Tại tọa đàm diễn ra vào ngày 19/11, bàn về thực trạng phát triển nhà ở xã hội hiện nay, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho biết mục tiêu phát triển nhà ở xã hội rất tham vọng, đạt 22 triệu m2 sàn trong vòng 10 năm. Tuy nhiên thực tế mới đạt được hơn 17 triệu m2 sàn, tương đương 78%. Trong số những dự án nhà ở xã hội đã phát triển, hiệu quả sử dụng thực tế chỉ chiếm một nửa do nhiều dự án bỏ hoang hoặc xuống cấp.

Các chuyên gia tại tọa đàm nhấn mạnh sự khó khăn về nguồn vốn của các chủ đầu tư nhà ở xã hội. Ông Lực cho biết đánh giá ban đầu nhu cầu phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2016-2020 vào khoảng 9.000 tỷ đồng nhưng nguồn vốn đã cấp cho Ngân hàng Chính sách xã hội thực tế mới đạt khoảng 2.000 tỷ đồng. Bốn ngân hàng thương mại có sở hữu của nhà nước thì chưa được cấp một khoản tái cấp vốn nào. Như vậy nguồn vốn cấp cho việc phát triển nhà ở xã hội hiện nay mới đáp ứng được khoảng 22% tổng nhu cầu.

Theo ông Lực, quá trình phát triển nhà ở xã hội của Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn do chính sách còn chồng chéo nhau giữa Luật Nhà ở, Luật Đất đai và Luật Đầu tư. Trong khi đó ở Singapore, mô hình nhà ở giá thấp, hợp túi tiền được chính phủ bảo trợ và phát triển quy hoạch khá đồng bộ.

"Riêng việc phát triển nhà ở xã hội ở trong hay ngoài khu công nghiệp cũng khiến các chủ đầu tư lúng túng và đầu tư không nhất quán vì chưa được quy định rõ ràng", ông Lực cho biết.

Các chuyên gia cũng cho rằng, các chủ đầu tư phát triển dự án nhà ở xã hội còn gặp khó khăn trong việc tìm kiếm quỹ đất sạch, hạ tầng đồng bộ với tiện ích cơ bản về trường học, bệnh viện, dịch vụ thương mại,...

Theo Tiến sĩ kinh tế Vũ Đình Ánh, việc đấu giá quỹ đất 20% trong dự án nhà ở thương mại dành cho xây dựng nhà ở xã hội có kết quả rất thấp. Cộng với đó, việc phát triển nhà ở xã hội không được nhiều địa phương "mặn mà" nếu sử dụng ngân sách để đầu tư. Do đó, theo chuyên gia này, các chủ đầu tư muốn xây dựng nhà ở xã hội hiện nay buộc phải di chuyển ra xa do quỹ đất khu vực trung tâm đô thị rất khan hiếm, mức giá thì tăng quá cao.

"Tuy nhiên khu vực xung quanh các đô thị trung tâm như Bắc Ninh, Bắc Giang,... vẫn còn nhiều quỹ đất sạch, thị trường bất động sản chưa bão hòa nên chủ đầu tư vẫn có thể tranh thủ cơ hội để xây dựng nhà ở xã hội", chuyên gia cho biết.

Bàn về giải pháp thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, ông Lực cho biết phía cơ quan chức năng cần thực hiện tốt khâu quy hoạch, có quỹ đất ưu tiên dành cho việc xây dựng nhà ở xã hội. Đặc biệt mô hình hợp tác công tư (PPP) cần phải phối hợp suôn sẻ trong đó Nhà nước sẽ hỗ trợ doanh nghiệp về quỹ đất và tài chính.

Đối với chủ đầu tư, ông Ánh cho rằng các doanh nghiệp bất động sản cần đa dạng hóa nguồn vốn phát triển nhà ở xã hội, trong đó vốn giá rẻ là tổng hợp tất cả các nguồn vốn.

"Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới đã phát triển các quỹ bất động sản với nguồn vốn trung, dài hạn, mức giá thấp hơn giá tín dụng thương mại. Trong khi đó, ở Việt Nam hơn 90% doanh nghiệp trông đợi vào vốn tín dụng thương mại. Bởi vậy, việc tranh giành nguồn vốn rất gay gắt và giá vốn khó giảm", chuyên gia cho biết.

Ông Ánh nhận định trái phiếu doanh nghiệp là giải pháp hiệu quả cho các công ty bất động sản Việt Nam. Ngoài ra trái phiếu xanh, tín dụng xanh cũng là những xu thế cần tận dụng, gắn với việc khai thác cả nguồn vốn quốc tế.

Tại tọa đàm, ông Nguyễn Đỗ Lăng - Chủ tịch Apec Group cho biết, doanh nghiệp này cũng đang có kế hoạch đầu tư phân khúc nhà ở xã hội. Trong đó, ngoài vốn tự có, doanh nghiệp sẽ huy động từ các nguồn như ngân hàng, định chế tài chính trong và ngoài nước, các đối tác, nguồn lực của xã hội với quy mô từ 50.000 - 100.000 tỷ đồng. Trước đây, đơn vị này chủ yếu đầu tư bất động sản nghỉ dưỡng.

Ông Lăng cho biết, Apec muốn phát triển từ 6-10 triệu căn hộ nhà ở xã hội diện tích từ 25-70 m2 mỗi căn; giá bán khoảng 9-16 triệu đồng một m2 trong giai đoạn 2021-2030. Trong đó, 5 năm đầu doanh nghiệp sẽ hoàn thành 2-4 triệu căn hộ, 5 năm sau hoàn thành 4-6 triệu căn hộ.

Ngọc Diễm