Ngày 18/12, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an ban hành kết luận điều tra, chuyển hồ sơ tới Viện Kiểm sát nhân dân Tối cao đề nghị truy tố với 19 bị can trong vụ án Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng xảy ra tại dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên (TISCO) và một số đơn vị có liên quan.
Theo kết luận, dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 Công ty Gang thép Thái Nguyên do Công ty cổ phần Gang thép Thái Nguyên làm chủ đầu tư, cấp quyết định đầu tư là Hội đồng quản trị Tổng công ty Thép Việt Nam (VNS).
Dự án ban đầu có tổng mức đầu tư được phê duyệt là hơn 3.800 tỷ đồng. Đơn vị trúng thầu xây dựng là Tập đoàn Khoa học Công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) năm 2007 với giá trị hợp đồng trọn gói hơn 160 triệu USD (hơn 3.500 tỷ đồng).
Năm 2012, ông Trần Văn Khâm, chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc TISCO, người đại diện vốn chính của VNS tại TISCO ký văn bản gửi VNS xin ý kiến chấp thuận điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỷ đồng, đồng thời khẳng định, cam kết việc điều chỉnh tổng mức đầu tư này đảm bảo hiệu quả, tuân thủ các quy định pháp luật hiện hành. Trên cơ sở này, năm 2013, VNS xin ý kiến Bộ Công Thương và bộ này có văn bản đề nghị Thủ tướng xem xét chấp thuận việc điều chỉnh tổng mức đầu tư dự án lên 8.100 tỷ đồng, tăng hơn 4.200 tỷ đồng so với ban đầu.
Khu nhà máy sản xuất giai đoạn 2 được xây dựng dở dang, bỏ không nhiều năm. Ảnh: Kỳ Duyên
Sau hơn 11 tháng khởi công xây dựng nhưng MCC chưa hoàn thành thiết kế chi tiết các hạng mục, chưa lựa chọn và ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, chưa thi công bất kỳ hạng mục nào của gói thầu nhưng lại có nhiều văn bản gửi TISCO đề nghị kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng. MCC còn đề nghị điều chỉnh giá hợp đồng EPC với tổng chi phí tăng thêm là hơn 138 triệu USD (hơn 3.000 tỷ đồng).
Bị can Trần Trọng Mừng, tổng giám đốc TISCO, đã ký văn ban gửi Bộ Công Thương và VNS đề nghị "cho giải quyết đặc cách" phạm vi được điều chỉnh về giá thiết bị và các chi phí khác đối với dự án. Ông Mừng không chỉ đạo áp dụng điều khoản để dừng hợp đồng, báo cáo người có thẩm quyền xem xét hủy đấu thầu, thu hồi tiền tạm ứng mà "quyết tâm bằng mọi biện pháp tiếp tục thực hiện dự án".
Việc làm của tổng giám đốc TISCO khiến dự án phải dừng thi công, gây thất thoát, lãng phí trên 830 tỷ đồng (đây là khoản lãi vay hàng tháng TISCO đã trả cho các ngân hàng trên tổng số vốn vay trên 3.000 tỷ để đầu tư dự án).
Ông Mai Văn Tinh, Chủ tịch HĐQT VNS, bị cáo buộc nhận thức rõ hợp đồng trọn gói này không được điều chỉnh giá, không thuộc trường hợp điều chỉnh theo thông thư của Bộ Xây dựng, việc điều chỉnh là vi phạm pháp luật....Tuy nhiên, ông đề nghị kéo dài thời gian và tăng giá hợp đồng ETC thêm trên 138 triệu USD mà không có cơ sở.
Ông chỉ đạo các bộ phận, phòng ban tại VNS, TISCO tổ chức đàm phán với nhà thầu và chỉ đạo cán bộ cấp dưới soạn thảo để ký các văn bản điều chỉnh báo cáo, đề nghị Bộ Công Thương báo cáo Thủ tướng cho điều chỉnh chi phí dự toán phần C, điều chỉnh hợp đồng ETC tăng thêm 15.57 triệu USD (hơn 340 tỷ đồng).
"Đây là nguyên nhân dẫn đến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư vào dự án, không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu về tiến độ, giá trị hợp đồng, làm dự án phải dừng thi công, gây thất thoát, lãng phí trên 830 tỷ đồng" kết luận điều tra nêu.
Lãnh đạo dự án thanh toán cho nhà thầu Trung Quốc MCC trên 92% giá trị hợp đồng nhưng các hạng mục đều chưa hoàn thành. Ảnh: Kỳ Duyên
Theo kết luận điều tra, chủ mưu vụ án là ông Hùng. Trong quá trình triển khai dự án, phần lớn bị can là những người có chức trách, nhiệm vụ tại TISCO, VNS và đã đưa ra nhiều quyết định sai phạm như: không dừng Hợp đồng EPC số 01 để thu hồi tiền đã tạm ứng cho MCC; vi phạm trong việc điều chỉnh Hợp đồng EPC số 01 làm tăng thêm 15,57 triệu USD so với dự toán ban đầu, làm thay đổi bản chất, phá vỡ nguyên tắc quản lý Hợp đồng EPC; vi phạm trong việc lựa chọn thầu phụ...
Cơ quan điều tra đề nghị VKSND Tối cao truy tố 14 người từ 10 đến 20 năm tù về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí gồm: ông Tinh, Mừng, Khâm, Đậu Văn Hùng, cựu tổng giám đốc Tổng công ty thép Việt Nam; Ngô Sỹ Hán, cựu Phó tổng giám đốc TISCO; Đặng Văn Tập, cựu phó giám đốc Thường trực Ban Quản lý dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - Công ty gang thép Thái Nguyên (TISCO); Đồng Quang Dương, cựu phó giám đốc, kiêm Thư ký dự án TISCO; Nguyễn Trọng Khôi, cựu phó tổng giám đốc VNS; Trịnh Khôi Nguyên, cựu trưởng phòng Đầu tư phát triển VNS; Đỗ Xuân Hòa, cựu kế toán trưởng TISCO; Lê Thị Tuyết Lan, cựu Phó phòng Kế toán - Thống kê - Tài chính TISCO; Uông Sỹ Bính, cựu Phó phòng Kế toán - Thống kê - Tài chính TISCO; Nguyễn Văn Tráng, cựu ủy viên Ban kiểm soát VNS; Đặng Thúc Kháng, cựu Ủy viên Hội đồng quản trị, kiêm Trưởng Ban kiểm soát VNS.
5 người bị đề nghị truy tố 7-12 năm tù về tội Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng gồm: Lê Phú Hưng, cựu ủy viên HĐQT VNS; Nguyễn Minh Xuân, cựu ủy viên HĐQT VNS; Nguyễn Chí Dũng, cựu ủy viên HĐQT TISCO; Hoàng Ngọc Diệp, cựu ủy viên HĐQT TISCO; Đoàn Thu Trang, cựu ủy viên HĐQT TISCO.