Paul Morphy là Vua cờ không chính thức duy nhất xuất hiện trong top 10. Ông sinh năm 1837 ở New Orleans, Louisiana, Mỹ, trong một gia đình quyền quý. Sau khi nhận bằng đại học luật năm 20 tuổi, Morphy sang châu Âu du đấu với những kỳ thủ mạnh nhất ở đó, và luôn thắng dễ dàng.
Morphy tự xưng vô địch thế giới năm 1858, sau khi thắng Adolf Anderssen với tỷ số 8-3 ở Paris, Pháp. Nhưng, trận đấu này không được thừa nhận chính thức. Morphy không còn đối thủ xứng tầm, vì thế ông chỉ muốn thi đấu nếu chấp đối thủ các quân tốt. Ông giải nghệ sau đó một năm, khi mới 22 tuổi.
Vị trí thứ chín thuộc về Viswanathan Anand - Vua cờ đầu tiên và duy nhất của châu Á. Anand sinh năm 1969 tại Ấn Độ, lần đầu tranh ngôi Vua cờ năm 1995 với Garry Kasparov nhưng thất bại. Ông lần đầu trở thành Vua cờ năm 2007, khi danh hiệu được phân định dựa trên giải đấu vòng tròn hai lượt với tám kỳ thủ. Anand được chín điểm qua 14 ván, soán ngôi của Vladimir Kramnik.
Anand ba lần bảo vệ ngôi Vua cờ trước Kramnik năm 2008, Veselin Topalov 2010 và Boris Gelfand 2012. Ông mất danh hiệu vào tay Magnus Carlsen năm 2013 tại Chennai, Ấn Độ.
Mikhail Botvinnik là Vua cờ đầu tiên của Liên Xô (cũ), đứng thứ tám trong danh sách này. Botvinnik sinh năm 1911 ở Saint Petersburg, Nga. Năm 37 tuổi, ông trở thành Vua cờ thứ sáu, nhờ chức vô địch giải đấu vòng tròn năm lượt với năm kỳ thủ, ở The Hague, Hà Lan và Moscow, Nga. Botvinnik được 14 trên 20 điểm, nhiều hơn Vasily Smyslov ba điểm.
Botvinnik mở ra hơn 20 năm Liên Xô thống trị cờ vua. Ông bảo vệ ngôi Vua cờ năm 1951 và 1954 sau khi hạ David Bronstein và Smyslov. Đến năm 1957, Smyslov soán ngôi Vua cờ của Botvinnik, nhưng bị đòi lại ngai vàng sau đó ba năm. Botvinnik cũng bị Mikhail Tal cướp ngôi năm 1960, nhưng đòi lại sau đó một năm. Ông chỉ bị hạ bệ bởi Tigran Petrosian năm 1963, ở tuổi 52. Từ đó, Botvinnik không tranh ngôi Vua cờ lần nào nữa.
Botvinnik là thầy của nhiều Vua cờ Nga sau này, như Karpov, Kasparov hay Kramnik. Ông cũng là kỳ thủ lớn hiếm hoi thành công ở nhiều công việc khác, như kỹ sư điện hay nhà khoa học máy tính.
Jose Raul Capablanca đứng thứ bảy, cũng là Vua cờ thứ ba trong lịch sử. Capablanca sinh năm 1888 tại Havana, Cuba. Ông giữ ngôi vô địch thế giới từ năm 1921 đến 1927. Khi còn sống, Capablanca được coi là người Cuba nổi tiếng nhất.
Capablanca chấm dứt 27 năm giữ ngôi Vua cờ của Emanuel Lasker, sau trận đấu ở Havana tháng 4/1921. Kỳ thủ chủ nhà thắng áp đảo 9-5, với bốn chiến thắng và không thất bại.
Dù giữ ngôi sáu năm, Capablanca chỉ dự hai trận tranh ngôi. Ở trận thứ hai diễn ra từ tháng 9/1927 đến tháng 11/1927, Capablanca thua Alexander Alekhine với tỷ số 15,5 - 18,5.
Vị trí thứ sáu thuộc về Anatoly Karpov - kỳ thủ giữ danh hiệu trong 10 năm từ năm 1975. Karpov sinh năm 1951 tại Zlatoust, Chelyabinsk Oblast, Nga. Kể từ khi FIDE ra mắt bảng thứ bậc kỳ thủ năm 1970, Karpov giữ ngôi số một trong 102 tháng, chỉ sau Kasparov và Carlsen.
Karpov trở thành Vua cờ khi không tốn giọt mồ hôi ở trận tranh ngôi tháng 6/1975 tại Manila, Philippines. Karpov thách đấu Vua cờ Bobby Fischer, nhưng kỳ thủ Mỹ không chấp nhận thể thức thi đấu 24 ván. FIDE quyết định truất ngôi của Fischer, trao cho Karpov.
Karpov hai lần bảo vệ ngôi Vua cờ trước Viktor Korchnoi ở Baguio, Philippines năm 1978, và Italy năm 1981. Ông dẫn trước Kasparov trong trận tranh ngôi năm 1984, nhưng kết quả bị hủy vì trận đấu kéo dài quá lâu. Một năm sau, Karpov mất ngôi Vua cờ bởi Kasparov. Ông còn tranh ngôi với Kasparov thêm ba trận nữa vào năm 1986, 1987 và 1990, nhưng đều thất bại.
