Từ tháng 10/2022, Nga liên tục không kích hạ tầng năng lượng Ukraine, dẫn đến tình trạng mất điện diện rộng, cắt điện luân phiên và nhu cầu máy phát điện leo thang.
Công suất năng lượng của công ty điện tư nhân lớn nhất Ukraine DTEK trước năm 2022 là 6.000 MW, giảm còn 3.000 MW sau khi Moskva nắm kiểm soát hai nhà máy nhiệt điện của công ty này và không kích những nhà máy khác. Qua mùa xuân và mùa hè, DTEK dần khôi phục công suất lên 4.000 MW.
9 triệu ngôi nhà ở Ukraine đã có điện trở lại. Chỉ riêng ở vùng Kiev, các nhân viên DTEK đã sửa gần 10.000 km dây điện bị đứt.
Nga nhiều khả năng sẽ tiếp tục tấn công lưới điện Ukraine vào mùa đông năm nay. Tháng trước, Moskva lần đầu tập kích hạ tầng năng lượng nước này trong 6 tháng, nhắm vào các mục tiêu ở miền tây và miền trung. Nhưng nhiều quan chức và kỹ sư ngành điện Ukraine tỏ ra lạc quan.
Serhii Buriak, người đứng đầu lưới điện Hostomel, vùng ngoại ô tây bắc thủ đô Kiev, cho hay giới chức đã thu được nhiều kinh nghiệm từ mùa đông năm ngoái. "Trước đây, một cuộc không kích có thể gây mất điện toàn khu vực. Nhưng giờ chúng tôi có thể nhanh chóng đổi nguồn", ông nói.
Nhóm kỹ sư DTEK kiểm tra nhà máy điện mini ở Hostomel, ngoại ô tây bắc Kiev. Ảnh: Guardian
Maxim Timchenko, giám đốc điều hành DTEK, cho biết công ty đã chi 110 triệu USD để chuẩn bị cho kịch bản tấn công dữ dội từ phía Nga, đồng thời dự trữ một triệu tấn than, đủ phục vụ 3-5 tháng đối với mức nhu cầu hiện tại.
Công ty củng cố hạ tầng năng lượng và vạch kế hoạch phối hợp với chính phủ. "Chúng tôi đã làm mọi thứ có thể", ông nói, thêm rằng năng lực đảm bảo điện của Ukraine trong mùa đông vẫn phụ thuộc phần nhiều vào quân đội nước này.
Mỹ, Đức và các đồng minh khác đã cung cấp cho Kiev nhiều hệ thống phòng không tân tiến, song vẫn chưa đủ để ngăn chặn toàn bộ các đợt tập kích bằng tên lửa, máy bay không người lái (UAV). "Nếu một tên lửa bắn trúng trạm biến áp, chúng tôi cũng không thể làm gì nhiều", ông nói.
DTEK đang tìm kiếm trợ giúp từ các đối tác quốc tế. Vào tháng 5, công ty mở Tyligulska, trang trại điện gió đầu tiên ở vùng chiến sự với công suất đủ cung cấp cho 200.000 hộ gia đình. Công ty đang tìm kiếm khoản đầu tư 423 triệu USD để mở rộng cơ sở nhằm lắp đặt thêm 64 tuabin gió, biến trang trại này trở thành nhà cung cấp năng lượng xanh lớn nhất Đông Âu.
"Các trang trại gió là một khác biệt lớn, có khả năng chống chọi tốt hơn các nhà máy nhiệt điện. Cần đến 50 tên lửa để phá hủy một trang trại gió, thay vì chỉ một", ông Timchenko giải thích.
Nhóm kỹ sư DTEK bên ngoài nhà máy điện mini ở Hostomel, Ukraine. Ảnh: Guardian
Các nhà máy nhiệt điện và thủy điện của Ukraine đã bị hư hại trong mùa đông năm ngoái. Trong khi đó, nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, từng sản xuất 6.000 MW điện, vẫn do Nga kiểm soát. Cho đến nay, nhu cầu ở Ukraine đang ở mức thấp do trải qua mùa thu ấm bất thường.
"Nhưng không ai có thể đảm bảo không có mất điện trong mùa đông này. Chúng tôi không thể dự đoán quy mô các cuộc tấn công, nhưng sẽ làm mọi thứ có thể để không dùng máy phát điện", giám đốc Timchenko nói.
Trong khi đó, Danyliuk, kỹ sư giàu kinh nghiệm của DTEK, tỏ ra lạc quan trước mùa đông. "Năm 2022, chúng tôi phải ứng biến. Nay chúng tôi đã chuẩn bị tốt hơn", ông nói, chỉ tay về một nhà máy điện mini mới, được xây cách căn hộ của ông ở Hostomel vài trăm mét.
Khu phức hợp giống một hầm trú bom nằm cạnh đường sắt, rừng thông. Đằng sau những bức tường bê tông dày là một dãy cầu dao. Dây cáp được chôn dưới đất.
Kỹ sư Danyliuk cho biết nhà máy mini có khả năng chống mảnh bom. "Nếu một quả bom được thả chính xác, nơi này tất nhiên sẽ bị phá hủy. Nhưng nhìn chung, chúng tôi có thể khắc phục thiệt hại trong hai ngày".
Đức Trung (Theo Guardian)