liên đoàn và chính phủ trên khắp châu Âu để thực hiện những thay đổi, tài chính vẫn sẽ là yếu tố quyết định trong bóng đá. HLV Guardiola và những người khác có thể muốn tin rằng bóng đá không chỉ có tiền, nhưng thực tế thì hoàn toàn trái ngược.
Hồng Duy (theo Goal)
