Nhiều nghiên cứu về con người gần đây cho thấy xu hướng gia tăng rõ rệt của các chứng bệnh tâm lý, từ căng thẳng kéo dài, trầm cảm, kiệt sức, rối loạn chú ý đến tăng động, mất ngủ... Lý do mắc bệnh rất đa dạng, khó liệt kê hết, nhưng có nguyên nhân là việc mất kiểm soát trong dùng phương tiện truyền thông (media), nghiện trò chơi điện tử, xem tivi quá nhiều, đặc biệt là chương trình bạo lực ở trẻ.
Trung tâm sức khỏe liên bang của Đức đưa ra lời khuyên về thời gian chơi điện tử, sử dụng truyền thông trong một ngày như sau: Trẻ 0-2 tuổi tuyệt đối không xem tivi; trẻ 3-5 tuổi cho chơi và xem tivi nhiều nhất là 30 phút; trẻ 6-9 tuổi nhiều nhất là 60 phút và trẻ 10-13 tuổi nhiều nhất 90 phút.
Cha mẹ cần khống chế thời gian xem tivi của trẻ. Ảnh: Shutterstock |
Tuy nhiên, theo các nhà sư phạm, tâm lý giáo dục, những con số này vẫn còn tương đối nhiều. Bạn hãy hạn chế cho con xem tivi, chơi điện tử và thay vào đó là tìm các trò giải trí lành mạnh, như: đọc sách, vẽ tranh, xếp hình, xếp lego, vận động (nếu có không gian) và để con tham gia cùng giúp việc nhà.
Đặc biệt có những quy tắc quan trọng bạn nên áp dụng khi dạy con sử dụng phương tiện truyền thông thông minh.
1. Chỉ nên cho con xem tivi vào một giờ nhất định và không nên xem ngay trước khi đi ngủ vì sẽ ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của trẻ. Trước khi con xem, cha mẹ thống nhất thời gian và thông báo trước với con giờ nào là kết thúc. Sự rõ ràng này giúp tránh cảnh con mè nheo, đòi xem thêm và khiến con có sự chuẩn bị tâm lý về thời gian.
2. Khi con còn nhỏ, bạn nên ngồi xem cùng con để sau đó có thể trao đổi nội dung chương trình.
3. Bạn nên tìm hiểu trước nội dung chương trình định cho con xem. Bởi có chương trình hay bộ phim bạn không nên cho con xem vì nội dung không phù hợp với lứa tuổi, hoặc quá dài. Bạn có thể từ chối yêu cầu xem phim của con nếu cho rằng không hợp lý. Con bạn có thể tức giận và thất vọng lúc đó, nhưng sẽ học được cách chờ đợi, kìm nén mong muốn của bản thân.
4. Trong tuần khi con đi học, bạn chỉ nên cho con xem chương trình ngắn khoảng 30 phút. Nếu bạn có thể khiến con không muốn xem tivi trong tuần thì càng tuyệt vời. Bù lại vào cuối tuần hoặc dịp nghỉ lễ, nếu có phim gì hay cả nhà bạn có thể cùng ngồi xem hoặc đưa con đi xem phim ngoài rạp.
5. Con không nên tự mở tivi, tự dùng điện thoại, ipad nếu như không được sự đồng ý của bạn hoặc không xin phép. Nhiều khi chúng ta hay tự hào con còn nhỏ mà đã biết mở tivi, phim ảnh thành thạo. Nhưng đấy chính là con đường dẫn đến việc con tự ý dùng mà bạn không biết, hoặc gây khó khăn trong việc thiết lập những nguyên tắc với con.
6. Quan trọng nhất là bạn nên cố gắng gương mẫu trong việc sử dụng media. Hãy xem tivi khi con bạn đã đi ngủ. Bởi rõ ràng khi xem các chương trình người lớn mà có mặt con ở đó, bạn không thể cấm con xem cùng. Cũng như bạn không thể cấm con dùng điện thoại, smartphone, nếu như thường xuyên cầm nó. Tốt nhất là bạn hãy chọn một nơi để điện thoai, ipad cố định. Đi làm về là bạn để điện thoại vào đó và khi thật cần thiết mới dùng đến.
7. Hãy thường xuyên trò chuyện với con về việc sử dụng media một cách thông minh, tự chủ quan trọng như thế nào, nói về sự phụ thuộc, mất kiểm soát của con người với chúng cũng như tác hại không mong muốn của nó và nên kèm theo các ví dụ cụ thể. Bởi cũng giống như thuốc, dùng media quá liều luôn gây tác dụng phụ. Trong khi bạn có thể tìm được những cảnh báo này trong các toa thuốc thì lại không thể tìm thấy nó khi mua bất kỳ một phương tiện media nào.
8. Bạn cần nói với con về nghệ thuật dàn dựng, sắp đặt trong các chương trình hay phim ảnh để con hiểu không phải những gì mình xem đều là sự thật ở ngoài đời. Điều này rất quan trọng cho việc con phát triển khả năng phán đoán, đánh giá, không ảo tưởng, lẫn lộn giữa thật giả và nhẹ dạ tin tưởng hay phó mặc cảm xúc với những gì mình thấy.
9. Bạn hãy luôn giám sát việc con xem tivi, phim ảnh, trò chơi... Nếu xao lãng, con có thể thích xem, thèm xem và bị nghiện. Người lớn nhiều khi còn mất kiểm soát, bị phụ thuộc, nên không thể nói trẻ con dễ vượt qua cám dỗ này.
10. Một điều quan trọng nữa là không cho con vừa ăn vừa xem tivi. Con sẽ không tập trung vào việc ăn, cảm nhận vị giác với các món ăn ra sao. Ngoài ra, bữa ăn quan trọng không chỉ ở việc ăn cho đủ no, cho ngon miệng mà còn ở chỗ trẻ học cách hành xử khi ăn uống, thưởng thức không khí gia đình quây quần đầm ấm, chuyện trò với nhau. Những điều này bồi đắp thêm vào cảm giác an toàn, yên ấm ở trẻ, tăng thêm tình cảm gia đình.
Thái Hà Vũ
(Frankfurt, Đức)