Một máy bay siêu thanh có thể bay ở tốc độ nhanh hơn vận tốc âm thanh (Mach 1 hay 1.235 km/h). Tính đến năm 2024, chỉ có hai máy bay siêu thanh thương mại đi vào hoạt động và cả hai đều đã ngừng hoạt động (Concorde và Tupolev Tu-144). Vấn đề an toàn và thách thức xoay quanh tiếng nổ siêu thanh khiến việc tạo ra máy bay chở khách siêu thanh khả thi về mặt thương mại vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, hiện nay, ngày càng nhiều máy bay siêu thanh đang trong quá trình phát triển, đứng đầu là Boom, theo Simple Flying.
1. Boeing 2707
Công ty Boeing của Mỹ từng có một dự án máy bay chở khách siêu thanh riêng vào thập niên 1960, gọi là Boeing 2707. Boeing 2707 là lời đáp trả của Mỹ dành cho mẫu Concorde của châu Âu, với mục tiêu trở thành phương tiện lớn và bay nhanh hơn nhiều so với Concorde.
Thiết kế của Boeing 2707 cho phép chở 250 - 300 hành khách. Theo Boeing, mẫu máy bay có vận tốc hành trình 3.334 km/h ở độ cao hơn 18.288 m. Dự án liên tiếp bị đội chi phí và thiếu thị trường rõ ràng (dù 26 hãng hàng không đặt 122 máy bay). Cuối cùng, dự án bị hủy vào năm 1971 trước khi hoàn thành bất kỳ nguyên mẫu nào.
2. Concorde
Concorde có lẽ là máy bay phản lực chở khách siêu thanh nổi tiếng nhất. Là dự án hợp tác giữa công ty Pháp Sud Aviation và công ty Anh British Aircraft Corporation, Concorde trở thành niềm tự hào cho kỹ thuật hàng không của hai nước. Ý tưởng về Concorde bắt đầu từ năm 1954. Chuyến bay đầu tiên của mẫu máy bay diễn ra vào năm 1969 ở Pháp. Phương tiện có thể chở tới 100 hành khách ở tốc độ 2.519 km/h.
Concorde không thể hoạt động trên đất liền do tiếng nổ siêu thanh lớn. Ảnh: Simple Flying
Ở thời điểm đó, nhà sản xuất dự đoán thị trường sẽ cần khoảng 350 chiếc máy bay, nhưng cuối cùng, nhóm khách hàng duy nhất là hai hãng hàng không British Airways và Air France với chỉ 20 chiếc máy bay được chế tạo. Nguyên nhân đến từ việc thiếu chặng bay (chỉ dùng cho chuyến bay qua đại dương) bởi tiếng nổ siêu thanh bị cấm trên đất liền. Tuy nhiên, theo Bảo tàng Hàng không và Vũ trụ Quốc gia, Concorde đã bay 17.824 giờ trong 25 năm, chở vài nghìn hành khách qua Đại Tây Dương.
3. Tupolev Tu-144
Liên Xô từng gấp rút chế tạo máy bay siêu thanh thương mại riêng để chạy đua với phương Tây, mang tên Tupolev Tu-144 sức chứa 150 hành khách. Tu-144 cất cánh trong chuyến bay đầu tiên vài tháng trước máy bay Concorde của Anh - Pháp. Tuy nhiên, Tu-144 thậm chí ít thành công về mặt thương mại hơn so với Concorde. Chỉ có 16 máy bay được chế tạo và hoàn thành 102 chuyến bay thương mại, trong đó có 55 chuyến bay chở khách với tốc độ 2.470 km/h.
Tu-144 có một khởi đầu tồi tệ khi máy bay Tu-144S đầu tiên đâm xuống đất ở Triển lãm hàng không Paris năm 1973. Phương tiện bắt đầu chuyến bay chở khách thương mại năm 1977, nhưng một vụ tai nạn khác năm 1978 đặt dấu chấm hết cho Tu-144. Mẫu máy bay ngừng chở khách và chuyển sang chở hàng cho tới khi dừng hoạt động năm 1983. Phương tiện được dùng để huấn luyện trong chương trình vũ trụ của Liên Xô và thực hiện chuyến bay cuối cùng năm 1999.
4. Boom Overture
Kỷ nguyên của bay siêu thanh có thể quay trở lại với sự phát triển của Boom Overture. Theo công ty Boom, đây là máy bay chậm và nhỏ hơn so với các máy bay chở khách siêu thanh trước đây với vận tốc hành trình 2.100 km/h và khả năng chở 64 - 80 hành khách, tùy theo cấu hình. Công ty cho biết có hơn 600 chặng bay có thể đem lại lợi nhuận. Hãng United Airlines cũng thông báo họ sẽ mua 15 máy bay chở khách Boom Overture, và có thể đặt thêm 35 máy bay nữa.
Máy bay siêu thanh Boom Overture bay thử thành công hồi đầu tháng 3. Ảnh: Boom
Năm 2024 sẽ là năm hoàn thiện dây chuyền lắp ráp cuối cùng cho Boom Overture. Phương tiện sẽ bắt đầu chở khách năm 2029 và sử dụng 100% nhiên liệu hàng không bền vững.
5. Spike Diplomat Supersonic Business Jet
Spike Diplomat Supersonic Business Jet là một máy bay phản lực chở khách siêu thanh khác đang phát triển. Phương tiện khác với những máy bay nêu trên ở chỗ đây là máy bay phản lực thương gia. Spike được thiết kế cho những chuyến bay chặng dài của khách hàng tư nhân sẵn sàng trả phí để rút ngắn hơn 50% thời gian bay.
Thiết kế khoang nội thất sang trọng của máy bay siêu thanh Spike. Ảnh: Spike Aerospace
Nếu được chế tạo, mẫu máy bay sẽ bay ở tốc độ 1.976 km/h, nhanh hơn 805 km so với bất kỳ máy bay phản lực dân sự nào và chở 12 - 18 hành khách. Phương tiện không có cửa sổ ở khoang hành khách. Thay vào đó, nó sẽ tích hợp camera cung cấp tầm nhìn bên ngoài. Nội thất sẽ vô cùng sang trọng với không gian rộng rãi dành cho số ít hành khách.
An Khang (Theo Simple Flying)