 |
Theo đánh giá của VnExpress, 10 sự kiện dưới đây được xem là nổi bật trong năm.
Hội nghị cấp cao Á - Âu lần thứ 5 diễn ra tháng 10 tại Hà Nội ghi lại một dấu ấn quan trọng: Lần đầu tiên sau 8 năm thành lập, ASEM đã mở rộng thêm 13 thành viên mới, gồm 10 nước châu Âu và 3 nước châu Á. Với 39 thành viên, ASEM bao gồm 2,3 tỷ người, chiếm 40% dân số thế giới và 50% GDP toàn cầu.
 |
|
Khai mạc ASEM 5 tại Hà Nội. |
Đây là hội nghị quốc tế quy mô nhất, có nhiều nguyên thủ tham gia nhất mà Việt Nam từng tổ chức. Tổng số người tham dự lên tới trên 3.000 người, và khoảng 1.000 phóng viên có mặt đưa tin. Nhiều quan chức cao cấp các nước đã bày tỏ sự ngạc nhiên về công tác tổ chức của nước chủ nhà. Với kinh phí tổ chức lên tới 200 tỷ đồng, ASEM 5 có hệ thống an ninh bảo đảm, giao thông trật tự, thông tin liên lạc hiện đại. Trên 1.000 tình nguyện viên được huy động phục vụ hội nghị, thậm chí các phương án chống khủng bố cũng được lập ra.
Như báo chí nước ngoài đã nhận xét, chỉ có thể dùng một từ để nói về sự chuẩn bị và tổ chức ASEM 5 của Việt Nam - đó là "hoàn hảo".
Tái hiện những trang sử hào hùng
 |
|
Đại tướng Võ Nguyên Giáp trở lại Điện Biên sau 50 năm. |
Sau nửa thế kỷ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị tổng chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ, đã quay trở lại chiến trường xưa trong lễ kỷ niệm hoành tráng vào ngày 7/5. Với sự tái hiện sống động 56 ngày đêm chiến đấu đem lại chiến công chấn động địa cầu, chương trình kỷ niệm đã thu hút sự tham gia của gần 10.000 người dân địa phương cùng hàng nghìn khách trong và ngoài nước. Tượng đài chiến thắng Điện Biên Phủ - bức tượng đồng lớn nhất Việt Nam, nặng 220 tấn, cao 13,6 m - được khánh thành, trở thành biểu tượng của chiến thắng oanh liệt này. Rất nhiều hoạt động đền ơn đáp nghĩa, hội thảo lịch sử và quân sự... đã diễn ra trên toàn quốc. Đại sứ Pháp tại Việt Nam Antoine Pouillieute khi đó khẳng định, sự kiện này quan trọng không chỉ với cuộc sống của người Việt hay người Pháp, mà cả quan hệ song phương.
Ngày 10/10, Hà Nội kỷ niệm 50 năm ngày đón chào những đoàn quân tiến về năm cửa ô. Thủ đô hiện đã mở rộng gấp 6 lần so với trước kia, dân số tăng 8 lần, giá trị sản xuất công nghiệp bình quân đầu người tăng 37 lần. Hàng loạt công trình xây dựng hiện đại được gấp rút hoàn thành nhân dịp này. Đặc biệt, tượng đài vua Lý Thái Tổ - vị vua có công đặt nền móng cho thành Thăng Long - được dựng lên uy nghi bên hồ Hoàn Kiếm vào đúng ngày kỷ niệm.
Quân đội nhân dân Việt Nam cũng đã long trọng kỷ niệm 60 năm ngày thành lập 22/12. Thuở sơ khai, Đội tuyên truyền giải phóng quân chỉ có 34 người, trải qua 2 cuộc kháng chiến lớn, giờ đây ngày càng lớn mạnh, trở thành một đội quân chính quy, tinh nhuệ.
