Cuộc chiến giành giật Soledar, thành phố nhỏ ở tỉnh Donetsk thuộc vùng Donbass, miền đông Ukraine, đã gây thiệt hại nặng nề đối với cả Moskva và Kiev sau nhiều tháng giao tranh.
Bộ Quốc phòng Nga ngày 13/1 tuyên bố đã kiểm soát hoàn toàn Soledar, nơi chỉ cách thành phố Bakhmut khoảng 14 km về phía bắc. Đây cũng là nơi tập trung đông đảo các tay súng của tập đoàn "lính đánh thuê" Wagner, lực lượng nòng cốt trong các mũi tiến công vào hai thành phố.
Binh sĩ Ukraine khai hỏa về vị trí của các lực lượng Nga gần Soledar hồi tháng 11/2022. Ảnh: Reuters.
Tuy nhiên, các quan chức quốc phòng Anh hôm 15/1 cho biết quân đội Ukraine "gần như chắc chắn vẫn duy trì được những vị trí cố thủ" trong thành phố Soledar và chưa thất thủ hoàn toàn, bất chấp những cuộc tấn công dữ dội từ phía Nga.
Giới quan sát đánh giá trận chiến Soledar có thể là một bước ngoặt trong cuộc xung đột đã bước sang tháng thứ 11, đánh dấu đà tiến của Nga sau thời gian dài liên tiếp rút lui trước đà phản công của Ukraine.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Đông Âu (OSW), trụ sở tại Ba Lan, chiến dịch tiến công Soledar của Nga có thể là nỗ lực nhằm bao vây thành phố Bakhmut từ phía bắc, cắt đứt tuyến tiếp tế với Siversk và uy hiếp tuyến đường M03 trọng yếu nối với Sloviansk.
Cựu sĩ quan tình báo quân đội Anh Philip Ingram cũng cho rằng Soledar có vai trò quan trọng với Nga "về mặt chiến thuật", nhưng mục tiêu quan trọng hơn của Moskva là chiếm thành phố Bakhmut gần đó.
Trang tin độc lập Meduza của Nga đánh giá việc Soledar thất thủ sẽ khiến phòng tuyến của Ukraine xung quanh Bakhmut, cũng như những tuyến tiếp tế phía tây thành phố này bị đe dọa.
"Giao tranh ở Bakhmut đã kéo dài 6 tháng qua và Nga đạt được rất ít tiến bộ, trong khi tổn thất mà họ hứng chịu rất khủng khiếp", Ingram nói. "Từ quan điểm của Ukraine, cầm chân Nga ở Soledar càng lâu, họ càng có thời gian để tập trung nguồn lực vào Bakhmut cũng như có thêm thời gian chuẩn bị, nhận thêm thiết bị và lên kế hoạch cho cuộc phản công tiếp theo".
Soledar, Bakhmut, cũng như thành phố Siversk cách đó 26 km và thành phố Kreminna nằm xa hơn 40 km về phía bắc, được cả Moskva lẫn Kiev coi là một chuỗi mặt trận thuộc vùng Donbass có liên quan chặt chẽ với nhau, theo giới quan sát.
Để giảm bớt sức ép cho Bakhmut sau những khó khăn ở Soledar, quân đội Ukraine đang tìm cách thúc đẩy mũi tiến công ở Kreminna. Cánh quân tại Kreminna được kỳ vọng sẽ thọc vào sườn phía bắc quân đội Nga, đe dọa mũi tiến công của Nga nhằm vào Bakhmut.
Bộ Quốc phòng Anh hôm 16/1 cho hay giao tranh dữ dội vẫn tiếp tục ở cả khu vực Kreminna và Bakhmut. Đã có hàng loạt cuộc tấn công và phản công ở những khu rừng xung quanh Kreminna, nhưng quân đội Ukraine "vẫn tiếp tục tiến dần về phía đông tiền tuyến của họ ở rìa thành phố".
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) trụ sở ở Mỹ cuối tuần qua nhận định sau khi tuyên bố chiếm được Soledar, quân đội Nga có thể tận dụng lợi thế, phát động một cuộc tấn công lớn ở Bakhmut để kiểm soát hoàn toàn tỉnh Lugansk cũng thuộc vùng Donbass. Tuy nhiên, nếu Ukraine tìm cách phản công, Nga sẽ dồn lực đánh bại mũi tiến công này rồi lui về thế thủ ở những vùng lãnh thổ vừa kiểm soát được.
Dự đoán này được đưa ra sau khi Điện Kremlin tái triển khai các đơn vị quân đội từ tỉnh Kherson, miền nam Ukraine, sang tỉnh Lugansk.
Theo ISW, kiểm soát hoàn toàn Lugansk và Donetsk "vẫn là mục tiêu của Điện Kremlin và cũng là một trong những mục tiêu khả thi nhất".
Những gì Moskva làm tiếp theo còn phụ thuộc vào việc quân đội Nga sẽ sử dụng hơn 200.000 binh sĩ được huy động trong đợt động viên quân một phần hồi năm ngoái vào mục đích tấn công hay phòng thủ.
"Tôi cho rằng Nga sẽ chỉ sử dụng họ để duy trì phòng tuyến ở Crimea và Donbass, mà không tung họ vào các chiến dịch tấn công để giành lại những vùng lãnh thổ đã về tay Ukraine", Dale Buckner, giám đốc điều hành công ty an ninh quốc tế Global Guardian, nhận định.
Một ẩn số nữa đối với chiến lược tiếp theo của Nga nằm ở động thái thay thế tổng chỉ huy chiến dịch quân sự ở Ukraine hồi tuần trước. Theo đó, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Vũ trang Nga Valery Gerasimov sẽ trở thành người chỉ huy mới của toàn chiến dịch, còn đại tướng Sergei Surovikin, người đảm nhiệm vai trò này trong ba tháng qua, sẽ trở thành cấp phó cho ông Gerasimov.
Vị trí của Soledar và Bakhmut. Đồ họa: RYV.
Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Ukraine, tướng Valeriy Zaluzhnyi, là người rất tôn trọng Gerasimov với tư cách một chiến lược gia quân sự. Cuộc đối đầu giữa hai vị tướng này được dự báo sẽ rất quyết liệt và căng thẳng trên chiến trường, trong đó Bakhmut sẽ là trọng tâm giao tranh, tương tự cuộc chiến ở thành phố Severodonetsk hồi tháng 7/2022.
"Từ quan điểm thuần quân sự, biến Bakhmut thành Severodonetsk phiên bản 2.0 là một chiến lược hợp lý với Ukraine, bởi họ có thể cầm cự đủ lâu để khiến Nga phải trả giá đắt hơn", Franz-Stefan Gady, chuyên gia tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, trụ sở ở London, Anh, nói. "Đó là tính toán khủng khiếp của cuộc chiến, nhưng không may nó là thực tế".
Vũ Hoàng (Theo Newsweek, FT)