Hình ảnh trong phim 'A Separation'

A Separation có mt ct truyn tng i n gin. Tt c xoay quanh cuc ly d ca ôi v chng Nader và Simin. Tình hung ch gin n nhng s phc tp trong các mt ca cuc sng xã hi Iran hin i dn c phi bày trong b phim. Chính vì mong mun a lên phim mt hin thc ngh thut gn vi hin thc cuc sng nht, o din Agshar Farhadi áp dng trit th pháp “hin thc tài liu” (documentary realism) nh trong các phim tài liu.

Cách k chuyn thc t nhng không kém phn sâu sc, vi ni dung chi tit gn nh ti gin nhng sc bén, hàm súc, b phim bin khán gi t v trí th ng tr nên ch ng. Khi xem A Separation, thay vì là nhng ngi xem ang c mua vui bng mt tác phm h cu, dàn dng c bit phc v mc ích gii trí, khán gi tr thành mt phn ca câu chuyn. H s cm thy mình ging nhng ngi hàng xóm, nhng ngi quen nhng không thân thit ca gia ình Nader và Simin, ang ng theo dõi, quan sát câu chuyn xy ra vi v chng h.

B phim không a ra bt c câu tr li nào cho nhng mâu thun c t ra. Không có gì hoàn toàn úng, không có gì tuyt i sai. Các nhân vt trong A Separation và khán gi ca phim, cng nh trong thc t i sng, mi ngi phi t tìm ra câu tr li cho chính mình.

A Separation vt qua khuôn kh mt bc tranh v s rn nt gia các thành viên ca mt gia ình. Phim còn là mt bài ngh lun v ch thn quyn, v lut l và quyn lc trong gia ình, v s phân bit gii tính và tng lp xã hi. Nader và Simin là nhng con ngi hin i trong xã hi Iran hin i. Sau 14 nm chung sng di mt mái nhà vi cô con gái 11 tui thông minh và rt nhy cm Termeh, h mun ly d.

C hai ngi u có vic làm n nh và rt chm lo cho tng lai ca Termeh. Tuy nhiên, Simin mun ri khi Iran ti mt quc gia ci m hn, ni ph n có nhiu quyn li và c hi hn. Trái li, Nader không mun ra i và b mc ngi cha vi cn bnh Alzheimer. Không có phng án gii quyt cho tình cnh éo le ca h, Nader và Simin quyt nh ly hôn.

Khi Nader, Simin ly thân và ngi v b v sng cùng b m rut, cuc sng ca ngi chng gn nh b o ln vì trong cn nhà không còn bàn tay ph n nu nng, git gi, dn dp, chm sóc ngi cha m lit ging. Nader nhn ra rng anh không th có mt ngi v va là ngi ph n hin i, có s nghip thành t và mun i theo con ng riêng ca mình, va là ngi ph n truyn thng, m ang và phc tùng.

tm thi n nh cuc sng, h quyt nh thuê Razieh, ngi ph n có gia cnh khó khn, làm ngi giúp vic thay th vai trò Simin li. ây là mt công vic vt v. Razieh mt 90 phút mi ngày mi ti c nhà Nader, cô phi chm sóc mt ngi không có kh nng nhn thc và kim soát hành vi, mc dù không c ào to v chuyên môn. Bn thân cô có mt con nh và ngày nào cng phi a cô bé i theo vì không ai chm sóc. Th nhng, Nader mt mc không ng ý khi Razieh bày t ý mun c tng lng. Suy ngh có phn hp hòi ca anh ã vô tình a hai gia ình n mt cuc i u y cay ng và gin d.

Cách hành x ca Nader ã bin mt mâu thun tng chng nh vô hi và xy ra thng xuyên trong cuc sng hng ngày tr thành trn chin trong phòng x án. Hu qu mà anh không th lng trc c là cùng vi anh, các nhân vt trong phim bng thy mình mc kt trong mt tình hung rt phc tp và trong hành trình i tìm s tht, mi cá nhân u quyt lit theo ui mt phiên bn riêng ca s tht.