Dân chủ và minh bạch hơn trong bầu cử Hội đồng Nhân dân
Chủ tịch HĐND, chủ tịch UBND không được giữ chức quá 2 nhiệm kỳ dù tuổi còn trẻ, còn năng lực và được tín nhiệm. Chênh lệch giữa số ứng cử viên và người được bầu ở mỗi khu vực bầu cử phải là 2, chứ không phải là 1. Đó là những điểm cải cách của Luật bầu cử HĐND (sửa đổi) ban hành năm 2003, lần đầu tiên được áp dụng tại cuộc bầu cử HĐND các cấp nhiệm kỳ 2004-2009 diễn ra ngày 25/4. Đây được xem là đợt sinh hoạt dân chủ sâu rộng nhất trong nhân dân nhằm chọn lựa những cán bộ đủ tài và đức điều hành bộ máy chính quyền địa phương.
Trước ngày bầu cử khoảng một tháng, Ủy ban thường vụ Quốc hội đã ra nghị quyết về kê khai tài sản ứng cử viên đại biểu HĐND các cấp. Tất cả nhà cửa, đất đai, cơ sở sản xuất kinh doanh, cổ phiếu, ôtô, tàu thuyền... của ứng cử viên phải được công khai. Tuy nhiên, mong ước của người dân về việc giám sát tài sản của ứng cử viên đã không thể thực hiện trong kỳ bầu cử này, do nghị quyết và nghị định hướng dẫn của Chính phủ ban hành chậm.
Nhiều đổi mới trong hoạt động Quốc hội
"Bây giờ, tôi xin sẵn sàng trả lời các câu hỏi của các vị đại biểu", Thủ tướng Phan Văn Khải đã tuyên bố như vậy tại kỳ họp Quốc hội thứ 6. Đây là lần đầu tiên Thủ tướng trực tiếp trả lời chất vấn trước Quốc hội. Và cũng là lần đầu tiên, người dân cả nước được chứng kiến qua truyền hình các đại biểu của mình đặt hàng loạt câu hỏi, chất vấn người đứng đầu bộ máy hành chính đất nước. Chỉ với khoảng thời gian hạn hẹp, Thủ tướng đã trả lời 11 câu hỏi xung quanh các vấn đề nóng bỏng nhất hiện nay. Điều này "thể hiện tinh thần thẳng thắn công khai, tăng phần gắn bó giữa Thủ tướng với Quốc hội và nhân dân cả nước", Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An đã chốt lại.
Hai kỳ họp Quốc hội trong năm nay cũng đánh dấu bước chuyển mới trong công tác giám sát với các lĩnh vực nổi cộm nhất: Tình hình giáo dục, thất thoát đầu tư xây dựng cơ bản. Trước đỏi hỏi ngày một gay gắt của Quốc hội về những giải pháp chống tham nhũng, Thủ tướng đã đề nghị thành lập cơ quan chuyên trách chống tham nhũng. Đề xuất này nhanh chóng được nhiều đại biểu tán đồng.
Lần đầu tiên một bộ trưởng làm đơn xin từ chức
 |
|
Ông Lê Huy Ngọ. |
Sau 7 năm làm Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, ngày 26/4, ông Lê Huy Ngọ đã làm đơn xin từ chức với lý do có phần trách nhiệm về công tác quản lý, gây hậu quả trong vụ án Lã Thị Kim Oanh. Đây là lần đầu tiên một bộ trưởng đương chức làm đơn từ nhiệm. Hành động này được chính ông Lê Huy Ngọ nhận xét là “điều bình thường, là nét văn minh trong đời sống chính trị”.
Đối với nhiều người dân, việc từ chức của ông Ngọ đã được nhìn nhận là hành động dũng cảm. Đề tài này cũng được tranh luận khá sôi nổi bên hành lang kỳ họp Quốc hội thứ 5 diễn ra hồi tháng 5, 6. Nhiều đại biểu đã nhất trí tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm đối với Bộ trưởng Lê Huy Ngọ, thậm chí có ý kiến còn yêu cầu đánh giá lại uy tín, năng lực của một số vị bộ trưởng khác khi để xảy ra những yếu kém, tiêu cực trong ngành.
