Trong những bức ảnh được công bố về cuộc đàm phán Nga - Ukraine tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, hôm 29/3, dư luận thế giới chú ý đến khuôn mặt nổi bật, thường xuyên mỉm cười của tỷ phú Roman Abramovich cạnh các thành viên của hai phái đoàn.
Phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov sau đó xác nhận tỷ phú Abramovich đang tham gia cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine tại Istanbul, nhưng "không phải thành viên chính thức của phái đoàn Nga".
Theo Peskov, Abramovich đã "tham gia vào việc đảm bảo một số cuộc tiếp xúc giữa Nga và Ukraine", cho thấy tỷ phú này đóng vai trò quan trọng trong hậu trường. Abramovich đã liên tục bay qua lại giữa Moskva, Kiev và Istanbul kể từ khi xung đột Ukraine nổ ra.
Tỷ phú Roman Abramovich có mặt trong cuộc đàm phán giữa phái đoàn Nga và Ukraine ở Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ, hôm 29/3. Ảnh: TASS.
Abramovich, 55 tuổi, chủ cũ của câu lạc bộ bóng đá Chelsea, là một trong những nhà tài phiệt Nga bị chính phủ Anh áp lệnh trừng phạt do chiến dịch quân sự của Moskva. Ông bị đóng băng tài sản ở Anh, bị cấm giao dịch với các cá nhân và doanh nghiệp Anh, đồng thời bị cấm nhập hoặc xuất cảnh ở Anh. Theo Forbes, tài sản ròng của Abramovich trước khi bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt là 7,2 tỷ USD.
Tuy nhiên, tỷ phú này không bị Mỹ trừng phạt, được cho là do Kiev đề nghị Washington không nhắm vào ông vì vai trò của Abramovich trong các cuộc đàm phán hòa bình.
Một nguồn tin ở Moskva cho biết Abramovich từng gặp riêng cả Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trong tháng qua.
Những năm gần đây, Abramovich thể hiện bản thân là một người đã từ giã thương trường và không có tham vọng chính trị. Dù đôi khi xuất hiện trong các phòng trưng bày nghệ thuật, rạp hát hay nhà hàng ở Moskva, Abramovich thường né tránh công chúng và không trả lời phỏng vấn.
Một nguồn tin từ phái đoàn đàm phán Ukraine tiết lộ với hãng thông tấn Ukrayinska Pravda rằng Abramovich đảm nhận vai trò một "cầu nối trung lập" với nhiệm vụ chính là "chuyển quan điểm của chúng tôi" tới Moskva.
Alexander Rodnyansky, cố vấn kinh tế của Tổng thống Zelensky, cho hay Abramovich đã được cha ông, một nhà sản xuất phim người Ukraine và biết rõ về tỷ phú này, giới thiệu làm trung gian đàm phán giữa hai nước.
Ở Kiev, Abramovich được nhìn nhận là một nhà đàm phán nghiêm túc và có mối quan hệ gần gũi tới Tổng thống Putin. Nhóm đàm phán Nga hiện nay chủ yếu là các quan chức cấp thấp hơn bộ trưởng, vì vậy Moskva có thể đã chọn Abramovich tham gia các cuộc đối thoại nhằm thể hiện thái độ nghiêm túc của mình, giới quan sát nhận định.
"Tổng thống Putin có lẽ đang tìm kiếm các kênh hậu trường. Ông ấy dường như không đặt niềm tin vào các kênh công khai", nhà báo kỳ cựu người Nga Yevgenia Albats nhận xét.
Trong cuộc phỏng vấn cuối tuần qua, Tổng thống Zelensky cho biết Abramovich là một trong các nhà tài phiệt Nga đã liên hệ với ông để đề nghị đầu tư vào Ukraine.
"Chúng tôi nhận được tín hiệu từ ông ấy và một số doanh nhân khác nói rằng 'hãy để chúng tôi giúp đỡ bằng cách nào đó, chúng ta hãy cố gắng làm điều gì đó'", ông nói. Tổng thống Zelensky cũng cho hay Abramovich từng tham gia vào các cuộc thảo luận tổ chức hành lang nhân đạo sơ tán dân thường khỏi các khu vực chiến sự ở Ukraine. Tuy nhiên, lãnh đạo Ukraine không đề cập đến các chuyến thăm của Abramovich tới Kiev hay những cuộc gặp giữa ông với nhà tài phiệt này.
Dù vậy, không ít người vẫn tỏ ra hoài nghi về vai trò thực sự của Abramovich trong các cuộc đàm phán giữa Moskva và Kiev.
Đại sứ Ukraine tại Anh Vadym Prystaiko tỏ ra gay gắt về hiện diện của Abramovich trong cuộc đàm phán ở Istanbul. "Tôi không biết Abramovich đang muốn tuyên bố hay làm điều gì. Ông ấy không phải thành viên đoàn đàm phán", Prystaiko trả lời phỏng vấn BBC. "Tôi không biết ông ấy có thực sự hữu ích hay không, điều đó rất khó nói".
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov không làm rõ Abramovich đang làm gì ở Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng cho biết Moskva đã "chấp thuận" để ông tham gia quá trình đàm phán như cầu nối giữa đôi bên.
Theo NY Times, Abramovich dường như đang cố gắng thể hiện mình như một "người liên lạc" đáng tin cậy giữa Kiev và Moskva. Vào thời điểm Abramovich bị chính phủ Anh trừng phạt hồi đầu tháng, ông vẫn đóng vai trò thầm lặng trong tiến trình hòa bình giữa hai bên. Ông được xác nhận là đã góp sức thúc đẩy vòng đàm phán giữa Moskva và Kiev ở Belarus, 4 ngày sau khi Nga mở chiến dịch quân sự tại Ukraine.
Theo Ksenia Svetlova, nhà phân tích chính trị Israel, việc Abramovich không phải thành viên chính thức của phái đoàn Nga giúp ông có nhiều không gian hơn để đưa ra các đề xuất cũng như thỏa hiệp.
Cuộc đàm phán Nga - Ukraine với sự tham gia của Abramovich hôm qua ở Thổ Nhĩ Kỳ được coi là "bước tiến quan trọng nhất" trong nỗ lực ngoại giao giữa hai bên từ trước tới nay, khi Moskva đồng ý giảm hoạt động quân sự trên thực địa, trong khi Kiev đưa ra đề xuất về trạng thái trung lập để chấm dứt xung đột.
"So với phái đoàn chính thức, Abramovich tự do hơn một chút. Ông ấy là một cánh tay nối dài của Điện Kremlin, nhưng mềm mỏng hơn", Svetlova nhận xét.
Vũ Hoàng (Theo BBC, Guardian, NY Times)