Chính cái nhìn phin din và thiu sót ca con ngi ã khin mâu thun vn d khá tn mn gia hai gia ình càng lúc càng thêm phc tp, ri rm, không rõ trng en. Khi s tht ngày càng m i, ít rõ ràng hn thì bn thân nhng nhân vt trong phim cng tr nên mt mi và phát iên vi nhng tranh cãi bt tn, xung t và hoà gii, s tht và di trá, lng tâm và trách nhim an xen vào nhau và to thành thc t cuc sng. Dn dn cùng vi s tin trin ca mch phim, ngi xem nhn ra rng nhng cáo buc gin d trong trn chin vì “tt c hoc không gì c” ch y hai gia ình lún sâu vào b vc tan nát.

Tiêu ca b phim cp trc tip n cuc ly hôn ca Nader và Simin. Tuy nhiên, s leo thang cng thng gia các nhân vt ng thi ng ý mt s cách bit trong tt c mi quan h ca con ngi vi nhau: gia v và chng, cha m và con cái, gia các gia ình vi nhau, gia nam gii và n gii, gia ngi giàu và ngi nghèo. Tt c bn h u cho mình là nn nhân và ngoan c bo v lý l ca mình. Cm thy b ngi khác làm hi và tn thng, h u tranh chng li nhau. Kt qu là tt c u tr nên xa l, gh lnh.

A Separation khám phá s phc tp ca bi cnh chính tr, tôn giáo, xã hi ca t nc Iran hin i. Xung t gia hai gia ình chính là cuc ng gia các tng lp và ý thc h ca h. Mt bên là nhng ngi khá gi thành th, có t tng t do và hng ngoi. Bên kia là tng lp lao ng nghèo khó, sùng o. Razieh là mt ngi ph n nghèo và sùng o. Tt c nhng yu t ó u tr thành gánh nng và khin cô b àn áp.

Cô không c tham gia vào cuc vui ca gia ình Nader và Simin trong mt cnh phim mà gia ình và bn bè cùng nhau chi bóng bàn, bi cô ch là ngi giúp vic. Cô không c tip ón nh mt v khách nh cô gia s ca Termeh, cho dù trách nhim mà cô gánh vác giúp gia ình h cng rt quan trng. Cô thng xuyên b ngi chng nóng ny e da, chèn ép.

Do ó, b phim không ch nêu lên s chia r gia con ngi vi nhau, mà còn hng n s phân ly t tng mang hi hng ca mt cuc chin tranh vn hóa. Trong thi im khó khn ca chuyn giao chính tr và vn hoá, ca s giao thoa gia cái c và cái mi, tt c ng c và hành ng ca mi cá nhân không ch có ý ngha vi cuc i h, mà còn phn ánh c hin thc cuc sng trong mt quc gia.

T tai nn nh dn dn tr nên vô cùng cng thng và bt ng, b phim da vào bc ngot ó cp n mt ch mang tính cht ph quát hn - cái nhìn méo mó v cuc sng và bn cht không hoàn ho ca con ngi. Các nhà làm phim Iran ã a ra mt s ánh giá sâu sc v hành vi ca con ngi, iu mà bt c nn vn hoá nào cng có th tìm thy im chung. Thành công mu cht nm ch b phim không ch nêu ra nhng vn , mâu thun trong i sng xã hi, kinh t, tâm linh c thù ca Iran.

A Separation cha ng rt nhiu suy ngh và cm xúc mà ngi xem dù bt c ni âu trên th gii cng có th thu hiu và ng cm. iu này vn không d dàng gì i vi các nhà làm phim nc ngoài khi gii thiu tác phm ca mình n vi Hollywood, bi ni ây luôn có xu hng tô hng, lãng mn hoá bt c yu t “khác và l” nào n t nhng nn vn hoá khác.

Châu Trn

• Phim câm của Pháp đại thắng tại Oscar 2012
• Khoảnh khắc ấn tượng tại Lễ trao giải Oscar 2012