Theo dữ liệu từ Ngân hàng Nhà nước, danh mục tín dụng của hệ thống ngân hàng đến 28/3 có cơ cấu các mức lãi suất từ 9,5% đến 13,5% một năm. Để tính số tiền lãi mà nền kinh tế phải trả vào hệ thống các tổ chức tín dụng, cần tính theo phương pháp bình quân gia quyền theo tỷ trọng dư nợ của từng mức lãi suất.
Như vậy, với mức lãi suất dưới 10% một năm, tạm tính là lãi suất 9,5% một năm, nhóm dư nợ này hiện chiếm 9,5% tổng dư nợ nền kinh tế tương đương 256.500 tỷ đồng. Như vậy, tính ra số lãi mà khách hàng trả cho các ngân hàng khoảng 2.436 tỷ đồng.
 |
|
Doanh thu từ hoạt động cho vay của các nhà băng được ước chừng khoảng 13 tỷ USD nếu tính quy mô tín dụng 2,7 triệu tỷ đồng. Ảnh: Hoàng Hà. |
Tương tự như vậy, dư nợ cho vay với mức lãi suất từ 10% đến 13% một năm, bình quân là 12% một năm, hiện khoảng 777.600 tỷ đồng (chiếm 28%). Tính ra, khách hàng trả cho tổ chức tín dụng của khoản mục dư nợ ở mức lãi suất này là 93.312 tỷ đồng.
Lớn nhất là số dư nợ cho vay ở mức lãi 13%-15% một năm, chiếm tỷ trọng 43,6%, tương đương 1.777,2 tỷ đồng. Tính lãi suất bình quân 14% một năm thì các ngân hàng nhận số lãi khoảng 164.080 tỷ đồng.
Số dư nợ còn lại (18,1%), tương đương 488.700 tỷ đồng, lãi suất trên 15% một năm nếu tạm tính ở mức 16% thì số lãi khách hàng trả cho ngân hàng là 78.192 tỷ đồng.
Từ tính toán trên cơ cấu dư nợ theo mức lãi suất cho vay ở trên tổng hợp lại với dư nợ 2,7 triệu tỷ, thì tổng số lãi tính theo phương pháp gia quyền mà khách hàng trả ngân hàng sẽ là 260.556 tỷ đồng, tương đương 13 tỷ USD.
Trên thực tế, doanh thu tín dụng của hệ thống ngân hàng sẽ không đạt được như vậy mà phải trừ tiếp đi số dư nợ được xếp nhóm nợ xấu. Nếu tính nợ xấu khoảng 6% thì quy mô nợ xấu khoảng 162.000 tỷ và ngân hàng nguy cơ không thể thu hồi được khoản lãi 17.820 tỷ đồng (162.000 tỷ x 11% một năm = 17.820 tỷ). Thậm chí, ngay đến phần vốn gốc của khoản cho vay rơi vào nợ xấu này cũng có nguy cơ mất trắng. Chưa kể nếu trừ tiếp khoản nợ, khoản lãi được cơ cấu lại thời hạn trả thì thực tế doanh thu thực thu còn thấp hơn nhiều.
Như vậy, doanh thu từ hoạt động cho vay khoảng 260.500 tỷ của ngân hàng sau khi trừ 17.820 tỷ này chỉ còn khoản 242.680 tỷ đồng, tương đương khoảng 12 tỷ đôla.
Tuy nhiên, ngân hàng cũng không được hưởng hết 12 tỷ đôla này, nếu không thì cả xã hội lao vào kinh doanh ngân hàng hết. Cần nhấn mạnh đây chỉ là doanh thu từ hoạt động cho vay. Để có dư nợ cho vay trên, các ngân hàng phải huy động từ doanh nghiệp, người gửi tiền nhàn rỗi. Số lãi mà nền kinh tế trả cho ngân hàng theo tính toán trên còn phải trừ tiếp các khoản sau: Trước hết, ngân hàng phải trả cho người gửi tiền với các mức lãi suất như hiện nay 2,4% một năm tiền gửi không kỳ hạn, lãi suất kỳ hạn từ 1-12 tháng là 8% một năm, tiền gửi trên 12 tháng khoảng 10% một năm. Từ phần lãi tiền vay thu từ khách hàng, ngân hàng phải hoàn trả lãi đầy đủ cho người gửi.
Với cơ cấu tiền gửi của hệ thống ngân hàng hiện nay, tạm tính cả phí dự trữ bắt buộc, chi phí thiết kế sản phẩm, khấu hao trụ sở… thì mức bình quân lãi suất mà ngân hàng trả cho người gửi tiền đã lên đến 8,5% một năm. Như vậy, với lãi suất đầu ra bình quân khoảng 11-12% năm. ngân hàng thu về khoản chênh lệch lãi suất 2,5% - 3,5%.
Với mức lãi suất bình quân 8,5% một năm trả cho người gửi tiền, các ngân hàng phải trả 229.500 tỷ đồng, tương đương với 11 tỷ USD. Thực chất lãi mà nền kinh tế trả cho ngân hàng là để ngân hàng với vai trò trung gian trả cho người gửi tiền 11 tỷ USD.
Một vấn đề cũng cần phải tính đến là phần trích lập dự phòng rủi ro, lương cán bộ của ngân hàng. Như vậy, phần lãi sẽ còn không đáng kể. Điều này sẽ cho ta thấy tại sao lợi nhuận của hệ thống ngân hàng năm 2012 giảm cách thê thảm, vì thu nhập từ tín dụng vẫn chiếm tới 90%. Hiện nay các kênh đầu tư khác như bất động sản, chứng khoán, vàng đều rất rủi ro, vì vậy gửi ngân hàng là tốt nhất, không phải tự nhiên mà từ người dân, doanh nghiệp dư dả về vốn, các hãng bảo hiểm, nắm giữ vốn đều gửi vào ngân hàng..
Phạm Xuân Hòe
Chuyên gia tài chính - ngân hàng