Phiên toà mở tại trụ sở TAND Hà Nội từ sáng 7/9. Phó chánh toà hình sự TAND Hà Nội Trương Việt Toàn làm chủ toạ. Cũng như nhiều vụ án trọng điểm khác, để đảm bảo công tác an ninh, an toàn, nhiều chốt bảo vệ quanh TAND Hà Nội đã được thiết lập.
Tại phần thủ tục, một số luật sư đề nghị triệu tập Chủ tịch Hà Nội Nguyễn Đức Chung (đã bị tạm đình chỉ công tác), đại diện Công an Hà Nội, cùng một số nhân chứng, người tham gia tố tụng. Nhiều luật sư cùng chung ý kiến cho hay đã có đơn kiến nghị gửi TAND Hà Nội từ trước với đề nghị triệu tập đại diện lực lượng công an, quân đội.
Chủ tọa Trương Việt Toàn trả lời, ông Chung và một số người không liên quan trực tiếp tới vụ án nên HĐXX không triệu tập. Các vấn đề khác, HĐXX sẽ hội ý để quyết định.
Các bị cáo trong phòng xử án. Ảnh: TTXVN.
Sau một giờ hội ý, HĐXX thông báo đại diện Công an Hà Nội đã có mặt. HĐXX sẽ triệu tập bà Dư Thị Thành (vợ ông Lê Đình Kình), nếu trong quá trình xét xử thấy cần thiết. Với đề nghị triệu tập đại diện lực lượng công an và quân đội, HĐXX cho hay đây không phải thành phần tham gia tố tụng nên không cần thiết đến tòa.
Không chấp nhận đề nghị mời người thân các bị cáo tới theo dõi xét xử, chủ tọa giải thích 29 bị cáo đều đủ năng lực chịu trách nhiệm hình sự, không cần người giám hộ.
Trong vụ án, 25 người bị truy tố tội Giết người với khung hình phạt từ 12 năm tù đến tử hình. 4 người bị cáo buộc phạm tội Chống người thi hành công vụ, khung hình phạt từ 2 đến 7 năm tù. Tất cả bị tạm giam.
33 luật sư tham gia bào chữa, trong số này 15 người do bị cáo, gia đình bị cáo mời; 18 luật sư còn lại do tòa án chỉ định bào chữa cho những bị cáo thuộc diện phải có người bào chữa nhưng không mời.
Các lối đi vào TAND Hà Nội trên phố Phạm Văn Bạch được kiểm soát nhiều lớp an ninh. Ảnh: Giang Huy.
Theo cáo trạng dài 51 trang được VKSND Hà Nội công bố, từ năm 2013, ông Lê Đình Kình cùng con trai Lê Đình Công, ông Bùi Viết Hiểu thành lập "tổ đồng thuận" để lôi kéo, kích động người dân khiếu kiện nhằm chiếm đoạt đất quốc phòng ở cánh đồng Sênh, xã Đồng Tâm.
Tháng 11/2019, Quân chủng Phòng không - Không quân, Bộ Quốc phòng, có kế hoạch xây dựng tường rào bảo vệ sân bay Miếu Môn với một phần diện tích nằm ở xã Đồng Tâm nên đề nghị Công an Hà Nội hỗ trợ đảm bảo an ninh trật tự. Ngoài đảm bảo an toàn cho lực lượng xây dựng tường rào, Công an Hà Nội còn bảo vệ trụ sở UBND xã Đồng Tâm, đảm bảo an ninh trật tự tại địa bàn.
Biết tin công an triển khai nhiệm vụ, tháng 12/2019 ông Kình chỉ đạo Công bàn bạc với thành viên "tổ đồng thuận" mua lựu đạn, chuẩn bị vũ khí để "tấn công, tiêu diệt", VKSND Hà Nội cáo buộc.
