Nhà thơ Quang Dũng, tên thật là Bùi Đình Diệm, sinh năm 1921, quê ở huyện Đan Phượng, Hà Tây, nay là Hà Nội. Sinh ra trong gia đình vừa làm ruộng, vừa buôn bán, Quang Dũng học hết trung học ở Hà Nội, sau năm 1945 thì đi bộ đội.
Tây Tiến là bài thơ tiêu biểu, thể hiện sâu sắc phong cách nghệ thuật của nhà thơ, được in trong tập Mây đầu ô. Theo sách giáo khoa Ngữ văn lớp 12 (Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2011), Tây Tiến là đơn vị bộ đội thành lập năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với quân đội Lào bảo vệ biên giới Việt - Lào, Thượng Lào, Tây Bắc Bộ Việt Nam. Địa bàn đóng quân và hoạt động suốt miền núi Tây Bắc từ Châu Mai, Châu Mộc sang Sầm Nứa cho tới miền Tây Thanh Hóa.
Chiến sĩ Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, trong đó có nhiều học sinh, sinh viên như Quang Dũng. Họ chiến đấu trong những hoàn cảnh rất gian khổ, thiếu thốn về vật chất, bệnh sốt rét hoành hành dữ dội.
Phong cảnh ở Mường Lát. Ảnh: Nguyễn Thị Đức
Bài thơ nhắc hàng loạt địa danh. Dưới đây là khổ đầu tác phẩm:
Sông Mã xa rồi Tây Tiến ơi!
Nhớ về rừng núi, nhớ chơi vơi.
Sài Khao sương lấp đoàn quân mỏi,
Mường Lát hoa về trong đêm hơi.
Theo chú giải của sách giáo khoa, Sài Khao (còn gọi là Mường Sài) thuộc tỉnh Sơn La; Mường Lát thuộc tỉnh Thanh Hoá. Hiện, Mường Lát là huyện vùng cao biên giới nằm ở tận cùng phía Tây Thanh Hoá