Ngày 1/6 Quốc hội đã bỏ phiếu đồng ý miễn nhiệm chức bộ trưởng đối với ông Lê Huy Ngọ. Với 70% số phiếu tán thành miễn nhiệm, Quốc hội đã khẳng định sự đòi hỏi ngày càng cao đối với trách nhiệm của một bộ trưởng.
Hai thứ trưởng dính vòng lao lý
 |
|
Lương Quốc Dũng bị áp giải về trại giam. |
Vào những ngày cuối tháng 9, cơ quan công an liên tiếp bắt giam Vụ phó Xuất nhập khẩu Bộ Thương mại Lê Văn Thắng, và Mai Thanh Hải, con trai Thứ trưởng Thương mại Mai Văn Dâu vì liên quan tới đường dây "chạy" quota dệt may đi Mỹ. Qua điều tra, nhiều dấu hiệu cho thấy chính Thứ trưởng Mai Văn Dâu cũng có liên quan trực tiếp tới vụ việc này. Dù vậy, vẫn ít người tin rằng cơ quan điều tra sẽ đi tới cùng. Thế nhưng, vào sáng 18/11, ông Mai Văn Dâu bị cách chức thứ trưởng và ngay lập tức trở thành bị can thứ 14 trong tổng số 15 bị can (tính đến thời điểm đó), theo chân con trai vào nhà tạm giam vì đã lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ - một tội danh thuộc nhóm tội tham nhũng.
Phanh phui nhiều vụ tham nhũng tại các tổng công ty lớn
Đầu năm, vụ tham nhũng trong ngành dầu khí làm thiệt hại nhiều triệu USD được đưa ra ánh sáng. Các bị can từng nắm giữ chức vụ cao như Dương Quốc Hà - Phó tổng giám đốc Liên doanh dầu khí Việt Xô, Nguyễn Quang Thường - Giám đốc Công ty dịch vụ kỹ thuật dầu khí... đã cùng "ông trùm" Trần Quang giả mạo hợp đồng, chứng từ để chia nhau hơn 2,9 triệu USD. Tại công trình tuyến ống, kho cảng Thị Vải, nhiều cá nhân đã "cầm" hàng trăm triệu đồng, trong khi công trình bị lún sụt, phải khắc phục mất gần 13 tỷ đồng. Những người này đang cùng nhau chia sẻ cuộc sống trong trại giam.
Tại Công ty xăng dầu hàng không, hàng loạt cán bộ bị bắt giữ khi đường dây gian lận tạm nhập xăng dầu, tái xuất nước lã của Trần Thế Hùng (Hùng "Xì Tẹc") bị phanh phui. Trước đó, hàng loạt cá nhân thuộc các doanh nghiệp khác như Công ty xuất nhập khẩu vật tư đường biển, Công ty Bảo Anh, Xí nghiệp Hoa Sơn... và cả một số sĩ quan quân đội tiếp tay cho Trần Thế Hùng cũng đã bị bắt, khởi tố, một số đã được đưa ra xét xử. Chưa hết, gần cuối năm, những vụ lục đục dai dẳng và rối ren tài chính ở Tổng công ty thuỷ sản Việt Nam đã dần đi đến hồi kết với số tiền nợ và mất vốn lên tới gần 580 tỷ đồng. Toàn bộ ban lãnh đạo doanh nghiệp bị cách chức, Bộ Thuỷ sản phải cử một thứ trưởng phụ trách doanh nghiệp khổng lồ này.
Hàng loạt vụ án oan sai đòi bồi thường
 |
|
Ông Hoàng Minh Tiến (phải) và đại diện VKS tại buổi xin lỗi công khai ở Hà Nội. |
Là năm đầu tiên triển khai thực hiện Nghị quyết 388 về bồi thường oan sai, nên trên khắp cả nước, các cơ quan tố tụng (VKS, toà án, công an) đã nhận được rất nhiều đơn đòi bồi thường vì bị bắt, truy tố, xét xử sai. Trong đó có trường hợp như ông Trần Văn Chiến phải ngồi tù oan hơn 16 năm, anh Nguyễn Trọng Long sau 3 năm tù oan đã bị bại liệt, hay như các ông Nguyễn Phúc Đồ, Nguyễn Hoài An phải mang nỗi oan kéo dài đến 24 năm.
