Chiến dịch phản công được mong chờ từ lâu của Ukraine tới nay được đánh giá tỏ ra chưa mấy hiệu quả, khi quân đội nước này chịu nhiều tổn thất để giành lại một số làng nhỏ ở miền nam và miền đông.
Các lữ đoàn Ukraine được cho là đã gây ra tổn thất lớn với lực lượng Nga, song họ vẫn chưa thể xuyên thủng phòng tuyến nhiều lớp của đối phương sau hơn hai tháng phản công.
Thực tế này đặt Tổng thống Volodymyr Zelensky trước hai lựa chọn khó khăn, đó là dốc toàn lực cho cuộc phản công và chấp nhận trả giá đắt nếu thất bại, hoặc dừng lại và chấp nhận thành công khiêm tốn về mặt quân sự, kèm với đó là nỗi thất vọng lớn về mặt chính trị cả ở trong nước lẫn phương Tây.
Một số nguồn tin cho biết đà phản công chậm chạp đã gây ra những cuộc tranh luận chiến lược căng thẳng ở cấp cao nhất trong chính phủ Ukraine, khi một số quan chức văn phòng tổng thống bất đồng với các chỉ huy quân sự về cách thức tiến hành chiến dịch.
Các quan chức chính trị muốn ngừng phản công, củng cố thành quả khiêm tốn mà quân đội Ukraine đã giành được và chuẩn bị đối phó kịch bản Nga mở đợt tiến công thu đông.
Trong khi đó, các chỉ huy quân sự Ukraine, đứng đầu là Tổng tham mưu trưởng Valery Zaluzhnyi, muốn tiếp tục chiến dịch phản công. Họ cho rằng những lời chỉ trích về chiến dịch là dấu hiệu của sự thiếu kiên nhẫn bắt nguồn từ những hiểu nhầm về hoạt động quân sự.
Binh sĩ Ukraine trên thiết giáp M1224 MaxxPro do Mỹ viện trợ gần Bakhmut ngày 1/7. Ảnh: AFP
"Chắc chắn có những bất đồng trong giới lãnh đạo Ukraine về chiến lược phản công", một nguồn tin thân cận với chính phủ Ukraine cho biết. "Phe chính trị tỏ ra hoài nghi về tính đúng đắn của chiến lược tiếp tục phản công mà phe quân sự đưa ra. Họ cho rằng chính sách hợp lý nhất hiện nay là củng cố chỗ đứng tại những làng đã giành được và giảm bớt áp lực lên tuyến hậu cần cùng kho dự trữ".
Khi phương Tây bày tỏ lo ngại về đà tiến chậm chạp của chiến dịch phản công, các bên tại Ukraine đang đổ lỗi cho nhau, theo một nguồn tin.
"Một số quan chức chính trị cho rằng đã bị quân đội đánh lừa về việc chiến dịch phản công diễn ra suôn sẻ thế nào, rằng họ chỉ nhận được các đánh giá quá lạc quan về tình hình chiến trường", nguồn tin này cho biết. "Họ không hài lòng về điều đó".
Khi được hỏi liệu hiệu quả chiến đấu đáng thất vọng trên chiến trường có dẫn tới những thay đổi trong bộ chỉ huy quân đội Ukraine hay không, nguồn tin cho biết "chưa nghe bất cứ điều gì cụ thể, song có thể hình dung điều gì đó tương tự vậy".
Bộ Quốc phòng Ukraine từ chối bình luận về các thông tin trên, song cho biết "bộ chỉ huy quân đội và lãnh đạo chính trị của đất nước vẫn liên lạc trực tiếp với nhau, nhằm đưa ra quyết định kịp thời trong tình hình chiến trường nhiều biến động".
Cơ quan này tuyên bố "niềm tin vào quân đội là yếu tố tiên quyết để chiến thắng", trong khi văn phòng của Tổng thống Zelensky không phản hồi yêu cầu bình luận.
Cục diện chiến trường Nga - Ukraine. Đồ họa: WP
Tổng thống Zelensky đã thừa nhận rằng chiến dịch phản công diễn ra "chậm hơn mong đợi", khi sau hơn 6 tuần chiến đấu và đã tung ra các lữ đoàn tinh nhuệ, Ukraine vẫn chưa chạm tới "phòng tuyến Surovikin", tuyến phòng thủ đầu tiên của lực lượng Nga được xây dựng từ cuối năm 2022, theo lệnh của tướng Sergey Surovikin.
Ukraine từng kỳ vọng rằng chiến thuật xung kích kiểu NATO, dựa trên sức cơ động và hỏa lực của các loại thiết giáp phương Tây, sẽ nhanh chóng chọc thủng được phòng tuyến này. Tuy nhiên, xe tăng, thiết giáp phương Tây tỏ ra bất lực trước bãi mìn dày đặc trước phòng tuyến, cùng các loại hỏa lực tầm xa áp đảo của Nga.
Điều này khiến Ukraine phải từ bỏ chiến thuật xung kích, chuyển sang cách đánh truyền thống là triển khai các lực lượng bộ binh đánh thăm dò, tháo gỡ mìn và tiến quân thận trọng. Điều này ảnh hưởng đáng kể đến tốc độ tấn công của Ukraine và động lực của chiến dịch phản công.
Các nguồn tin cho biết giới chức Ukraine đang tranh luận về thay đổi trong cách tiếp cận với chiến dịch phản công, trong khi Nga nhiều khả năng sẽ bắt đầu chuyển từ phòng ngự sang tấn công từ tháng 10, mở đầu cho chiến dịch tiến công lớn vào mùa xuân năm sau.
Nếu Kiev ngừng chiến dịch phản công mà không giành được đột phá đáng kể, các nước phương Tây có thể coi đó là thất bại nghiêm trọng, đồng thời khoét sâu thêm mối lo rằng mục tiêu tái kiểm soát toàn bộ lãnh thổ của Ukraine là quá tham vọng.
Tuy nhiên, tiếp tục chiến dịch phản công mà không chọc thủng được phòng tuyến Nga có thể khiến Ukraine hứng chịu tổn thất nặng nề về lực lượng dự bị chiến lược, dẫn đến kịch bản họ không còn khả năng phòng thủ hiệu quả khi Nga phản kích vào cuối năm.
Trong khi đó, Andriy Zagorodnyuk, cựu bộ trưởng quốc phòng và đang là cố vấn Bộ Quốc phòng Ukraine, cho hay cách đánh hiện nay không phải là chiến thuật tiêu hao nhằm làm suy kiệt lực lượng Nga.
"Không phải vậy. Điều Ukraine đang làm là tìm cách giảm thiểu khả năng phòng thủ của quân Nga. Đó là quá trình chuẩn bị lâu dài cho những diễn biến mạnh mẽ hơn", ông nói.
Zagorodnyuk giải thích rằng Ukraine phải phá hủy các nguồn lực được Nga sử dụng cho phòng tuyến, sau đó tìm đường xuyên qua bãi mìn để chọc thủng hệ thống phòng ngự nhiều lớp của đối phương.
"Cách đánh đó đang tỏ ra hiệu quả, hoàn toàn không phải rơi vào bế tắc. Chỉ là nó tốn thời gian hơn, vì tình hình chiến trường rất khó khăn. Nhưng điều đó không đồng nghĩa tiếp tục tiến lên là kế hoạch tồi", ông nói.
Nguyễn Tiến (Theo Newsweek)