Bị cáo Nguyễn Quốc Tiến được giao đặt mua lựu đạn bằng tiền do thành viên đóng góp. Bị cáo Công tự học cách chế tạo bom xăng bằng cách đổ xăng vào chai thuỷ tinh, đậy nút bằng giẻ, khi sử dụng thì châm lửa ném đi. Khoảng 85 chai bom xăng, 10 tuýp sắt gắn dao phóng lợn đã được chuẩn bị.
Bị cáo bị áp giải vào sân TAND Hà Nội lúc 6h30. Ảnh: Giang Huy.
Ngày 1/1, nhóm này quay video về công tác chuẩn bị, phát trực tiếp lên mạng xã hội, tuyên bố "đe doạ, giết chết lực lượng công an". Bị cáo Công nói: "Công an đưa quân về Đồng Tâm sẽ không bắt một thằng nào nữa, nếu không tiêu diệt được từ 300 đến 500 thằng sẽ không nhìn mặt đồng bào cả nước".
Trong thời gian này, ông Kình nhiều lần tổ chức họp bàn cách chống đối, chỉ đạo "nếu chưa làm rõ được nguồn gốc đất thì kẻ nào mà nhảy vào cướp sẽ cho "trắng lưng, ngửa bụng". Chỉ cần giết được ba thằng là chạy hết", cáo trạng nêu.
Tối 8/1, bị cáo Công chỉ đạo thành viên "tổ đồng thuận" chuyển toàn bộ vũ khí, công cụ chuẩn bị sẵn về tập kết ở nhà ông Kình.
Rạng sáng 9/1, thấy công an tiến vào khu vực Miếu Môn, bị cáo Công, Hiểu và Tuyển phát trực tiếp hình ảnh này lên Facebook, đánh kẻng báo động. Khi công an vào cổng làng thôn Hoành, hai thành viên "tổ đồng thuận" đứng lên trần nhà ông Kình bắn pháo "báo hiệu tấn công". Nhiều bị can khác ném gạch đá, bom xăng, bùi nhùi lửa vào lực lượng thi hành công vụ. Cảnh sát dùng loa kêu gọi ngừng tấn công song bất thành.
Đoàn xe chở các bị cáo đến TAND Hà Nội. Ảnh: Giang Huy.
Theo cáo trạng, ngăn chặn nhóm chống đối đứng trên mái nhà của bị cáo Chức, tổ công tác gồm đại tá Nguyễn Huy Thịnh (Phó trung đoàn trưởng Trung đoàn Cảnh sát cơ động thủ đô, Bộ Tư lệnh cảnh sát cơ động), thượng úy Dương Đức Hoàng Quân (Tiểu đoàn 1, Trung đoàn Cảnh sát cơ động thủ đô, Bộ Tư lệnh cảnh sát cơ động), đại úy Phạm Công Huy (cán bộ Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy, Công an Hà Nội) cùng một số chiến sĩ đột kích từ tầng một lên cửa sổ tầng hai nhà anh Hợi ở sát bên cạnh để trấn áp.
Cảnh sát vừa mở cửa sổ tầng hai để sang mái nhà bị cáo Chức thì bị Chức dùng tuýp sắt gắn dao bầu chọc nhiều lần từ trên xuống dưới. Cùng lúc, bị can Công rút chốt một quả lựu đạn ném về phía cảnh sát nhưng không nổ.
Ba cảnh sát Thịnh, Quân và Huy áp sát được mái nhà Chức song bị ông ta và nhiều người ném "bom xăng", gạch đá và dùng dao phóng lợn chọc. Ba cảnh sát rơi xuống hố sâu 4 mét giữa tường hai nhà. Bị cáo Chức và Lê Đình Doanh lập tức đổ xăng xuống hố, châm lửa. Ba cảnh sát hy sinh do "ngạt khí và cháy than hóa toàn thân".
