Các phương pháp hiện đại ngày nay có thể phát hiện ung thư từ giai đoạn sớm qua 3 bước dưới đây:
Bước 1: Khám lâm sàng
Khám lâm sàng nhằm mục đích phát hiện bất thường, tìm kiếm khối u, đánh giá nguy cơ ung thư. Nếu như bạn chưa biết mình có nguy cơ mắc bệnh ung thư nào, cần tầm soát ra sao, thì đây là bước quan trọng để trả lời câu hỏi trên.
Trong quá trình khám lâm sàng, bác sĩ sẽ hỏi bạn về tuổi tác, nghề nghiệp, triệu chứng bất thường, tiền sử bệnh của bản thân và gia đình… Sau đó, quan sát và tìm kiếm các hạch bất thường, nốt ruồi, khối u… trên cơ thể người bệnh. Trên sơ sở này, bác sĩ sẽ tư vấn nên tầm soát loại ung thư nào, thực hiện xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh phù hợp nhất. Người bệnh nên tầm soát ung thư tại các bệnh viện chuyên khoa ung bướu để được bác sĩ tư vấn, chỉ định, cũng như đọc kết quả chính xác.
Bác sĩ Lê Văn Bảo - chuyên khoa ung bướu Bệnh viện Thu Cúc lấy ví dụ, nếu sờ vùng bụng nghi ngờ có khối u, bác sĩ có thể đề nghị tầm soát ung thư đường tiêu hóa. Trường hợp bệnh nhân có tiền sử gia đình mắc ung thư vú, bác sĩ có thể khuyên tầm soát vú và buồng trứng…
Khám lâm sàng nhằm mục đích phát hiện bất thường, tìm kiếm khối u, đánh giá nguy cơ ung thư.
Bước 2: Các xét nghiệm
Với mỗi loại bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định làm các xét nghiệm khác nhau, gồm:
Xét nghiệm máu: Có nhiều loại xét nghiệm máu được sử dụng trong tầm soát ung thư như xét nghiệm đếm máu phát hiện bệnh bạch cầu; xét nghiệm viêm gan B, C đánh giá nguy cơ ung thư gan… Ngoài ra, xét nghiệm dấu ấn ung thư CA 125 có thể gợi ý ung thư buồng trứng; CA 153 ung thư vú; CA 19-9 ung thư đường tiêu hóa... Các xét nghiệm này chưa thể khẳng định chính xác, mà cần kết hợp phương pháp chẩn đoán khác.
Xét nghiệm nước tiểu: Có thể gợi ý các bệnh ung thư đường tiết niệu.
Xét nghiệm tìm máu trong phân: Sàng lọc ung thư đại trực tràng hoặc một số bệnh ung thư đường tiêu hóa khác.
Xét nghiệm sinh hóa như PAP, HPV: Xét nghiệm dành cho nữ giới giúp phát hiện sớm ung thư cổ tử cung.
Người bệnh không cần nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm máu tìm dấu ấn ung thư.
Bước 3: Chẩn đoán hình ảnh, nội soi thăm dò chức năng
Chẩn đoán hình ảnh, nội soi thăm dò chức năng có thể cho thấy hình ảnh chi tiết bên trong các cơ quan trong cơ thể, hình ảnh khối u, kích thước khối u, vị trí di căn.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh bao gồm chụp X-quang, siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT)… Nội soi thăm dò chức năng gồm nội soi tai mũi họng, dạ dày, đại tràng. Trong quá trình nội soi nếu phát hiện polyp hoặc khối u, cũng có thể thực hiện cắt bỏ hoặc sinh thiết đồng thời.
Chụp cắt lớp vi tính lồng ngực có thể phát hiện khối u phổi nhỏ tới hàng milimet.
Sau 3 bước cơ bản tầm soát ung thư, nếu phát hiện khối u, bác sĩ có thể chỉ định thêm phương pháp chuyên sâu khác để khẳng định bệnh, xác định giai đoạn bệnh, mức độ xâm lấn… để tư vấn phác đồ điều trị phù hợp.
An San