Đứng thứ 5 là Alexander Alekhine - kỳ thủ duy nhất qua đời với tư cách Vua cờ năm 1946. Alekhine sinh ra tại Moscow, Nga năm 1892, nhưng chuyển đến Pháp từ năm 1921. Dưới lá cờ Pháp, ông cướp ngôi Vua cờ của Capablanca ở Buenos Aires, Argentina năm 1927.
Alekhine hai lần giữ ngôi trước Efim Bogoljubov năm 1929 và 1934. Ông mất ngôi vào tay Max Euwe năm 1935, nhưng đòi lại danh hiệu Vua cờ chỉ sau đó hai năm. Khi chuẩn bị cho trận đấu với Botvinnik năm 1946, Alekhine qua đời không rõ lý do ở Bồ Đào Nha.
Emanuel Lasker giữ ngôi Vua cờ lâu nhất tới 27 năm, đứng thứ tư trong danh sách. Khi đó, các Vua cờ được quyền chọn người thách đấu. Dư luận cho rằng Lasker cố tình chọn những đối thủ mềm để giúp ông bảo vệ danh hiệu.
Lasker sinh năm 1868 tại Berlinchen, Vương quốc Phổ (cũ), nay là thành phố Barlinek, Ba Lan. Lasker hạ Vua cờ đầu tiên Wilhelm Steinitz ở trận tranh ngôi năm 1894 tại Mỹ và Canada. Ông năm lần bảo vệ danh hiệu trước Steinitz năm 1897, Frank Marshall 1907, Siegbert Tarrasch 1908, Carl Schlechter và Dawid Janowski 1910. Lasker mất ngôi vào tay Capablanca năm 1921.
Bobby Fischer chỉ chơi đúng một trận tranh ngôi, nhưng vẫn được coi là một trong ba kỳ thủ vĩ đại nhất lịch sử. Chiến thắng của ông trước Boris Spassky ở Reykjavik, Iceland năm 1972 được coi là trận đấu thế kỷ. Fischer chấm dứt 24 năm Liên Xô thống trị làng cờ, khi thắng Spassky 12,5-8,5.
Fischer là nguồn cảm hứng cho nhân vật Beth Harmon trong tiểu thuyết và Series The Queen's Gambit trên Netflix. Ở đỉnh cao, Fischer mạnh vượt trội so với các đối thủ. Ông tám lần dự giải vô địch Mỹ, và đều vô địch. Trên đường tới trận tranh ngôi với Spassky, Fischer thắng Mark Taimanov, Bent Larsen và Tigran Petrosian lần lượt với tỷ số 6-0, 6-0 và 6,5-2,5.
Fischer sinh năm 1943 tại Chicago, Illinois, Mỹ. Năm 1975, ông mất ngôi Vua cờ do không chịu đấu với Karpov. Từ đó, ông không xuất hiện trong trận tranh ngôi nào, và cũng hiếm xuất hiện ở những siêu giải. Fischer qua đời ngày 17/1/2008 tại Reykjavik.
Vua cờ hiện tại Magnus Carlsen đứng thứ hai trong danh sách này, sau bảy năm thống trị làng cờ. Carlsen sinh năm 1990 tại Tonsberg, Na Uy. 19 tuổi, anh đã lên vị trí số một FIDE và cũng là kỳ thủ trẻ nhất làm được điều này. Đến năm 2013, Carlsen truất ngôi Vua cờ của Anand tại Chennai, Ấn Độ. Anh thắng ba, hòa bảy và không thua trước kỳ thủ chủ nhà.
Carlsen ba lần bảo vệ ngôi Vua cờ, trước Anand năm 2014, Sergey Karjakin 2016 và Fabiano Caruana 2018. Trận bảo vệ ngôi vương tiếp theo của Carlsen dự kiến diễn ra năm 2021. Với thực lực kỳ thủ hiện tại, giới chuyên môn dự đoán Carlsen sẽ tiếp tục giữ ngôi Vua cờ thêm vài năm nữa.
Không bất ngờ khi Garry Kasparov được coi là kỳ thủ vĩ đại nhất lịch sử, với 15 năm giữ ngôi Vua cờ. Kasparov sinh năm 1963 tại Baku, Azerbaijan. Nhưng sau khi Liên Xô tan rã, ông thi đấu dưới lá cờ Nga. Kasparov trở thành Vua cờ năm 1985 ở Moscow, sau khi hạ Karpov 13-11. Ở tuổi 22, ông trở thành Vua cờ trẻ nhất lịch sử.
Kasparov năm lần bảo vệ ngôi Vua cờ, trong đó có ba chiến thắng trước Karpov năm 1986, 1987 và 1990. Sau đó, ông hạ Nigel Short năm 1993 và Anand năm 1995. Kasparov thất bại dưới tay học trò Kramnik năm 2000, với tỷ số 6,5-8,5 mà không thắng ván nào.
Dù vậy, Kasparov vẫn là kỳ thủ số một FIDE cho đến khi giải nghệ năm 2005. Sau đó, ông từng có ý định tranh cử Tổng thống Nga. Kasparov được coi là biểu tượng đối lập với Tổng thống Vladimir Putin.
Xuân Bình tổng hợp
Ảnh: Pinterest, Chess.com, Klimbim, David Attie, AP