18h30' ngày 18/3/1997, trời nổi gió to và mưa. Một phụ nữ bán rau 26 tuổi đang trên đường trở về nhà ở quận Dương Phố thì mất tích. Đêm cùng ngày, xác cô được tìm thấy ở gần một công trường.
Hai ngày sau, một phụ nữ 41 tuổi sống ở quận Bảo Sơn, trở về nhà sau khi ăn tối với đồng nghiệp tại một nhà hàng trên phố. Cô gọi chồng, bảo anh thả chìa khóa nhà từ tầng 6 xuống. Nhưng sau khi người chồng ném chìa khóa xuống, lâu không thấy vợ lên nhà, anh xuống kiểm tra thì phát hiện vợ đã chết, túi xách bị lấy đi.
Hai sự việc xảy ra ở những địa bàn khác nhau, thời điểm khác nhau nhưng đối tượng vi phạm đều là những phụ nữ đi về đêm một mình. Thủ phạm có phải là cùng một người? Cảnh sát nghi ngờ, nhưng có vẻ còn quá sớm để đưa ra kết luận.
Hai ngày sau, Tổng đài báo án 110 của cảnh sát Dương Phố lại nhận cuộc gọi: người phụ nữ 44 tuổi, xuống xe buýt ở Công viên rừng Gongqing vào khoảng 21h tối, đi bộ về nhà. Bất ngờ một bóng đen từ phía sau lao ra dùng vật cùn đánh vào đầu, khiến bà hôn mê vì nứt hộp sọ.
Bàn trực Tổng đài 110 của Cục Công an Thượng Hải những năm 1990. Ảnh: Sina
Hai ngày sau, tại quận Bảo Sơn liên tiếp xảy ra các vụ hành hung phụ nữ đi một mình, phương thức phạm tội giống nhau. Cảnh sát 2 quận Bảo Sơn và Dương Phố tăng cường gấp ba lực lượng, cải trang tuần tra nhiều đêm, không có kết quả.
Thêm 7 phụ nữ bị hành hung khiến nỗi lo sợ bao trùm thành phố. Nhiều nhà hàng, điểm vui chơi giải trí ban đêm bị tê liệt, phá sản vì không có khách. Nhiều người đội mũ bảo hiểm ngay cả khi đi bộ vào ban đêm. Phụ nữ sợ ra đường, thậm chí cắt tóc ngắn, không dám mặc váy để giả làm con trai.
Nạn nhân không thấy công cụ gây án song nhiều tin đồn đó là chiếc búa lớn đóng đinh sắt. Thủ phạm vì thế được người dân gọi là "Quỷ búa Thượng Hải".
Đội chuyên án Thượng Hải tin rằng 13 vụ án do cùng một thủ phạm xuống tay với thủ đoạn: gây án vào ban đêm, khu vực hẻo lánh, ngã ba ngoại thành, dùng hung khí cùn tấn công từ phía sau hoặc từ bên cạnh làm nạn nhân bất tỉnh để cướp tài sản. Công cụ gây án là vật cùn, dễ cầm nắm.
Nạn nhân 47 tuổi hồi phục sau 7 tuần điều trị, trở thành người duy nhất trong số nạn nhân có thể cung cấp manh mối cho cảnh sát. Tập hợp mô tả, thủ phạm có nhiều khả năng là người ngoại tỉnh, cao khoảng 1m7. Do phạm tội giữa hai quận, nhiều khả năng hắn sẽ di chuyển bằng xe buýt, quen thuộc với khu xung quanh hiện trường. Nơi hắn cư trú hoặc làm việc, rất có thể gần đó.
Khi cảnh sát Thượng Hải tổ chức giăng lưới suốt đêm, không ai ngờ, "Quỷ búa" lại tái xuất ban ngày. Trưa 14/4, cảnh sát nhận tin báo ở Công viên rừng Gongqing, quận Dương Phố, hai cụ già bị đánh trọng thương trên ghế bên hồ câu cá, được đưa đi cấp cứu.
Rất đông cảnh sát đã bao vây công viên trong vòng 10 phút sau song không thấy gì đáng nghi. Cán bộ công viên cho biết, sáng đó, một người đàn ông đáng nghi mặc áo sơ mi xám nằm trên băng ghế gần đó.
Trong phòng cấp cứu của bệnh viện, bà Châu, 63 tuổi khi được cứu sống đã run rẩy kể lại sự việc. Theo đó, hai người đang ngồi ngắm cảnh thì bị đánh liên tiếp sau gáy, lấy đi dây chuyền, có mặt hình trái tim, hình con vịt và khắc tên Minh Tuệ (con trai bà).