Cùng lúc, nhiều tổ cảnh sát đồng loạt tiến vào từ nhiều hướng. "Khi phá cửa ngách nhà ông Kình, cảnh sát phát hiện ông đứng sát cửa ra vào phòng ngủ phía trong, tay cầm một quả lựu đạn và hô to: Tao cho nổ, chúng mày chết", cáo trạng nêu. Trong cự ly khoảng 2-2,5 mét, cảnh sát nổ hai phát súng khiến ông Kình bị thương, chết sau đó.
Sáng 9/1, khi lực lượng công an đang thực hiện nhiệm vụ tại khu vực Trường Trung học cơ sở xã Đồng Tâm và khu vực ao cá ở thôn Hoành, Lê Đình Hiển, Bùi Viết Tiến, Nguyễn Thị Dung, Trần Thị Phượng đã có hành vi chống đối. Bốn người chửi bới, ném đá, dùng dao, liềm tấn công lực lượng chức năng. Cả bốn bị cáo buộc phạm tội Chống người thi hành công vụ trước sự lôi kéo, kích động của nhóm cầm đầu "tổ đồng thuận".
VKSND Hà Nội nhận định việc cảnh sát "nổ súng tiêu diệt" ông Kình là "cần thiết và đúng pháp luật", theo Luật quản lý, sử dụng vũ khí 2017. Trong 25 người bị truy tố về tội Giết người, Lê Đình Công (56 tuổi), Bùi Viết Hiểu (77 tuổi), Nguyễn Văn Tuyển (Tuyển "Cụt", 46 tuổi), Nguyễn Quốc Tiến (Tiến "Mạ", 40 tuổi) cùng ông Kình có vai trò chủ mưu, cầm đầu, trực tiếp giết người. Ông Kình đã chết nên được đình chỉ điều tra.
Các bị cáo còn lại là đồng phạm giúp sức tích cực gồm: Lê Đình Chức (40 tuổi), Lê Đình Doanh (32 tuổi, con của Lê Đình Công), Lê Đình Uy (27 tuổi), Nguyễn Văn Quân (Quân "Mạ", 40 tuổi), Lê Đình Quang (36 tuổi), Bùi Thị Nối (62 tuổi), Bùi Thị Đục (63 tuổi), Nguyễn Thị Bét (59 tuổi), Nguyễn Thị Lụa (64 tuổi), Trần Thị La (42 tuổi), Bùi Văn Tiến (51 tuổi), Nguyễn Văn Duệ (58 tuổi), Lê Đình Quân (Quân "Toàn", 44 tuổi), Bùi Văn Niên (Niên "Cụt", 40 tuổi), Bùi Văn Tuấn (29 tuổi), Trịnh Văn Hải (32 tuổi), Nguyễn Xuân Điều (68 tuổi), Mai Thị Phần (57 tuổi), Đào Thị Kim (37 tuổi), Lê Thị Loan (54 tuổi), Nguyễn Văn Trung (32 tuổi).
4 bị cáo Lê Đình Hiển (31 tuổi), Bùi Viết Tiến (20 tuổi), Nguyễn Thị Dung (67 tuổi), Trần Thị Phượng (36 tuổi) bị cáo buộc phạm tội Chống người thi hành công vụ.
Công an Hà Nội kết luận vụ án bắt nguồn từ việc trong nhiều năm chính quyền xã buông lỏng, có sơ hở trong quản lý dẫn đến việc lấn chiếm, xây dựng trên đất quốc phòng. Nhiều buổi làm việc của thành phố Hà Nội, Bộ Quốc phòng, huyện Mỹ Đức giải thích khu đồng Sênh là "đất quốc phòng" song bị phản ứng. Đồng Tâm trở thành "điểm nóng" về an ninh trật tự trong thời gian dài. Ngày 15/4/2017, 38 cảnh sát cơ động, cán bộ khi đến đây đã bị nhóm chống đối vây giữ trong nhà văn hóa thôn suốt 7 ngày.