"Mỹ điều một máy bay tuần tra chống ngầm P-8A bay qua eo biển Đài Loan ngày 24/6 và công khai quảng bá rầm rộ. Các lực lượng trên không và trên bộ của Bộ Tư lệnh Chiến khu miền Đông thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLA) đã theo dõi, giám sát hành trình của máy bay Mỹ và luôn cảnh giác trong suốt hành trình", đại tá Shi Yi, phát ngôn viên Bộ Tư lệnh Chiến khu miền Đông, hôm 25/6 cho biết trong một tuyên bố.
Trinh sát cơ P-8A Mỹ diễn tập tại Indonesia hồi cuối năm 2021. Ảnh: US Navy.
Bình luận được đưa ra sau khi Bộ tư lệnh Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương (INDOPACOM) của quân đội Mỹ thông báo trinh sát cơ P-8A Poseidon của hải quân Mỹ đã bay qua không phận quốc tế trên eo biển Đài Loan để cho thấy Washington "tuân thủ quyền tự do đi lại của mọi quốc gia, đồng thời thể hiện cam kết với khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương cởi mở và tự do".
Quân đội Mỹ cho biết các lực lượng nước này sẽ tiếp tục hoạt động ở bất kỳ nơi nào được luật pháp quốc tế cho phép, bao gồm cả khu vực eo biển Đài Loan.
"Động thái khiêu khích của Mỹ gây nguy hiểm cho tình hình khu vực và làm tổn hại đến hòa bình, ổn định trên eo biển Đài Loan. Trung Quốc cương quyết phản đối", ông Shi nhấn mạnh, thêm rằng binh sĩ luôn cảnh giác cao độ để kiên quyết "bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia".
Hải quân Mỹ hiện chưa phản hồi yêu cầu bình luận về phản ứng của phía Trung Quốc.
Việc Mỹ điều trinh sát cơ diễn ra vài ngày sau khi 29 máy bay quân sự Trung Quốc, gồm nhiều tiêm kích, máy bay cảnh báo sớm, phi cơ săn ngầm và trinh sát cơ, tiến vào vùng nhận diện phòng không (ADIZ) quanh đảo Đài Loan. Đây là đợt áp sát lớn thứ ba của quân đội Trung Quốc kể từ đầu năm, sau vụ 39 máy bay xâm nhập ADIZ Đài Loan ngày 23/1 và 30 máy bay ngày 30/5.
Đài Loan là vấn đề nóng trong quan hệ song phương Mỹ - Trung những năm gần đây. Trung Quốc luôn coi Đài Loan là một tỉnh chờ thống nhất và tuyên bố sẽ dùng vũ lực nếu cần. Mỹ không thiết lập quan hệ chính thức với Đài Loan nhưng là bên cung cấp vũ khí chính cho hòn đảo.
Tổng thống Mỹ Joe Biden hôm 23/5 nói Mỹ sẽ can thiệp quân sự nếu Trung Quốc tấn công Đài Loan, cho rằng Bắc Kinh không có quyền giành hòn đảo bằng vũ lực. Tổng thống Mỹ đồng thời cảnh báo Trung Quốc đang mạo hiểm khi điều nhiều máy bay áp sát vùng trời đảo Đài Loan, cũng như tổ chức các cuộc diễn tập hải quân trong khu vực.
Tuy nhiên, một ngày sau, ông Biden khẳng định chính sách "mơ hồ chiến lược" với Đài Loan vẫn được duy trì, trong đó Washington giúp xây dựng năng lực tự vệ cho đảo Đài Loan nhưng không hứa hẹn bảo vệ hòn đảo bằng biện pháp quân sự, nhằm tránh chọc giận Bắc Kinh.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin nói rằng Trung Quốc đang gia tăng "hoạt động khiêu khích, gây bất ổn quanh Đài Loan" khi phát biểu tại Đối thoại Shangri-La ở Singapore hôm 11/6. Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Ngụy Phượng Hòa sau đó khẳng định ngăn Đài Loan độc lập là "lựa chọn duy nhất" của Bắc Kinh.
Đảo Đài Loan và eo biển cùng tên. Đồ họa: CSIS.
Huyền Lê (Theo Reuters, Global Times)