Nhà văn Thanh Châu tâm sự: Tuần báo Tiểu thuyết thứ bảy chính thức ra đời ngày 2/6/1934, do ông Vũ Đình Long sáng lập. Vũ Đình Long vốn là nhà giáo, nhà viết kịch chuyển sang mở Nhà xuất bản Tân Dân in sách báo ở 93 Hàng Bông. Bên cạnh Tiểu thuyết thứ bảy, Vũ Đình Long còn cho ra đời báo Ích hữu, Phổ thông bán nguyệt san, tuyển chọn truyện thơ từ Tiểu thuyết thứ bảy in thành nhiều tập Tác phẩm hay, Truyền bá... Nhà văn Nguyễn Công Hoan, một nhà giáo kỳ cựu thân thiết với Vũ Đình Long, là người đầu tiên được mời về viết cho Tiểu thuyết thứ bảy, trở thành cây bút chủ lực. Truyện ngắn Kép Tư Bền của Nguyễn Công Hoan, kế đến là truyện ngắn Bó hoa quá đẹp của tôi được in trên những số đầu tiên năm 1934. Cũng từ đó, tôi được ông Vũ Đình Long mời cộng tác thường xuyên xuốt mười năm ròng, cho tới khi tờ báo đóng cửa cuối năm 1944 do cao trào tiền khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám.

- Những nhà văn nào gắn bó chặt chẽ với Tiểu thuyết thứ bảy, thưa nhà văn?
- Các nhà văn Nguyễn Tuân, Nam Cao, Tô Hoài, Nguyên Hồng, Lê Văn Trương, Bùi Hiển, Kim Lân, Trần Huyền Trân, Thâm Tâm, Ngọc Giao, Leiba, Nguyễn Triệu Luật... Trong đó, anh Nguyễn Tuân bắt đầu cộng tác từ năm 1935 với truyện ngắn Vườn xuân lan tạ chủ. Năm 1937, anh Nam Cao có hai truyện ngắn đầu tiên là Nghèo, Đui mù được in dưới bút danh Thúy Rư. Nam Cao cũng in một số bài thơ. Đến năm 1938 thì anh Tô Hoài mới bắt đầu viết cho báo.
- Trước khi mất, nhà văn Vũ Trọng Phụng cũng có cộng tác với Tiểu thuyết thứ bảy...
- Vâng, hai anh Vũ Trọng Phụng và Vũ Bằng cộng tác hơi muộn. Truyện Trúng số độc đắc của Vũ Trọng Phùng đang đăng nhiều kỳ trên Tiểu thuyết thứ bảy thì anh mất. Anh còn có truyện Người tù được tha gửi đến chưa kịp đăng. Bản thảo gốc truyện này hiện tôi vẫn còn giữ, vừa qua có photo cho các anh ở Viện Văn học một bản.
- Theo tài liệu, Tiểu thuyết thứ bảy vẫn tồn tại tới sau Cách mạng?
- Khi Pháp tái xâm lược nước ta, ông Vũ Đình Long ở lại vùng tạm chiếm Hà Nội với người cố vấn tin cẩn là anh Vũ Bằng, đã tái lập tờ Tiểu thuyết thứ bảy trong nội thành. Nhưng nó không còn độc giả như xưa. Ngoài anh Ngọc Giao, chị Mộng Sơn và một vài cây bút khác ở lại tham gia viết cho báo, phần lớn các cây bút chủ lực trước đây đều lên đường kháng chiến, người lên Việt Bắc hay khu Ba, người vào khu Bốn, Nam Bộ... Tờ Tiểu thuyết thứ bảy tái lập này chỉ tồn tài được vài năm.
- Vào thời điểm đó, ông có biết nhà văn Vũ Bằng làm điệp báo?
- Không, tôi chỉ mới biết đây thôi. Vào quãng cuối của tuần báo Tiểu thuyết thứ bảy, Vũ Bằng mới về làm việc và trở thành cố vấn tin cậy của ông Vũ Đình Long. Anh ấy là một thư ký tòa soạn giỏi, còn viết cho nhiều báo khác. Vũ Bằng là người ưa vật chất, sống như một trưởng giả, không tham gia kháng chiến, gần trọn đời viết trong vùng tạm chiếm. Vậy mà chẳng có ai ngờ anh là một chiến sĩ tình báo nằm vùng. Cho nên hiểu rõ một con người đâu phải là việc đơn giản.
- Nhà văn nhìn nhận như thế nào về sự đóng góp của Tiểu thuyết thứ bảy đối với nền văn học và báo chí nước nhà?
- Anh Tô Hoài từng nói rằng, sở dĩ Tiểu thuyết thứ bảy tồn tại lâu dài hơn các báo khác vùng thời là nhờ quy tụ được một đội ngũ cộng tác viên giỏi, có uy tín, tâm huyết với nghề nghiệp. Tôi cũng đồng ý như vậy. Mặc khác, nhờ nhà chủ in Tân Dân có vốn lớn, cùng lúc xuất bản nhiều sách báo, lại có chủ trương mềm dẻo, chủ yếu hướng vào đề tài cuộc sống gia đình. Vì mục đích kinh doanh, ông Vũ Đình Long thường cho đăng kèm mục linh tinh kiểu... hàng xén. Do đó, so với báo Ngày nay, Phong hóa của Tự lực văn đoàn không sang trọng bằng. Tuy nhiên trong khi Ngày nay, Phong hóa là báo của nhà giàu, khó chen chân vào thì Tiểu thuyết thứ bảy là “đất sống” và “dụng võ” cho anh em viết văn nghèo. Vì vậy, đội ngũ ngày càng đông đảo, bút lực ngày càng mạnh mẽ, uy tín trong bạn đọc.
- Xin cảm ơn ông!
Phan Phú Yên,Thanh Niên, 25/12.