Sáng hôm sau, một sĩ quan cảnh sát đến bách hóa Triều Dương, do nhận tin báo của chủ quầy vàng bạc đá quý. "Có người đã đến đây để sửa mặt dây chuyền như mô tả, cách đây một giờ. Dây chuyền vàng có dấu hiệu bị hỏng rõ ràng", chủ tiệm cho hay. Theo mô tả, người đàn ông trông giống lao động ngoại tỉnh, rắn rỏi, cao khoảng 1m7, nói tiếng phổ thông không thạo, áo khoác màu tím, đã vài lần đến đây sửa chữa, đúc lại trang sức.
Phác thảo chân dung kẻ tình nghi được gửi tới công an mọi khu phố Thượng Hải. Người đàn ông An Huy tên là Nguỵ Quang Tú, tạm trú ở thị trấn Song Nam, quận Bảo Sơn lọt vào tầm ngắm do có ngoại hình gần giống và tung tích khả nghi.
Nguỵ Quang Tú trong phiên toà tháng 5/1997. Ảnh: Sina
23h ngày 15/4, hơn 30 cảnh sát bao vây ngã tư gần trọ Tú. Bảy cảnh sát lên nhà, gõ cửa. "Ai đấy?', giọng nữ vang lên từ trong nhà. "Cảnh sát khu vực, đến kiểm tra tạm trú thôi", một sĩ quan đáp.
Vừa bước vào phòng, các điều tra viên phát hiện cửa dẫn ra ban công đang mở, một người đàn ông mặc quần đùi định nhảy khỏi tòa nhà bỏ trốn nhưng lối đi dẫn đến ban công lầu hai đã bị đặc công phong tỏa, bắt giữ.
Lục soát nhà Tú, cánh sát thấy ngay chiếc vòng cổ mặt trái tim khắc hình con vịt và chữ Minh Tuệ. Túi xách, nữ trang của các nạn nhân cũng được cảnh sát tìm ra trong một ngăn tủ cùng với chiếc rìu cùn dài 42 cm - hung khí gây án.
Sau 29 ngày đêm, cảnh sát phá án thành công.
Ngày 27/5/1997, Tú bị xét xử tại Tòa án nhân dân trung cấp số 2 của Thượng Hải. Theo hồ sơ, Tú sinh năm 1971, huyện Bạc Châu, tỉnh An Huy. Sau khi tốt nghiệp trung học cơ sở, anh đến Thượng Hải để thực hiện nghĩa vụ quân sự.
Năm 1992, hắn gặp Nương, hơn 3 tuổi, chung sống như vợ chồng và sinh một bé trai. Tháng 5/1993, Tú bị tòa án quân sự kết án 5 năm tù do trộm cắp quân nhu. Tháng 11/1996, hắn ra tù và đoàn tụ với Nương cùng con trai 4 tuổi.
Tại Thượng Hải rộng lớn nhộn nhịp, Tú lạc lõng, không nghề không tiền, vợ con nheo nhóc nên quyết định đi cướp. Giải thích về vụ án cuối xảy ra ở công viên vào buổi trưa, hắn khai sắp sinh nhật con trai, hổ thẹn vì không có gì tặng nên vốn định dừng tay đã lại lao vào tội ác.
Trong phiên tòa kéo dài bảy giờ, "Quỷ búa" thú nhận một mình cầm chiếc rìu cùn, bắt bus hoặc đi xe đạp, tìm mục tiêu gây án ở quanh khu dân cư quen. Anh ta đi theo nạn nhân cho đến khi ít người đi bộ và vào khu vực tối, gây án bằng rìu. Trong 14 nạn nhân, 2 người chết và 4 người vẫn hôn mê khi Tú bị xét xử. Số tiền thu được từ 13 vụ cướp chỉ khoảng 7.500 nhân dân tệ.
Hung khí và hình ảnh về vụ án tại bảo tàng công an Thượng Hải. Ảnh: Sina
Tú bị tuyên tử hình, thi hành án ngày 13/6.
"Quỷ búa Thượng Hải" được ghi nhận là vụ án hàng loạt nghiêm trọng, được cảnh sát xử lý nhanh nhất, trong thời kỳ khoa học điều tra còn thô sơ. Nhiều hình ảnh, tang vật vụ án vẫn được cảnh sát Thượng Hải trưng bày đến ngày nay.
Hải Thư (Theo Sohu, Zhuanlan, Sina)