Hàng loạt sai lầm về an ninh cùng hành động chậm chạp của nhóm cận vệ đã dẫn tới cái chết của cựu thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong vụ ám sát tại thành phố Nara ngày 8/7, các chuyên gia an ninh Nhật và quốc tế chia sẻ nhận định sau khi nghiên cứu hình ảnh từ sự việc.
Nhóm cận vệ đã bỏ trống khu vực phía sau lưng cựu thủ tướng Nhật trong lúc ông đang phát biểu. Điều này cho phép nghi phạm Tetsuya Yamagami dễ dàng tiếp cận và nổ súng về phía ông Abe từ khoảng cách vài mét.
Khoảnh khắc nghi phạm nổ súng nhằm vào cựu thủ tướng Nhật Shinzo Abe ở tỉnh Nara ngày 8/7. Video: Twitter/Handy Joe.
"Đáng lẽ họ phải phát hiện nghi phạm đang cố ý bước đến phía sau cựu thủ tướng và can thiệp", Kenneth Bombace, lãnh đạo Global Threat Solutions, công ty bảo đảm an ninh cho Tổng thống Joe Biden khi ông chạy đua vào Nhà Trắng, nhận xét.
Yamagami đứng cách cựu thủ tướng Abe khoảng 7 m rồi nổ súng nhưng bắn trượt. Phát thứ hai được khai hỏa sau đó vài giây từ khoảng cách 5 m.
"Nhóm cận vệ dường như không thiết lập các vành đai bảo vệ xung quanh ông Abe. Họ không triển khai bất kỳ biện pháp giám sát đám đông nào", John Soltys, cựu đặc nhiệm hải quân và sĩ quan tình báo Mỹ, nêu quan điểm.
Video hiện trường cho thấy sau phát súng đầu tiên, ông Abe quay về phía sau và nhìn qua vai trái. Hai cận vệ vội vã xông vào khoảng trống giữa cựu thủ tướng Nhật và nghi phạm, một người trong số này cầm vali mỏng màu đen được cho là vali chống đạn. Hai người khác lao về phía nghi phạm.
"Nhóm cận vệ sau đó nhanh chóng khống chế được nghi phạm, nhưng một số người đã phản ứng sai lầm khi đuổi theo tay súng, thay vì di chuyển đến che chắn cho ông Abe", Mitsuru Fukuda, giáo sư ngành quản lý khủng hoảng và khủng bố tại Đại học Nichidai của Nhật Bản, đánh giá.
"Có đủ nhân viên an ninh nhưng không ai cảnh giác với các mối đe dọa. Tất cả đều giật mình và không ai lao đến vị trí ông Abe", Yasuhiro Sasaki, cựu sĩ quan phụ trách bảo vệ yếu nhân tại tỉnh Saitama, nói.
Một thành viên Cơ quan An ninh Ngoại giao Mỹ, đơn vị phụ trách bảo vệ các nhà ngoại giao ở nước ngoài, cho rằng cựu thủ tướng Abe đáng lẽ phải có một cận vệ riêng, luôn bám sát như hình với bóng để sơ tán ông khi cần thiết. "Trong trường hợp đó, chúng tôi sẽ lấy thân mình che chắn, đồng thời nắm thắt lưng và cổ áo để kéo ông ấy đến nơi an toàn", người này cho hay.
Katsuhiko Ikeda, cựu cảnh sát trưởng Tokyo, phụ trách an ninh cho hội nghị thượng đỉnh G8 năm 2000 và 2008, cho rằng tình hình sẽ rất khác nếu nhóm cận vệ có thể tiếp cận ông Abe trong vòng 1-2 giây.
"Lực lượng an ninh đủ sức ngăn cản nghi phạm nổ phát súng đầu tiên nếu duy trì cảnh giác và liên lạc thông suốt. Ngay cả khi bỏ lỡ cơ hội này, họ vẫn có khoảng thời gian 2,5 giây trước khi nghi phạm bắn phát đạn chí mạng. Nếu ông Abe được bảo vệ đúng cách, mọi chuyện đã có thể được ngăn chặn", Ikeda nêu quan điểm.
Cận vệ của ông Abe (trái) lao tới khống chế nghi phạm Yamagami tại thành phố Nara ngày 8/7. Ảnh: Kyodo.
Sở cảnh sát tỉnh Nara, cơ quan chịu trách nhiệm bảo vệ ông Abe, cho biết họ "cam kết xác định triệt để những vấn đề an ninh" trong vụ ám sát, nhưng không bình luận về nhận định của giới chuyên gia. Cảnh sát đô thị Tokyo, lực lượng quản lý đơn vị bảo vệ yếu nhân của Nhật Bản, từ chối bình luận.
Cựu thủ tướng Abe tử vong tại bệnh viện hôm 8/7 do vết thương quá nặng và mất nhiều máu. Yamagami, cựu thành viên Lực lượng Phòng vệ Trên biển Nhật Bản, đã lên kế hoạch ám sát ông Abe trong ít nhất hơn một năm vì anh ta nói với các nhà điều tra rằng bắt đầu chế tạo súng vào khoảng mùa xuân năm 2021. Yamagami cho hay anh ta nhét vỏ nhựa chứa 6 viên bi vào trong ống thép nhồi thuốc súng, rồi khai hỏa bằng cò điện để cả 6 viên bi này bắn ra cùng lúc.
Vũ Anh (Theo Reuters)