Tại hội thảo tổng kết, đánh giá cuộc thanh tra chuyên đề về an toàn bức xạ hạt nhân năm 2017 do Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức ngày 1/12, Thứ trưởng Phạm Công Tạc thông tin tần suất xảy ra sự cố liên quan đến phóng xạ ở Việt Nam ngày càng nhiều trong thời gian gần đây. Điều này một phần do công tác quản lý nguồn phóng xạ chưa được coi trọng đúng mức.
Đến cuối năm 2016, toàn quốc có hơn 1.100 cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ với tổng cộng gần 4.000 nguồn. Trung bình mỗi năm, cơ quan thanh tra chuyên ngành an toàn bức xạ và hạt nhân thanh tra được 120 cơ sở, chiếm hơn 10%. Với tiến độ này, phải 10 năm, một cơ sở có nguồn phóng xạ mới được thanh tra lại.
"Đây là vấn đề đáng lo ngại đối với công tác quản lý an toàn bức xạ và hạt nhân hiện nay", ông Trương Hồng Dương, Chánh thanh tra Bộ Khoa học và Công nghệ nhận định.
Ông Dương cho biết nhiều sự cố mất an ninh nguồn phóng xạ đã xảy ra trong hai năm 2015 và 2016 do tổ chức, cá nhân sử dụng, lưu trữ nguồn phóng xạ buông lỏng quản lý, thiếu hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật kém. Điển hình là vụ mất nguồn phóng xạ tại nhà máy luyện phôi thép ở Bà Rịa - Vũng Tàu năm 2015 hay vụ việc xảy ra tại một công ty xi măng ở Bắc Kạn năm 2016.
Trước tình hình trên, Bộ Khoa học và Công nghệ quyết định thanh tra chuyên đề toàn quốc. 880 cơ sở ở 56 tỉnh thành phố được thanh tra trong ba tháng, trong đó 589 cơ sở có nguồn phóng xạ và 291 cơ sở X-quang. Bộ Khoa học và Công nghệ phát hiện 84 cơ sở vi phạm hành chính và đã xử phạt 552 triệu đồng.
Thứ trưởng Phạm Công Tạc cho rằng các tổ chức, cá nhân cần nâng cao ý thức trong việc quản lý, sử dụng nguồn phóng xạ. Ảnh: Dương Tâm
Các vi phạm phổ biến là không khai báo cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ; không lập, lưu giữ hồ sơ an toàn bức xạ; thiếu kiểm soát liều chiếu xạ; thiếu chứng chỉ nhân viên bức xạ, chứng chỉ đào tạo an toàn bức xạ; không tổ chức khám sức khỏe cho nhân viên bức xạ định kỳ...
Kết quả phân loại đơn vị được thanh tra theo bốn cấp độ đảm bảo an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ cũng cho thấy 28 cơ sở thuộc cấp độ 3 và 4. Đây là những cơ sở có khả năng cao về mất an ninh nguồn phóng xạ.
Ngoài xử phạt bằng tiền, cơ quan thanh tra đã áp dụng phạt bổ sung, biện pháp khắc phục hậu quả đối với các cơ sở vi phạm như buộc khai báo, cấp phép vận chuyển, lưu giữ, sử dụng nguồn phóng xạ, buộc bổ nhiệm người phụ trách an toàn... Một số địa phương đã xử lý nghiêm các hành vi vi phạm như Bắc Kạn, Hà Tĩnh, TP HCM, Long An hay Thanh Hóa.
Với kết quả trên, ông Trương Hồng Dương cho rằng cuộc thanh tra đã kịp thời ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật về an toàn bức xạ và xử lý nghiêm đối với các hành vi vi phạm pháp luật. Bên cạnh đó, việc thanh tra chuyên đề giúp nâng cao trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân trong việc quản lý.
"Tuy nhiên, một số địa phương vẫn chưa thanh tra hết cơ sở sử dụng nguồn phóng xạ trên địa bàn. Một số chưa thực sự kiên quyết trong việc xử lý đối với tổ chức có hành vi vi phạm. Ý thức chấp hành quy định pháp luật về an toàn bức xạ của nhiều tổ chức trong hoạt động sản xuất, nhập khẩu còn kém", ông Dương nhấn mạnh và cho rằng đây là những hạn chế cần khắc phục sớm.