Nhiều vụ việc đã được giải quyết. Cơ quan tố tụng đã đến tận nơi cư trú của người bị oan sai để xin lỗi, hoặc xin lỗi trên báo chí. Tuy nhiên, những biện pháp trên mới chỉ giải toả về tinh thần cho người bị oan sai. Vấn đề bồi thường thiệt hại vật chất cho họ trong những ngày tháng bị bắt giam, gia đình khánh kiệt vì vướng vào vòng tố tụng... còn gặp nhiều vướng mắc. Người đòi mức bồi thường được xem cao nhất hiện này là 26 tỷ đồng, ai ít cũng vài chục triệu đồng. Nhưng thực tế, phần lớn yêu cầu trên không được chấp nhận chi trả. Do không đạt được thoả thuận, đã có người kiện cơ quan gây oan sai ra toà để nhờ phân xử như trường hợp ông Hoàng Minh Tiến ở Hà Nội.
Vào những ngày đầu năm, nhiều hộ nông dân Đồng bằng sông Cửu Long chỉ sau một đêm thức dậy đã trở thành tay trắng. Đàn gia cầm của họ bỗng lăn ra chết hàng loạt. Nguyên nhân được xác định là do virus H5N1 lần đầu tiên xuất hiện, nguy hiểm và lây lan rất nhanh. Từ miền Nam, dịch cúm gà lan ra 57 tỉnh, thành phố.
Với các biện pháp mạnh như công khai tình hình bệnh dịch, tiêu hủy gia cầm trong bán kính 1,5 km từ ổ dịch, cấm vận chuyển buôn bán gia cầm, hỗ trợ tiền cho các hộ chăn nuôi để tiêu huỷ gia cầm..., ngày 30/3, Việt Nam đã tuyên bố hết dịch.
Sau 3 tháng hoành hành, dịch cúm gà đã làm Việt Nam thiệt hại hơn 1.300 tỷ đồng, giảm 1% tăng trưởng GDP, làm chết 1/10 đàn gia cầm, đẩy hàng nghìn hộ chăn nuôi đến bờ vực phá sản. Dịch cúm còn gây hậu quả nghiêm trọng về môi trường mà đến nay vẫn chưa đánh giá hết.
Những ngày cuối năm 2004, dịch cúm lại xuất hiện ở 6 tỉnh, và khả năng tái bùng phát dịch trong năm 2005 là rất lớn.
Nạn nhân dioxin VN khởi kiện các công ty hoá chất Mỹ
30 năm sau khi chiến tranh kết thúc, đại diện của gần 5 triệu nạn nhân chất độc dioxin Việt Nam đã đưa đơn kiện các công ty sản xuất chất độc hoá học Mỹ. Các nạn nhân yêu cầu những công ty này bồi thường thiệt hại về sức khỏe do chất độc hóa học mà họ sản xuất và được sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam. Qua thời gian và qua nhiều công trình nghiên cứu, những di chứng trên người gây ra bởi chất “khai quang diệt cỏ” đã làm cả thế giới kinh sợ. 80 triệu lít hoá chất rải xuống Việt Nam đưa mức độ độc hại lên gấp 180 triệu lần mức độ an toàn mà chính cơ quan bảo vệ môi trường Mỹ cho phép.
Hơn 100 đơn kiện đã được gửi tới tòa án quận Brooklyn, New York. Quan toà thụ lý vụ án là thẩm phán Jack B. Weinstein. Các nạn nhân dioxin nhanh chóng nhận được sự ủng hộ của bạn bè khắp năm châu. Vụ kiện được thế giới gọi là “phiên toà của lương tri và công lý”. Gần 9 triệu chữ ký được gửi đến Hội nạn nhân da cam/dioxin Việt Nam và gần 700.000 chữ ký ủng hộ tại website http://www.petitiononline.com/AOVN.
Tuy nhiên, phiên tranh tụng đã bị lui lại tới 2 lần và dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 28/2/2005.
VnExpress