Sốt xuất huyết có thể gây thoát huyết tương, giảm tiểu cầu và loạt biến chứng như chảy máu, suy tim, thận cấp, viêm gan, phù não, tràn dịch phổi, sốc hôn mê... Nếu nghi ngờ mắc, ngay ngày đầu tiên khởi sốt, phải lưu ý 4 điều sau để giảm nguy cơ biến chứng nhập viện.
Cha mẹ dùng thuốc hạ sốt cho trẻ sốt xuất huyết theo chỉ dẫn của bác sĩ.
Dùng thuốc hạ sốt an toàn
Khi hệ miễn dịch chiến đấu với virus sốt xuất huyết, trẻ sẽ sốt cao 3-4 ngày. Lúc này, chỉ được dùng thuốc hạ sốt chứa paracetamol đơn chất, liều dùng 10-15mg một kg cân nặng mỗi lần. Ví dụ, trẻ nặng 17-25kg có thể uống một gói hạ sốt Hapacol 250mg là đủ liều. Nếu trẻ tái sốt, mỗi lần uống cần cách nhau 4-6 giờ.
Lưu ý tổng liều 24h, trẻ nhỏ không uống quá 1.000mg paracetamol (4 gói hạ sốt 250mg), còn người lớn dùng không quá 2.000mg (4 viên hạ sốt 500mg). Tránh uống quá liều như trường hợp bé 2 tuổi ở Phú Thọ, uống bằng liều người lớn, liên tiếp 4 ngày, dẫn đến suy gan cấp phải ghép tạng.
Đặc biệt, không cho trẻ uống thuốc hạ sốt aspirin hay ibuprofen, bởi chúng có tác dụng phụ ngăn tập kết tiểu cầu, chống đông máu. Trẻ sốt xuất huyết vốn đã giảm tiểu cầu, uống thêm thuốc này càng dễ tụt tiểu cầu hơn nữa, gây xuất huyết dạ dày, chảy máu nội tạng ồ ạt không cầm được, nguy hiểm đến tính mạng.
Đồng thời, bé cần được bù nước, dinh dưỡng để đảm bảo sức khỏe.
Ăn thực phẩm hỗ trợ tăng tiểu cầu
Số lượng tiểu cầu sẽ giảm mạnh vào ngày sốt thứ 4, gây biến chứng xuất huyết dưới da và chảy máu nội tạng. Để giảm nguy cơ nhập viện truyền máu, Healthline khuyên, tránh các thực phẩm làm giảm tiểu cầu như nước tăng lực, rượu, việt quất, sữa bò, sốt mè, nên bồi bổ ngay các thực phẩm giúp làm tăng loại tế bào máu này.
Gan bò, sò huyết, trứng giàu vitamin B12giúp giữ cho tiểu cầu khỏe mạnh, đậu phộng, đỗ đen, nước cam dồi dào chất Folate bồi bổ các tế bào máu. Con chai, đậu lăng, thịt bò, nho khô chứa nhiều Sắt làm tăng số lượng tiểu cầu. Trong khi đó, xoài, dứa, bông cải xanh, ớt chuông, cà chua, súp lơ giàu vitamin C giúp tập hợp các tiểu cầu lại với nhau. Húng quế, rau bina, cải xoong, cần tây, măng tây, đậu bắp và bắp cải còn có thêm vitamin K giúp tái tạo tiểu cầu.
Cha mẹ bù nước theo khuyến nghịbù nước theo khuyến nghị tắm gội đúng cách cho bé.
Bù nước
Sốt xuất huyết khiến cơ thể sốt cao và nôn ói, gây mất nước. Mất nước lại làm cô đặc máu, khiến trẻ càng sốt cao hơn. Nếu không tích cực bù trẻ dễ gặp biến chứng thoát huyết tương, cơ thể bứt rứt khó chịu, da khô, tiểu ít, vã mồ hôi lạnh... rất nguy hiểm.
Theo Bộ Y tế Sri Lanka, người bệnh nên được bù nước tích cực mỗi giờ, số lượng nước uống tùy theo cân nặng cơ thể. Ví dụ, trẻ 10kg nên bổ sung 40 ml mỗi giờ, 20kg cần uống thêm 60 ml mỗi giờ, 30kg phải nạp 70 ml/giờ.
Người bệnh nên bổ sung dung dịch oresol để vừa bù nước, cung cấp thêm chất điện giải. Ngoài ra, có thể uống nước sôi để nguội, nước hầm xương, nước cháo pha muối. Nước trái cây, nước ép rau củ... sẽ giúp cho thành mạch máu khỏe hơn, giảm biến chứng thoát mạch.
Lau người thay bằng cách tắm
Trong 3 ngày đầu sốt, trẻ có thể tắm rửa bình thường, song nên hạn chế từ ngày thứ 4 đến thứ 7 của bệnh, bởi đây giai đoạn nguy hiểm, trẻ có thể đang gặp biến chứng xuất huyết dù đã hết sốt.
Tắm gội sẽ làm cho thành mạch giãn mạnh, khiến tình trạng xuất huyết trầm trọng hơn. Người sốt xuất huyết nên dùng khăn ấm lau người. Những ngày cuối của bệnh, có thể tắm gội bằng nước ấm, song tuyệt đối không dùng nước lạnh vì sẽ làm co mạch dưới da, giãn mạch nội tạng, nguy cơ tử vong cao. Ngoài ra, người bệnh không kỳ gãi hay chà xát mạnh, nhẹ thì tụ máu bầm da, nặng sẽ xuất huyết khó cầm.
Lê Nguyễn
